Open je armen voor zij die vluchten: dat was de boodschap van Het Toneelhuis, Hart boven Hard en Vluchtelingenwerk Vlaanderen tijdens Kunst op de Vlucht. Met gasten als psychiater Peter Adriaenssens, auteur en regisseur Michael De Cock, regisseur Johan Van Assche, actrice Katelijne Damen, auteur Stefan Hertmans en regisseur Mokhallad Rasem organiseerden ze twee overvolle avonden in de Bourlaschouwburg.
De verhalen zijn even talrijk als het aantal vluchtelingen dat de veilige grenzen van Europa opzoekt. Dit was op te merken in de Bourlaschouwburg vorige week. De zaal zal afgeladen vol voor een avond 'Kunst op de Vlucht', over en met vluchtelingen.
Wachten
De Irakese regisseur Mokhallad Rasem opende de benefietavond met zijn stuk 'Wachten'. Een voorstelling met een moderne blik op het overbekende 'Wachten op Godot'. Centraal staat de vraag: wat betekent ‘wachten’? Het stuk is een multimediale vertoning met dans en projectie. De makers vroegen mensen uit alle hoeken en kanten van Vlaanderen wat wachten voor hen betekent. Het resultaat werd een ontroerend stukje van 25 minuten theater.
Na de voorstelling vroegen we Rasem wat wachten voor hem betekent. “Ik heb heel mijn leven gewacht. Ik heb vier jaar gewacht op papieren, daarom koos ik dat thema voor de voorstelling. Wachten is voor mij iets onbeschrijfbaar, iets zichtbaar maar ook iets onzichtbaar. Het is iets dat heel groot en heel klein kan zijn. Ik wacht op alles.”
Het thema wachten houdt Rasem al een hele tijd bezig. In 2012 startte hij zijn zoektocht naar het wachten door vier verschillende theatermakers uit te nodigen om een korte vertoning te maken rond het thema. Het resultaat werd getoond in een ‘one night festival’. De mogelijkheden die het onderwerp biedt voor de theatermaker zijn essentieel. “Het is een universeel thema dat verbonden is met menselijkheid en dat voor iedereen anders is: van kleine banale dingen als wachten op de tram tot levensbelangrijke zaken als wachten op asiel. Dit maakt het mogelijk om een enorme diversiteit weer te geven.”
Momenteel zijn verschillende scholieren en studenten bezig een nieuw leven te geven aan de voorstelling. Kunstscholen uit het secundair en hogescholen kozen 'Wachten' als thema van hun eindwerk. De bedoeling is om al het werk te verzamelen, zodat Rasem dit kan bundelen in een nieuwe, eenmalige voorstelling. 'Wachten/Bis' wordt op 2 mei vertoond in de Bourla.
Verhalen
Na de theatervoorstelling loodste Sven Speybrouck het publiek door de aangrijpende verhalen van drie vluchtelingen en een getuigenis van een verpleger van Dokters van de Wereld. Ook hier was de boodschap dat het wachten een knagende pijn is, dat een vlucht nooit vrijwillig is en dat Vlaanderen nog steeds doordrongen is van vooroordelen en wantrouwen.
Verhalen die van alle tijden zijn volgens auteur Stefan Hertmans, die tijdens de benefiet zijn nieuw project bekend maakte. Hertmans vertelt het publiek het verhaal van een meisje uit Reims in de elfde eeuw. Het meisje vluchtte omwille van haar geloof van Reims naar Caïro, en van Caïro naar Noord-Spanje. Bijna obsessief wil de schrijver erachter komen hoe en waarom deze elfde eeuwse vluchtelinge zo ver weg van huis raakte. Wanneer Hertmans zijn nieuw boek zal afwerken, is nog niet geweten.
Dit opmerkelijk discours werd gevolgd door een andere boekvoorstelling. ‘Er zijn geen paarden in Brussel’ is de allereerste publicatie van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Het zijn zes kortverhalen, geschreven door Rodaan Al Galidi, Rachida Lamrabet, Bart Demyttenaere, Pat Van Beirs, Do Van Ranst en Michael De Cock. Het zijn onwaarschijnlijke verhalen over jonge vluchtelingen die door samenwerking van de auteurs tot een bundeling zijn gekomen. Michael De Cock presenteert niet enkel het boek waaraan hij heeft meegewerkt, ook kondigt hij de herneming aan van zijn stuk 'Saw it on Television/DIDN’T UNDERSTAND'. Een voorstelling uit 2004, die het publiek tot in de laadbak van een vrachtwagen brengt. Tien jaar later is deze voorstelling nog steeds brandend actueel en wordt ze door Luca Kortekaas opnieuw opgevoerd in een nieuw beschilderde vrachtwagen.
Beklijvend
Psychiater Peter Adriaenssens sloot de avond af met een beklijvende wetenschappelijke uitleg over de effecten van stress op het lichaam van een mens. Een uitleg over wat wachten op asiel met ouders doet en wat de psychische gevolgen zijn voor een kind wiens ouders er zelfs niet in slagen papieren aan te vragen.
Na zijn uitleg valt even een stilte bij het publiek. De boodschap moet even binnendringen. Het Toneelhuis laat zien wat kunst en cultuur kunnen doen voor een problematiek als deze. Er was jammer genoeg één grote afwezige: zij die beklijvende verhalen nodig hebben om de boodschap te aanvaarden. Een groter publiek dat nood heeft aan een duw in de rug om de armen open te slaan voor mensen op de vlucht.
© 2015 – StampMedia – Laura Sear
Dit artikel werd gepubliceerd door Apen.be op 29/10/2015
Dit artikel werd gepubliceerd door DeWereldMorgen.be op 29/10/2015
Dit artikel werd gepubliceerd door Kifkif.be op 30/10/2015
