Hoe jeugdbewegingen hun eigen sociale zekerheid bouwen

Sinds drie jaar zet Chirojeugd Vlaanderen vol in op diversiteit. Michael ziet als diversiteitsmedewerker dat het thema leeft in het Chirolandschap. “We zien dat vragen sneller tot bij ons komen en meer en meer groepen meewerken aan onze projecten.”

Een van de projecten is Chiro voor Chiro, een fonds om Chiro betaalbaar te maken voor kinderen en jongeren die er nood aan hebben. Chirogroepen kunnen gebruikmaken van dat fonds, maar daarbovenop gaan ze op zoek naar duurzame oplossingen. “We kunnen iemands kampgeld voor een jaar betalen. Maar dan willen we samen met die groep kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat wij daar niet meer in moeten tussenkomen. We mikken op een vangnet binnen de eigen afdeling.”

Vele Chirogroepen verdienen al een schouderklopje. “Chirogroepen zijn heel inventief en vinden voor veel situaties een oplossing.”   

Om alle kinderen en jongeren nog beter te bereiken, heeft Chirojeugd Vlaanderen nog een ander initiatief. Met Iedereen mee op kamp roepen ze Chirogroepen op om hun kamp open te stellen voor kinderen in een kwetsbare situatie. “De bedoeling is dat lokale groepen samenwerken met sociale organisaties in de buurt die bepaalde kinderen wél bereiken, zoals OCMW’s en OKAN-scholen.”

Wat ze vooral willen meegeven, is de ervaring van een kamp. Dat kinderen daarna blijven plakken bij de Chiro is een pluspunt.    

Natuurlijk kan niet iedereen zich vinden in de werking van zo’n jeugdbeweging en ook daar heeft Chirojeugd Vlaanderen iets op gevonden. In heel diverse buurten of regio's met veel armoede gaan zij samen met plaatselijke figuren op zoek naar een gepaste jeugdwerking. “Dat is wel een beetje uit onze comfortzone, want dat kan bijvoorbeeld zonder Chirokledij, in samenwerking met een moskee of op woensdagnamiddag in plaats van op zondag.”

Hoewel veel leidingsploegen al moeite doen om hun lidgeld en kampgeld zo laag mogelijk te houden, merkt pedagogisch medewerkster Elke dat het voor hen nog steeds moeilijk is om het gesprek aan te gaan met mensen die eventueel een afbetalingsplan nodig hebben. Thema’s als armoede zijn altijd al moeilijk bespreekbaar geweest, maar toch probeert KLJ Nationaal dat gesprek te openen.

“Op animatorcursus kunnen de deelnemers kiezen om rond kansarmoede te werken. Via een spel maken we hen dan duidelijk dat je er niet zomaar vanuit mag gaan dat iedereen een cadeautje kan meenemen of op daguitstap kan.”

Communicatie over eigen initiatieven is dan ook uiterst belangrijk. “Wanneer je pas een tweedehandssysteem introduceert, zijn er weinig ouders die de eerste stap durven zetten. Dat is nog steeds een grote drempel.”   

KLJ Nationaal werkt nu ook aan de opstart van een solidariteitsfonds. “Als we dat fonds zouden hebben, spreken we ook zeker OCMW’s aan. Zodat zij weten dat er een KLJ in hun gemeente is en dat wij een solidariteitsfonds aanbieden.”

Want wanneer projecten de jongeren niet bereiken, maken zij er natuurlijk geen gebruik van. Voorlopig is dat nog een work in progress. KLJ Nationaal zet nu vooral in op de website zodat afdelingen ook zonder fysieke steun van pedagogische medewerkers issues op hun eigen manier kunnen aanpakken.  

Met Armoede Afgetroefd heeft ook KSA Nationaal zijn eigen project om het thema onder de aandacht te brengen. Pedagogisch medewerkster Ruth: “De box bestaat uit een kaartenset waarop tips werden verzameld over de manieren waarop kinderen en jongeren in armoede betrokken kunnen worden in de KSA. Welke drempels er zijn en hoe je die kan overwinnen.”

De armoedebox kan als aanvulling gezien worden op hun solidariteitsfonds. Want waar de KSA Nationaal niet financieel bijpast, kunnen de groepen zelf naar een oplossing zoeken via de tips. “We zijn voorstander om de groepen te stimuleren zelf projecten op te zetten, maar we bieden natuurlijk wel hulp als dat nodig is.”   

Jongeren stimuleren tot jeugdwerk en de KSA bekendheid geven, is een ander verhaal. “Voor bepaalde mensen is een jeugdbeweging een groot vraagteken en moeten we het concept dus uitleggen. Met onze ondersteuning zet een leidingsploeg dan stappen buiten hun lokaal.”

Zo hadden ze in Gent al een pleintjeswerking in buurten waar er geen jeugdbeweging aanwezig was. Daarnaast proberen ze in Gent ook meisjes in de jeugdhulp nu en dan te laten proeven van de KSA. “Met zo’n projecten proberen we te weten te komen hoe zij naar ons kijken.”  

Het motto van Scouts en Gidsen Vlaanderen is kort, maar krachtig: we moeten toegankelijk zijn voor iedereen die erbij wíl. En vooral dat laatste is volgens diversiteitsmedewerker Hans van groot belang. “Wanneer jongeren niet geïnteresseerd zijn in de jaarwerking, willen we hen toch iets kunnen aanbieden.”

Dat hebben ze gevonden in Open Kamp, een kans voor kinderen die in armoede leven om toch eens op kamp te gaan. “Velen van die jongeren gaan elk jaar weer met volle goesting mee, maar een week op kamp vinden zij genoeg.”

Een voordeel aan Open Kamp is dat leidingsploegen worden geprikkeld. Door met die kinderen op kamp te gaan, leren ze de doelgroep beter kennen. Die ervaring kunnen ze meenemen naar hun eigen groep. Zo kunnen ze sneller het gesprek aangaan met ouders in die situatie.   

Een ander initiatief is De Uitwijker, waarbij de scouts met een heleboel spelmateriaal naar pleintjes trekken. “Het doel is dat scoutsgroepen in de buurt van die pleintjes en de zogenaamde ‘hangjongeren’ elkaar leren kennen. Als ze het wantrouwen kunnen wegnemen en gewoon al een ‘goedendag’ tegen elkaar zeggen, is het opzet al gelukt. In plaats van te verwachten dat zij naar ons lokaal gaan, komen wij naar hun terrein. Op die manier tonen we dat we bereikbaar zijn.”

Aan initiatieven dus geen gebrek, maar wat als kinderen die het minder breed hebben willen aansluiten bij de Scouts? Wat met betaalbaarheid? “Ons advies is: weinig administratie en alles zo laagdrempelig mogelijk houden.”

De verantwoordelijkheid en afweging ligt dan ook vooral bij de lokale leidingsploeg. Zij beslissen of ouders bijvoorbeeld minder lidgeld moeten betalen. “Wij hebben geen armoedegrens waar we ons aan houden. Wij stellen ons heel flexibel op.”

Maar lidgeld is natuurlijk niet het enige, ook het uniform kost extra centen. Tweedehandssystemen zijn daar een antwoord op. Scouts en Gidsen Vlaanderen biedt ook extra kortingen aan in de winkel. “Het is niet omdat je in armoede leeft, dat je alles tweedehands moet hebben.”