De massale doorstroom van vluchtelingen naar de reguliere huisvesting zal deze maand mogelijk een woonprobleem veroorzaken. De zoektocht naar een huis was eind 2015 al een moeilijke opdracht voor migranten, maar zonder concrete oplossingen wordt het binnenkort haast onmogelijk.
In september bereikte het aantal asielaanvragen met circa 5.500 in België een absoluut hoogtepunt. Ook de daarop volgende maand oktober was met 4.000 asielaanvragen een uitschieter. Meer dan de helft van deze vluchtelingen werden in de voorbije maanden erkend. Zij gaan allen tegelijk op zoek gaan naar een woning.
Dat de doorstroom van vluchtelingen naar de reguliere huisvesting problemen gaat opleveren, staat buiten kijf. Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) kaartte de problematiek al een poos geleden aan. Hij riep de sociale spelers op om projecten in te dienen die voor vluchtelingen de zoektocht naar een huis kunnen vergemakkelijken.
Zo’n zoektocht blijkt dan ook een helse uitdaging voor zij die hun land ontvluchtten. Een Iraakse man getuigt: “Veel mensen wantrouwen me omdat ik niet van hier ben. Vaak kreeg ik onrealistische contractvoorstellen voorgeschoteld. Ik had het gevoel dat verhuurders me met opzet afwimpelden.”
"Zonder garantie geen huurcontract”
Via OCMW Tongeren kwamen we in contact met de Iraakse vluchteling die in juni 2014 aankwam in België. Hij was dokter in Bagdad en praat vlekkeloos Engels. Toch kon hij pas vier maanden later een huurcontract voor een huis in Antwerpen ondertekenen. “Ik had de moed bijna opgegeven. Gelukkig wou een kennis mij helpen. Die stapte mee in het huurcontract door garant te staan voor mijn maandelijkse betaling. Zonder zijn hulp had ik nooit een contract kunnen ondertekenen”, verzucht de arts.
Vluchtelingen mogen na erkenning in de regel nog maar twee tot drie maanden in een LOI (lokaal opvanginitiatief) of opvangcentrum verblijven. Een woning zoeken op de reguliere huisvesting is voor hen dan ook een race tegen de klok. Naast de tijdsdruk is ook taal een struikelblok.
Ann Verlackt van OCMW Tongeren licht toe: “In de korte periode dat die mensen in België zijn, kunnen ze vaak nog niet voldoende communiceren in het Nederlands. Het is dan erg moeilijk om zelfstandig een woning te vinden. Daardoor moeten OCMW’s de vluchtelingen daar vaak zeer intensief in begeleiden.”
Wooncrisis voor de grootsteden
De massadoorstroom van vluchtelingen naar de reguliere huisvesting kan vooral een groot probleem voor de grootsteden betekenen. “De meeste vluchtelingen trekken naar wijken met goedkope woningen in grote steden. Antwerpen-Noord bijvoorbeeld staat bekend als een landingsbaan voor migranten. De plaatsen zouden daar wel eens duur kunnen worden”, zegt Dirk Janssen van het Agentschap voor Integratie en Inburgering.
Vluchtelingen blijven echter zelden voor lange tijd in zulke wijken wonen. Eens ze ingeburgerd zijn en een vaste job hebben, verhuizen ze vaak naar woningen met meer comfort. “Vluchtelingen komen daar toe, maar gaan ook weer weg. Zo komt er plaats vrij voor nieuwe vluchtelingen. Maar door het grote aantal erkenningen in de eindejaarsperiode dreigt de onderkant van de Belgische huizenmarkt te krap te worden”, stelt Janssen.
Sociale verhuurkantoren
Concreet is er nood aan voldoende goedkope woningen. Daarnaast is het ook noodzakelijk dat contracten snel afgehandeld kunnen worden. Sociale verhuurkantoren kunnen het afsluiten van verhuurcontracten voor vluchtelingen vergemakkelijken en versnellen. Veel verhuurders zijn immers bang dat ze hun geld niet krijgen omdat heel wat vluchtelingen met een leefloon moeten rondkomen.
Indien de sociale verhuurkantoren de woningen op de private huurmarkt huren en daarna verder verhuren aan de migranten, hoeven de verhuurders niets te vrezen. Uitbreiding van dat systeem dringt zich op door het hoge aantal erkenningen.
Post-opvang in Nederland
Ook Nederland experimenteert met oplossingen voor het woonprobleem. Daar heeft men momenteel een post-opvang ingericht. Organisaties bouwen leegstaande kantoren om tot opvanghuizen. Daar kunnen nieuwkomers in kleine wooneenheden verblijven na hun erkenning, terwijl ze zoeken naar reguliere huisvesting. Veel ruimtes in die post-opvang zijn gemeenschappelijk ingericht.
Het dreigende woonprobleem zou ook de opvang van toekomstige asielzoekers kunnen verstoren. Die verloopt voorlopig goed. Met bijna 13.000 opvangplaatsen in LOI’s en opvangcentra in Vlaanderen en Brussel zijn er voldoende plaatsen. Indien de uitstroom van de opvang naar de reguliere huisvesting echter slecht op gang komt, dreigt er op korte termijn een tekort aan opvangplaatsen.
© 2016 – StampMedia - tekst: Cédric Habex
