Op de plaats waar ooit de mijn en de dierentuin van Zwartberg stonden, vind je LABIOMISTA, een project van kunstenaar Koen Vanmechelen met een unieke visie op dier en kunst. Zin in een andere culturele uitstap maar sla je een verre autorit liever over? In onze provincie zijn er nog veel bijzondere plaatsen onbekend terrein voor de Limburger zelf.
Wie de kunstsite van LABIOMISTA betreedt, wandelt eerst door The Ark, het onthaalgebouw van de site. De zwarte bakstenen verwijzen naar het eerste oude gebouw dat achter de poort schuilt, het historisch erfgoed dat nu de Villa OpUnDi heet. Dat gebouw was vroeger de woning van de directeur van de steenkoolmijn. Na de sluiting van de mijn werd de villa het hoofdgebouw van de dierentuin van Zwartberg. Zo’n vijftig jaar later werd de villa na grondige restauratie een deel van het museum LABIOMISTA. Het is nu ook de hoofdzetel van Koen Vanmechelens project Open University of Diversity.
‘Ik heb een sterke band met het Genkse mijnverleden”, zegt Sam Londero. Hij is één van de jongste telgen van een Italiaanse gastarbeidersfamilie. “Mijn familie bestond grotendeels uit mijnwerkers. Het is goed dat je nog steeds ziet dat het een oud mijngebouw is. De renovatie is heel conservatief gebeurd, zowel aan de binnen - als buitenkant.”
Wie binnenstapt, hoort zijn voetstappen en stem echoën door het gebouw. “Het heeft iets kil”, zegt Sam. “Maar dat kun je wel verwachten van een voormalige directeurswoning. Ondanks het gebruik van natuursteen en de inrichting met antieke meubelen, voelt het toch koud en afstandelijk. De link met het verleden is er gewoon nog.”
Vogels als kunst
Rechts van Villa OpUnDi zie je een moderne nieuwbouw. The Battery werd ontworpen door de bekende Zwitserse architect Mario Botta en contrasteert sterkt met de oude villa. Op de bovenverdieping daarvan heeft Koen Vanmechelen zijn studio. Daar staan veel werken die niet toegankelijk zijn voor het grote publiek, en die enkel op afspraak te bezichtigen zijn.
Bezoekers kunnen onder het gebouw doorlopen en de twee kooien aan de voor- en achterkant van het gebouw bekijken. In The Looking Glass zie je plantenetende vogels, waaronder neushoornvogels en toekans, tussen de kunstwerken vliegen. De arendskooi biedt een thuis aan een koppel zeearenden. Volgens Vanmechelen symboliseren de twee verschillende kooien de dualiteit van schoonheid en wreedheid in de natuur. Roofdier en prooi bevinden zich altijd in een zoektocht naar balans.
De natuur in
Het Cosmopolitan Culture Park van LABIOMISTA is een natuurrijk park aan de rand van een groot industrieterrein. “Het museumpark is een natuurlijke bufferzone tussen de woonwijk naast het park en de vervuilende industrie. Daardoor is er minder overlast voor de bewoners van die wijk. De ruimte wordt dus nuttig ingevuld”, vindt co-voozitter van Groen Genk Jan Van den Bergh.
Ook opmerkelijk is dat de natuur in de helft van het park vrij spel krijgt. Vooral in het achterste gedeelte, niet onterecht genaamd Protected Paradise. Op een grote open vlakte staan tientallen hoge palen met ooievaarsnesten op. Wie geluk heeft, kan een koppel spotten. Er lopen ook Gallowayrunderen vrij rond. Je voelt de connectie met de natuur als je door het hoge gras wandelt.
Er staan ook enkele insectenhotels, vooral gericht op bijen. De laatste jaren wordt het belang van de bij voor onze voedselproductie alsmaar duidelijker, en ook Koen Vanmechelen houdt daar rekening mee.
Zebra’s tussen de kunstwerken
“Het is een erg interessant concept”, zegt Van den Bergh. “De combinatie van kunst, natuur en wetenschap, met de nadruk op biodiversiteit uit zich in tal van projecten die Koen Vanmechelen al organiseerde. Dat kunnen we met Groen alleen maar toejuichen.”
Vanmechelen werkt voor LABIOMISTA ook samen met de lokale en internationale gemeenschap. In Nomadland, een ontmoetingsplek in de vorm van een weide voor evenementen, zijn er regelmatig internationale drank- en eetstandjes. Het ligt naast de lokale volkstuintjes. In samenwerking met de stad wordt er ook gezocht om vaste horeca uit te bouwen in de buurt.
De grootste verrassing van het voorjaarsseizoen zijn misschien wel de zebra’s die nu rondlopen tussen enkele nieuwe kunstwerken achteraan in het park. Koen Vanmechelen omschrijft LABIOMISTA op zijn website als een evoluerend kunstwerk, en dat merk je aan alles.
