De discussie over radicalisering onder moslimjongeren laait hoog op. Politici en experten proberen uit te leggen wat die jongeren drijft en hoe we radicalisering kunnen tegengaan. Wat jongeren zelf te vertellen hebben, blijft vaak onderbelicht. Wij gingen in gesprek met vier jongeren over hun geloof en de heisa rond de radicalisering.
De 20-jarige Aldina* studeert politieke wetenschappen aan de VUB. Zij besteedt veel aandacht aan haar geloof. Ze gaat op een kritische wijze op zoek naar verschillende bronnen over haar geloof.
"Ik neem niet blindelings de mening over van bepaalde personen. Ik lees graag boeken over de islam en volg lessen van verschillende islamgeleerden. Ik lees de Koran en interesseer me in islamitische geschiedenis, politiek en economie. Op die manier ontwikkel ik een genuanceerde kijk op mijn geloof. Vaak begrijpt de westerse wereld ons geloof verkeerd. Ik draag zelf geen hoofddoek, maar ik kan het niet verkroppen als iemand ons verplicht de hoofddoek uit te doen."
Ook Gizem*, een 21-jarige studente verpleegkunde van Turkse origine, denkt grondig na over het uitoefenen van haar geloofsovertuiging. "Hoe je religie belijdt, is een persoonlijke kwestie. Iedereen moet de vrijheid hebben om te kiezen welke plaats geloof in zijn of haar leven inneemt."
"De islam is als een recept. De ingrediënten en werkwijze zijn voor iedereen dezelfde, maar het resultaat is voor iedereen verschillend. Het erkennen van deze diversiteit en "anders-zijn" leidt tot een belijdenis die tezelfdertijd vast en soepel is", aldus Claude*, een 25-jarige Brusselaar die zich twee jaar geleden bekeerde tot de islam.
Jihad en IS
Claude laakt het vertekende beeld dat wij via de media krijgen van de jihad. "Het is een van de meest complexe concepten in de islam, die echter in het dominante discours op onjuiste wijze vereenvoudigd wordt.
Hiervoor zijn natuurlijk verschillende redenen te vinden: onwetendheid, het bevestigen van neokoloniale en racistische denkvormen, politieke belangen… Wanneer de jihad geïnterpreteerd wordt als zowel een individuele strijd om een beter mens te worden als een collectieve strijd voor een betere wereld, dan sta ik helemaal achter die interpretatie." Volgens hem is de manier waarop IS jihad interpreteert helemaal verkeerd. "Het is een eenzijdige, primitieve visie."
Gizem is gechoqueerd door de daden van IS. "Opeens dook de heisa rond IS op en ik kon niet vatten wat er gaande was. Gelukkig ken ik niemand die hen steunt. Die zou zijn beste dag niet gehad hebben. Ik begrijp niet hoe je zo kunt denken. Ik draag openheid hoog in het vaandel. Iedereen kan kiezen hoe hij zijn leven wil leiden. Hoe zou God je kunnen toelaten iemand te doden? Waarom zou God de bestaande diversiteit willen uitroeien? Waarom niet accepteren dat er verschillende visies, culturen en volkeren zijn? Ik krijg het ervan op mijn heupen als mensen hun interpretatie als de enige juiste opleggen. Leef en laat leven."
"IS is helemaal geen moslimorganisatie. Ze heeft niets te maken met islam. Ze vermoorden zowel gelovigen als niet-gelovigen. Je mag niet oordelen over iemand anders: jij bent geen moslim, dus jij moet sterven", meent Rachid*, een 19-jarige jeugdbegeleider uit Antwerpen.
Brainwashing
Rachid treedt vaak in gesprek met jongeren die in de penarie zitten of radicaliseren. Hij vertelt hoe jongeren vaak van gedachten veranderen over de gewapende jihad. "Sommigen vinden halsoverkop dat iedereen moet gaan vechten voor de islam terwijl ze een week voordien de acties van IS en gelijkaardige groeperingen nog afkeurden. Bewegingen zoals Sharia4Belgium oefenen een grote invloed uit op die jongeren. Ze brainwashen hen met praatjes en bullshit. Daarnaast speelt hun omgeving een grote rol. Vrienden die een extremistische visie hebben of zelf strijden in het Midden-Oosten manen hen aan om mee te strijden."
