De grootste collectie ooit verzameld over Leopold II is midden december voor een bedrag van 44.200 euro onder de hamer gegaan in het Brusselse veilinghuis Arenberg Auctions. De verzameling bestond uit honderden zeldzame karikaturen, foto’s, tekeningen, beeldjes en andere memorabilia. Die kwamen uiteindelijk in het bezit van tientallen verzamelaars.
De afgelopen maanden is oud-staatshoofd Leopold II op verschillende manieren in de media terecht gekomen: als architecturaal meester en als massamoordenaar. Hij was een man die ook op diverse manieren werd opgevat. Via het Brusselse veilinghuis Arenberg Auctions veilt Eric Van den Abeele de grootste privé-collectie van Leopold II. In de collectie krijgt het publiek en verzamelaars een divers beeld krijgt te zien over de voormalige koning. Van 7 tot en met 13 december kon je stukken hiervan bezichtigen in Brusselse veilinghuis Arenberg Auctions. Nadien werd de collectie geveild. “Het is een amusant geheel, maar ook leerrijk, want het biedt een ander beeld van de koning”, legt verkoper en zaakvoerder Henri Godts uit.
“Léopold II: Caricatures d’un roi”
Leopold II staat niet enkel bekend voor zijn grote architecturale visies rond stedenbouw en koloniale ambities, maar ook voor zijn liefde voor vrouwen en het promoten van producten zoals alcohol, wagens en sigaren. “Wat er dus hier aan de orde is, is dat het de figuur is van Leopold II, maar op andere niveaus, domeinen en vanuit een andere benadering dan de louter historische koning van België”, zegt Godts. Diverse beeldjes, postkaartjes, posters geven een inzicht op welke manieren Leopold II werd gezien door het groter publiek en door de karikaturisten. “Het is een atypisch historisch portret van de koning”, legt Godts uit. “Het is ook curieus om te zien hoe een koning zich laat gebruiken voor publicitaire doeleinden.” Leopold II was namelijk het enige Belgische staatshoofd dat openlijk reclame maakte voor (toenmalige) luxeproducten. “Dat is zeer speciaal. Hij liet het blijkbaar gewoon toe”, sluit hij af.
Eric Van Den Abeele, verzamelaar van deze privé-collectie, bundelde de privé-collectie in een boek genaamd “Léopold II: Caricatures d’un roi”. Daarin schetst hij hoe politieke karikatuur op verschillende manieren een bron van kritiek werd. Het toont zowel een reflectie op de samenleving en de visie op een tijdperk als een mening over de dagdagelijkse controverse. “Dit is een evocatie van hoe deze figuur, deze man gezien werd binnen de publiciteit. De voorstelling van Leopold II is op een niet-orthodoxe wijze. Niet in zijn officiële functie dus, maar gezien door de ogen van mensen die affiches maakten, mensen die karikaturen maakten, of afgeleide objecten maakten van
memorabilia. Daarnaast ook in verschillende vormen van Leopold als koning, als liefhebber van vrouwen, wagens, Afrika en zijn relaties met zijn tijdgenoten (zoals de koningen van Nederland en Engeland)”, legt Godts uit. In acht delen geeft Van Den Abeele een kijk in hoe de mens Leopold II waarnam. “Het is een amusant geheel, maar ook leerrijk, want het biedt een ander beeld van de koning. Het is soms ook een vorm van satire die bijvoorbeeld kritiek heeft op zijn manier van wandelen.”
Een man van zijn tijd
Met de Scramble for Africa en andere koloniale en imperialistische activiteiten wist Leopold II zijn plek te veroveren op wereldschaal. Tijdens de Conferentie van Berlijn in 1884-85 met de Scramble for Africa werd het voor Europese machten zoals Duitsland, Nederland en België mogelijk om te regeren over Afrikaanse landen, en zo hun koloniale en economische ambities waar te maken. “België werd een voorbeeldland. Het was maar een speldeprik groot, maar het telde mee op wereldschaal”, zegt Godts. “Leopold II zocht net als andere naties kolonies om de rijkdom van België op te krikken. Hij was een man van zijn tijd. Toen zat je in een heel grote koloniale beweging. Dat was een bron van rijkdom.”
“De zeden in de 19e eeuw zijn niet de zeden en gewoontes van vandaag. Leopold II is een man met kwaliteiten die fouten gemaakt heeft, maar je moet het in het historisch perspectief bekijken. Er zijn zaken die te bekritiseren zijn, maar hij heeft ook dingen verwezenlijkt. Het was een koopman en wist waar zijn voordeel uit te halen. Het was een bijzondere man met goede en slechte kwaliteiten.”
Collectie
De collectie bestaat uit zo’n honderd stukken en kreeg al heel wat belangstelling. “Er is geen enkele connectie met de heropening van het Afrikamuseum in Tervuren. We zijn al een tijdje bezig aan deze collectie en toevallig vielen beide dingen samen.”
“Het leuke aan deze collectie is dat je dus een gevarieerd en pittoresk beeld van de koning krijgt, buiten zijn staatsrol en zijn koloniale exploten”, sluit Godts af.
Uiteindelijk ging de collectie voor 44.200 euro de deur uit.
Dit artikel werd gepubliceerd door Het Nieuwsblad op 20/12/2018
