Pesten, uitsluiting, er niet bij horen, het buitenbeentje zijn: het kan iedereen overkomen. Hoort pesten dan gewoon bij het leven? Nee, zeker niet. Telkens bewijzen onderzoeken over pesten weer hetzelfde: het heeft een zeer grote invloed op de mentale gezondheid: je ontwikkelt er een laag zelfbeeld door en het zadelt je op met trauma’s en psychische littekens. Soms kunnen pesterijen zo’n grote schade aanrichten dat slachtoffers niet meer willen leven.
Van kleins af aan ongelijkheid zaaien, de macht willen grijpen, jezelf beter voelen door anderen naar beneden te halen en klein te maken: waarom voelt iemand de nood om dat te doen? In veel gevallen vertrekt pesten vanuit angst. De angst om niet gezien te worden, om er niet bij te horen, minder leuk gevonden te worden dan de ander, om te zien dat anderen zichzelf kunnen zijn en jij niet... In plaats van naar zichzelf te kijken en te zeggen: ik ben goed genoeg hoe ik ben, zal een pester slachtoffers zoeken om zich beter te voelen.
Moeten we er daarom naar streven om allemaal dat ene, “normale”, masker te dragen? Want het lijkt wel alsof de maatschappij dat van ons verwacht. En wat als je dat niet kan, of wil?
Als slachtoffer volstaat het vaak om anders te zijn dan de anderen, om niet te volgen en gewoon jezelf te durven te zijn. ‘Anders zijn’ kan op die manier een stempel, een stigma worden: het kan gaan om je huidskleur, je nationaliteit, je algemene uiterlijk, je seksuele geaardheid, je geloof, je persoonlijke interesses … Als je bij sommige jongeren de stempels zou kunnen waarnemen, zou je kunnen zien dat hun hele lichaam vol staat. Moeten we er daarom naar streven om allemaal dat ene, “normale”, masker te dragen? Want het lijkt wel alsof de maatschappij dat van ons verwacht. En wat als je dat niet kan, of wil?
De hele wereld acteert
Soms lijkt het wel alsof de hele wereld acteert. Maar wie een masker draagt, is zichzelf niet. Op de speelplaats zien de meeste jongeren er hetzelfde uit. Ze dragen dezelfde soort kleren, zijn altijd blij, en niemand heeft problemen, … Wie een ‘vreemde’ hobby heeft, wijkt dan af van de norm. Veel jongeren drinken daarom bijvoorbeeld alcohol, om erbij te horen. Ze kiezen een studierichting omdat hun vrienden die kiezen, en niet omdat ze die zelf interessant vinden.
Mensen die anders durven te zijn, belanden op die manier vaak aan de rand van de groep. Ze zijn in de minderheid. Omdat ze zichzelf zijn en doen wat ze leuk vinden, lijkt het wel alsof ze daarom uitgekozen worden als slachtoffer. Ze krijgen de boodschap dat ze zichzelf niet mogen zijn. Die boodschap krijgen ze op sociale media, van leerkrachten, van leerlingen, … .
Straffen zal niet helpen
Als we het probleem willen oplossen moeten we daarom naar alle partijen kijken.
De oorzaak van het probleem zit bij de pester. Maar die wordt niet zo geboren, er zit iets anders achter zijn gedrag. Dat betekent niet dat we het moeten goedpraten. Ouders, de school en de omgeving moeten praten met de pester. Straffen zal niet helpen. Vraag wat er aan de hand is, waarom hij of zij dat gedrag vertoont.
Aan het slachtoffer moeten duidelijk maken dat hij of zij genoeg is. Het hoeft zich niet aan te passen. Minimaliseer het probleem van het slachtoffer niet. Stap niet boos op de pester af, biedt steun en zoek mee naar een oplossing. Dat kan bijvoorbeeld als leerkracht, of als leider in de jeugdbeweging, praten met de pester en met het slachtoffer en hen samen op het juiste pad te zetten.
Scholen moeten veel meer aandacht besteden aan het leren samenleven dan aan prestaties.
Leren samenleven
Als we verder uitzoomen dan zien we dat de oorzaak van pesten vervlochten zit in onze maatschappij, onze opvoeding, en de wij-zij spelletjes die veel mensen spelen.
Elke ouder zou zijn kind moeten aanleren dat we allemaal verschillend zijn in uiterlijk, gedrag, cultuur, manier van leven en dat dat oké is. Want we moeten allemaal respect hebben voor elkaar omdat we al eeuwen dezelfde aarde en hetzelfde water delen en uiteindelijk niemand weet wat het doel van het leven is. Scholen moeten veel meer aandacht besteden aan het leren samenleven dan aan prestaties. Ze moeten inzetten op het aanleren van empathie, eerder dan op wiskunde en talen. Goed presteren op school zou moeten betekenen dat je weet hoe je moet samenleven zonder uitsluiting en ongelijkheid. We moeten investeren in je goed voelen op school en daar een veilige plek creëren.
Dan kunnen we misschien een maatschappij creëren die zoals zuiver water de empathie verder laat stromen.
Wij, jongeren zijn de toekomst
Daarnaast moet er werk gemaakt worden van een duidelijk, helder en gestructureerd pestbeleid in alle scholen. Om dat waar te maken, moeten we ook durven onze beleidsmakers ter orde roepen. Zij hebben de macht, de financiële middelen, en het vertrouwen van de bevolking. Het is hun verantwoordelijkheid om te zorgen voor de gemeenschap en de volgende generatie.
Wij, jongeren, zijn de toekomst. Er moet zo goed mogelijk voor ons gezorgd worden. Zodat wij voor de generatie na ons kunnen zorgen. Nu denk je zeker: Alles goed en wel, maar wat kan de politiek doen? Heel veel! Onze minister van onderwijs kan ervoor zorgen dat er in het pakket van de leerkrachtenopleiding extra aandacht wordt besteed aan wat een leerkracht moet doen als hij pestgedrag opmerkt. De uitwerking van een doorgedreven pestbeleid op alle scholen, met duidelijke maatregelen, dat zowel met de pester als met het slachtoffer werkt.
Pesten is een ernstig onderwerp en moet goed aangepakt worden.