Meestal kunnen de jongeren niet uitleggen waarom ze radicaliseren. "Ze worden verteld dat ze iets moeten doen voor hun geloof. Op die manier zouden ze respect krijgen van geloofsgenoten. Ze durven niet zeggen wat de echte beweegredenen zijn. Ze willen ook nooit vertellen wie hen overtuigd heeft uit angst voor bedreigingen en verwijten", aldus Rachid
"De "steun" voor dergelijke groeperingen is meer gebaseerd op gevoelens dan op echte studie en overtuiging", besluit Claude.
Discriminatie in België
Ook de uitzichtloze leefsituatie van veel moslimjongeren in België speelt een rol. "Moslimjongeren krijgen voortdurend op hun bakkes op het vlak van werk en school. Discriminatie is een voedingsbodem waar radicale groeperingen gretig op inpikken. Als jongeren niet weten waar ze naartoe willen met hun leven, niet meer naar school kunnen en geen werk vinden, voelen ze zich al snel losers. Dat maakt hen vatbaar voor radicale ideeën", stelt Gizem.
Aldina sluit zich daarbij aan. "Ik heb niets tegen jongeren die gaan strijden in Syrië. Zulke jongeren zijn gemanipuleerd en gebrainwasht. Ik heb medelijden met hen. Dat ze dit doen, verwijst naar hun innerlijke leed. Naar mijn mening zijn het jongeren die zich in een existentieel doolhof bevinden."
"De vraag die we ons moeten stellen is: waarom voelen die jongeren zich niet thuis in België? Indien je constant als een vreemdeling beschouwd wordt in het land waar je geboren en getogen bent, zoek je naar een andere "thuis". In de media, op school, op het werk wordt je constant beschouwd als een vreemdeling door allerlei reglementen of insinuaties. Sommige personen proberen dan de religie als hun "thuis" voor te stellen. Dit wordt gevaarlijk als (naïeve) jongeren, die hun kritische geest nog niet hebben ontwikkeld, onder de hoede komen van radicale personen die hen de islam op de verkeerde manier onderwijzen."
"Er zijn trouwens veel minder jongeren die IS steunen dan wij denken. In feite zou je kunnen verwachten dat veel meer jongeren in dergelijke leefomstandigheden radicaliseren. Bovendien zijn veel jongeren die vroeger hun hoop plaatsten in groepen zoals IS van mening veranderd", relativeert Claude.
Heisa
Alle vier zijn ze het er over eens dat de heisa rond radicalisering weinig positiefs oplevert. Rachid vreest dat de dominante beeldvorming ertoe leidt dat mensen moslims gaan associëren met IS. "Zo van: Kijk wat moslims doen: ze slachten christenen, joden, ... af."
Aldina valt hem bij. "Dit stigmatiseert moslims nog meer en stimuleert radicalisering. In de plaats van de oorzaken te zoeken en op die manier te vermijden dat jongeren gaan vechten, stigmatiseert men een hele religieuze gemeenschap en neemt men repressie als oplossing door die jongeren te straffen bij hun terugkeer."
Volgens Claude valt het niet te ontkennen dat er een probleem is. "Het dateert echter niet van gisteren. Het heeft diepgaande historische wortels. De zaak is hoe je ermee omgaat. Vandaag wenden bepaalde politieke krachten dit probleem aan om een vijandsbeeld te scheppen."
De Wever stuit op onbegrip
De oproep van Bart De Wever aan moslims om zich te distantiëren van IS stuit op onbegrip. “Ik begrijp niet hoe je zoiets kunt zeggen als je bedenkt wat veel van die jongeren doen voor hun omgeving. Zij hebben niets te maken met IS. In de plaats van ons bezig te houden met zijn uitspraken, zouden wij beter nadenken over het organiseren van een steunbetoging voor de mensen die IS onderdrukt”, zegt Gizem.
"Ik neem evenveel afstand van IS als ik van een andere zaak zou doen. Ik probeer op een objectieve manier de intrinsieke motivaties van elke partij te begrijpen, mij te informeren en dan een mening te vormen. Ik heb hiervoor geen oproep nodig”, vult Aldina aan.
* De vier jongeren wensten anoniem te getuigen. Hun namen zijn fictief. Hun echte namen zijn wel bekend bij de redactie.
© 2014 - StampMedia - Seppe Malfait
Dit artikel werd gepubliceerd door DeRedactie.be op 01/09/2014
