Vlamingen noemen zichzelf graag polyglotten. Ze gaan er prat op bij hoog en laag te beweren dat ze veel verschillende talen beheersen en spreken. Maar cijfers liegen niet, en zeggen ontegensprekelijk dat dat mantra al lang niet meer bewaarheid wordt. Zelfs de lingua franca Engels deelt flink in de klappen. We hinken hoe langer hoe meer achterop.
In de rangschikking van de EF English Profiency Index (EPI) stond België in 2015 op de zeventiende plek van zeventig onderzochte landen. In 2014 stonden we nog op negen. Ons Engels gaat er zienderogen op achteruit. En voor we Wallonië met de vinger wijzen: België haalde een EPI-score van 59.13. Vlaanderen doet het weliswaar beter dan het gemiddelde met 62.20, maar het verschil met Wallonië, dat 57.94 scoort, is niet hemeltergend groot. Apart zouden zowel Vlaanderen als Wallonië in de categorie ‘high profiency’ vallen.
‘High profiency’, ofwel ‘hoge vaardigheid’, is niet slecht maar zeker niet goed genoeg. In dezelfde rangschikking – of ranking, als we ons Engels toch wat moeten opvijzelen – stond ons land in 2012 nog op een zesde plek. Oostenrijk, Duitsland en Polen hebben ons inmiddels al vlotjes voorbijgefietst, en zelfs landen als Slovenië, Estland en Roemenië zijn ons al te slim af qua kennis van het Engels.
En voor u zich vastklampt aan uw laatste strohalm en denkt dat tenminste de Nederlanders dan toch nog slechter zijn dan wij, hebt u schromelijk verkeerd gedacht. Nederland prijkt in de ranking op de tweede plaats, en moet alleen modelstaat Zweden laten voorgaan.
Taalwetgeving
Het taalbeleid van de huidige Vlaamse regering draagt vooralsnog niet bij aan het scheppen van een bredere kennis van het Engels. De trend van een dalende taalbeheersing wordt geïllustreerd door de protectionistische maatregelen die de regering de jongste jaren heeft genomen, of de maatregelen die nog steeds niet genomen zijn.
Vorige maand nog verbood de Vaste Commissie Taaltoezicht (VCT) dat de interregionale overheidsinstelling Viapass Engels gebruikt bij communicatie op verkeersborden langs (snel)wegen. Viapass, die onder meer de kilometerheffing in België coördineert, had in de drie Belgische landstalen en het Engels gemeld dat er vanaf 1 april volgend jaar kilometerheffing wordt geheven voor vrachtwagens met een maximaal toegelaten massa van meer dan 3,5 ton. Maar dat mag niet, aldus het VCT, want de borden zijn in strijd met de rigoureuze Vlaamse taalwetgeving.
Onderwijs
En dan is er nog het onderwijs, een eeuwig hot topic. Minister Hilde Crevits (CD&V) heeft al aangekondigd dat ze in de geplande onderwijshervorming van het secundair onderwijs meer wil inzetten op het Engels (en het Frans en het Duits). En hopelijk stopt het daar niet. Samen met Luxemburg is België volgens cijfers van Eurostat het land waar het Engels de minst prominente plek krijgt in het lager onderwijs, Met een erbarmelijke score van 5,1% van de Belgische leerlingen liggen we aardig onder het Europese gemiddelde van 77,1% – nog een groot understatement.
In de meeste gevallen wordt Engels in Vlaanderen pas onderwezen vanaf het tweede middelbaar, als leerlingen al dertien zijn. Is dat niet veel te laat? Kinderen komen veel eerder in het contact met het Engels, door films en televisieseries, liedjes en het onvermijdelijke internet. Dat het Vlaams onderwijs daar anno 2015 nog steeds niet op inspeelt door alle kinderen ook binnen scholen veel vroeger Engelse lessen te geven, getuigt van een verouderd denkpatroon en een gebrek aan voeling met de leefwereld van kinderen, die ook steeds internationaler en meertaliger wordt.
Maar ook het hoger onderwijs wordt niet gespaard van nieuwe maatregelen die het Engels lijken te willen fnuiken. Volgens het taalverslag van het academiejaar 2013-2014 wordt amper 1,6% van de bachelor- en 18% van de masteropleidingen anderstalig aangeboden. Niet bijster veel, maar het mag niet veel meer worden. In de Codex van het hoger onderwijs, goedgekeurd in 2013, werd decretaal vastgelegd dat maximum 6% van de bacheloropleidingen en 35% van de masteropleidingen anderstalig mogen zijn. De Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) trok al aan de alarmbel in een advies aan de Vlaamse regering in januari dit jaar. “Als alle anderstalige opleidingen geblokkeerd worden, terwijl ze in de rest van Europa welig groeien, dan riskeert Vlaanderen gedurende geruime tijd achterop te lopen in het Europese peloton.”
Five for twelve
Het is een goede zaak dat het Nederlands hoog in het vaandel gedragen wordt. De kennis van onze moedertaal mag nooit ten koste gaan van een hogere kwaliteit en kwantiteit van de Engelse lessen. Maar tegelijk wordt het hoog tijd dat het taalbeleid van de Vlaamse regering – vooral, maar zeker niet alleen op onderwijsvlak – een nodige update krijgt naar de 21ste eeuw, waarin het Engels in het steeds kleinere plekje dat de aarde heet een steeds grotere rol speelt.
© 2016 – StampMedia – Jonathan Hendrickx
Dit artikel werd gepubliceerd door Knack - online op 18/01/2016
