Marokkaanse rechter blijft bij zijn oordeel: Rif-activisten veroordeeld tot 20 jaar cel

Sinds oktober 2016 zijn er protesten in het Rif-gebied. Die ontstonden nadat de vishandelaar Mohsin Fikri verpletterd werd in een vuilniswagen. Een tragisch verhaal, dat doet denken aan de oorsprong van de Tunesische revolutie. Er ontstaat een volksbeweging met als doel de marginalisatie, onderdrukking en vernedering van het Rif-gebied te bestrijden. De bewoners van de Rif stellen een eisenpakket op waarin ze onder andere betere infrastructuur, een ziekenhuis en een universiteit eisen. De Riffijnen maakten in het verleden grote overwinningen tegen Europese koloniale grootmachten zoals Spanje, Frankrijk en zelfs de Marokkaanse sultan in de vorige eeuw. In 1921 stichten de Riffijnen de Rif-republiek, die ten onder ging in 1926 nadat de Spanjaarden samen met de Fransen en Marokkanen gebruik maakten van gifgassen. De sporen daarvan zijn tot op vandaag zichtbaar: het Rif-gebied telt het meeste aantal kankergevallen van Marokko, als gevolg van de bombardementen met gifgassen. Vandaag is er nog steeds geen ziekenhuis in de Rif waar kanker behandeld kan worden. Patiënten moeten honderden kilometers afleggen voor een behandeling. Veel mensen kunnen dat niet betalen.



In 2007 stelde De Esquerra Republicana een motie voor waarin Spanje wordt opgeroepen om de aanslagen te erkennen en een schadevergoeding te betalen. Deze motie werd uiteindelijk geweigerd. "Het feit dat dit onderwerp besproken wordt voor de eerste keer in het parlement is al een overwinning”, zegt Joan Tardà, afgevaardigde voor de Esquerra Republicana aan het Engelse persagentschap Reuters.



Maar de Riffijnen zijn een trots volk met een lange geschiedenis van verzet tegen onrecht. Dat bewustzijn is door de Hirak alleen maar gegroeid.  Al in 1909 beschreef het Nederlandse Algemeen Handelsblad de Riffijnen als een volk dat de dood boven de slavernij verkiest. “Liever de dood dan vernedering” is nu dan ook een veel gebruikte slogan binnen de Hirak. Zeker onder de jongeren die de oversteek naar Europa maken.

Het gezicht achter de protesten

Nasser Zefzafi nam vaak het woord tijdens de protesten en werd langzamerhand een geliefd persoon bij de bevolking van de Rif en ver daarbuiten. Zefzafi wordt vaak de leider van de protesten genoemd, maar dat is een term die hij liever niet hoort. Hij noemt zichzelf een activist, net als de anderen en een gewone woordvoerder van de Riffijnse protestbeweging. Veel kenmerken van de Riffijnse Hirak zijn overgenomen door andere bewegingen, zoals de vreedzaamheid van de acties, het beschermen van openbare gebouwen en politieauto’s. Deze kenmerken zijn terug te vinden in de verschillende protesten in de regio: in de Marokkaanse stad Jerada in 2018 en tijdens de Algerijnse protesten in 2019 tegen de president Bouteflika.

De arrestatie van de activisten 

Eind mei 2017 worden bijna alle mensen met een functie in de beweging opgepakt. Daaronder zitten ook journalisten. De kopstukken van de beweging worden verplaatst naar Casablanca - 600 kilometer van Al Hoceima. Daardoor moeten de familieleden van de mensen die opgepakt zijn, wekelijks urenlang reizen. In sommige gezinnen zijn er zelfs meerdere zonen opgepakt en bovendien verspreid over verschillende gevangenissen, waardoor het moeilijk is om hen wekelijks te bezoeken. De klopjacht op de leden van de protestbeweging begon nadat Nasser Zefzafi de imam van Mohamed V moskee in Al Hoceima op vrijdag 26 mei 2017 bekritiseerde nadat de imam de protesten in de Rif had veroordeeld. Op dezelfde dag werd een arrestatiebevel tegen Zefzafi uitgevaardigd en werd zijn huis omsingeld door een grote politiemacht. Drie dagen later werd hij opgepakt. Zijn ouders en advocaten verklaren dat hij zwaar mishandeld werd tijdens zijn arrestatie, vervoer naar Casablanca en verhoor. Nasser Zefzafi verklaart tijdens een zitting in de rechtbank van Casablanca dat hij verkracht werd.

De nieuwe vluchtelingenstroom

De Hirak gaf de bewoners uit de Rif hoop. Die hoop veranderde na enkele maanden in angst om opgepakt en gemarteld te worden. Hierdoor hebben veel jongeren besloten de oversteek naar Europa te wagen met jetski’s, bootjes enz. Tijdens de bloeiperiode van de Rif protestbeweging kon men dagelijks tien tot honderd live video’s zien van mensen die vreedzaam protesteerden. Dat aantal is nu drastisch afgenomen, dat is volgens Riffijnse activisten een bewijs dat er in tussentijd duizenden Riffijnen de oversteek naar Europa hebben gemaakt. Een andere oorzaak van de afnemend protesten is de harde repressie die gebruikt wordt om iedere poging tot manifestatie uit elkaar te slaan. Al Hoceima geldt als militaire zone en hiermee is het demonstratierecht niet gewaarborgd.

Druk van Europese parlementsleden en Amnesty International 

Op 3 april 2019 ondertekenden 25 Europarlementariërs - waaronder drie Belgen (Bart Staes, Kathleen Van Brempt en Philippe Lamberts) een brief gericht aan Mohamed Aujjar, de Marokkaanse minister van Justitie. In de brief staat dat ze zich zorgen maken over de omstandigheden waarin alle activisten van de Riffijnse volksbeweging Hirak gevangen worden gehouden. Verder eisen ze ook hun onmiddellijke vrijlating. Ook Amnesty International maakt zich in een rapport van 26 februari 2019 zorgen over de situatie van de leden van de Riffijnse volksbeweging.

Op 6 april 2019, om middernacht, bevestigde de Marokkaanse rechtbank van de tweede aanleg de vonnissen van de rechtbank van de eerste aanleg. Nasser Zefzafi wordt samen met drie andere veroordeeld tot een celstraf van 20 jaar. In totaal zijn er een 40-tal activisten veroordeeld tot celstraffen variërend van twee tot twintig jaar. Volgens Europees parlementslid Kati Piri heeft ‘het regime gegokt, en heeft het het foute besluit genomen. Hier gaan en mogen ze niet mee wegkomen,’ zegt ze op haar Facebookpagina. ‘Je kunt een volk niet blijven onderdrukken zonder consequenties. Je kunt niet onschuldige demonstranten voor jaren gevangen zetten, en denken dat alles gewoon bij het oude blijft. De mensen in de Rif verdienen onze solidariteit! De strijd voor de vrijlating van de Hirak-gevangenen gaat door en wordt hierdoor alleen maar sterker. We gaan door tot de laatste politieke gevangenen zijn vrijgelaten’, aldus de Nederlandse Europarlementariër.