Op zaterdag 22 februari vonden presidentsverkiezingen plaats in Togo. President Faure Gnassimbé, die al 15 jaar over het land regeert, won de verkiezingen met 72% van de stemmen. Brice Dadzie, voormalig hoogleraar aan de Universiteit van Lomé en lid van Togo Focus, een organisatie die werkt voor democratie in Togo, trekt de uitslag in twijfel. “De president organiseerde verkiezingen omdat hij wil laten uitschijnen dat Togo een democratie is. Maar dat is een leugen.”
De monsterscore van Faure Gnassimbé is geen garantie op een rustig termijn. Hoe komt dat?
Dadzie: “Wat je vooral moet weten, is dat een groot deel van de Togolese bevolking de verkiezingen niet vertrouwt. We hebben als sinds de jaren ’70 verkiezingen, maar de resultaten zijn elke keer hetzelfde. Voor zijn overlijden won Gnassimbé Eyadema telkens de verkiezingen, en nu doet zijn zoon exact hetzelfde. Verkiezingen zijn niet voldoende. Wij willen nieuwe kandidaten en internationale waarnemers.”
Hoe is het mogelijk dat dezelfde familie al 50 jaar over dit land regeert?
“Ik denk dat het intussen bijna 53 jaar is, en ze willen nog langer aan de macht blijven. Wat er in Togo gebeurt, is een geval van sui generis. In Afrika blijven dictators vaak lange tijd aan de macht. Gnassimbé Eyadema greep de macht via een militaire coup, net als zijn zoon. Beiden organiseerden verkiezingen omdat ze willen laten uitschijnen dat Togo een democratie is. Maar dat is een leugen.
Peilingen zijn in ons land bijvoorbeeld verboden, dus we kunnen op geen enkele manier te weten komen of de verkiezingsresultaten representatief zijn of niet. Voor de verkiezingen kwamen er veel mensen op straat om het ontslag van de president te eisen, en toch wint hij de verkiezingen. Dat vind ik ongelooflijk.”
Hoe zijn de relaties tussen Togo en de rest van de wereld?
“Ondanks het dictatorschap heeft Togo zeer goeie relaties met het grootste deel van de Westerse landen. Ik denk dat dat komt omdat Frankrijk altijd Gnassimbé’s regime heeft gesteund. De Europese Unie heeft bijvoorbeeld in de jaren ’90 haar samenwerking met Togo verbroken, maar onder druk van Frankrijk is die hervat. Het regime is immers niet veranderd. Togo ontvangt een grote som geld van de Europese Unie, maar we weten niet hoe dit besteed wordt want de Togolese bevolking blijft arm.”
Heeft de Europese Unie op dit moment waarnemers in Togo?
“Vroeger wel, maar dit jaar hebben ze geen enkele waarnemingssmissie gestuurd voor de verkiezingen. Ik denk dat de enigste missie er een was van ECOWAS (Economic Community of West African States, red). Die onafhankelijke waarnemers zijn heel belangrijk, maar niet het enige wat nodig is. We denken dat Gnassimbé intussen weet hoe hij de verkiezingen moet winnen. Maar stel dat hij niet zou winnen, zou hij toch een andere manier verzinnen om aan de macht te blijven, net als zijn vader.”
Tussen 2017 en 2018 was er veel protest in Togo tegen het regime van Gnassimbé. Hoe eindigden die protesten en hadden ze resultaat?
“De betogers vroegen wijzigingen in de grondwet om te voorkomen dat Gnassingbé herverkozen zou worden, maar tevergeefs. Er werden wetgevende verkiezingen georganiseerd in december 2018, maar de oppositie boycotte de verkiezingen en kwam niet opdagen. Daarna hervormde Gnassimbé de grondwet op drie punten. Een daarvan introduceert een tweede ronde in de presidentiële verkiezingen, wat zeer positief is. Als een kandidaat niet meer dan 50% van de stemmen haalt, moet er opnieuw gestemd worden. De nieuwe grondwet laat ook toe dat de president slechts twee termijnen na elkaar aan de macht kan blijven. Maar de voorbije drie termijnen worden niet meegerekend, waardoor Gnassimbé in theorie tot 2030 president kan blijven. Bovendien geeft de hervormde grondwet hem juridische immuniteit voor alles wat hij misdaan heeft tijdens zijn presidentstermijn.”
Hoe ziet de toekomst eruit voor Togo nu Gnassimbé opnieuw gewonnen heeft?
“Ik vrees dat er weinig opties zijn zo lang de internationale gemeenschap de huidige regering blijft steunen. Ik hoop op een grote opstand die Gnassimbé van de troon stoot, net zoals in een paar andere Afrikaanse landen al gebeurd is. Zo niet, zal hij de komende 10 jaar over het land blijven regeren.”
