Reverse racism – of: omgekeerd racisme, is een term die vaak gebruikt wordt door witte mensen die zich gediscrimineerd voelen door mensen met een migratieachtergrond. Maar bestaat er zoiets als reverse racism? StampMedia-reporter Lieven Miguel Kandolo denkt van niet. Hieronder legt hij uit waarom.
Dit verhaal begint enkele maanden geleden. Toen stelde de Vlaamse Jeugdraad haar nieuwe jongerenadviseurs voor. Die kwam er na het ontslag van vier leden die – zo bleek uit een Pano-reportage in september 2018– lid waren van de rechts-radicale organisatie Schild en Vrienden.
Het aanstellen van vier nieuwe jongerenadviseurs is op zich geen opzienbarend nieuwsfeit. En normaal gezien zou geen haan hier ook naar gekraaid hebben, ware het niet dat de nieuwe leden allemaal een migratieachtergrond hebben. En dat verhit de gemoederen in Vlaanderen altijd wel een beetje.
Reverse racism is een fabeltje
Op nieuws – en sociale media waren de reacties genadeloos. Het ging van schelden tot lezers die schreven dat ze hierin een bedreiging van de Vlaamse cultuur zagen.
Op Twitter volg ik Félicia Mukendi, een van de vier nieuwe leden van de Vlaamse Jeugdraad. Uit solidariteit, maar vooral omdat ik geloof in haar capaciteiten, had ik haar via haar account geluk toegewenst in haar nieuwe rol als jongerenadviseur. De reacties hierop bleven niet lang uit. Ik kreeg al snel te horen dat het niet oké was dat ik haar steunde. In een bewuste tweet van Félicia had het over het feit dat ze niet gelooft in het zogenaamde ‘reverse racism’. Een fabeltje, noemt ze het zelf.
Voor alle duidelijkheid: ik ben het niet volledig eens met wat Félicia in die bewuste tweet schrijft. Alleen het deeltje waarin ze reverse racism op de korrel neemt, kan ik me in vinden. Mijn reactie op haar tweet – ik heb haar gelijk gegeven – zorgde op haar beurt op zeer giftige commentaren. Een iemand noemde me zelfs een “anti-blanke racist”.
Van divers naar superdivers
Twitter is natuurlijk geen toonbeeld van goede manieren en iedereen die actief is op het medium weet ook dat je daar niet moet zijn als je op zoek bent naar een genuanceerde, onderbouwde mening. Maar toch heeft het mij niet onberoerd gelaten. Ik begon na te denken. Waarom voelen witte mensen zich toch zo bedreigd door diversiteit? Waarom beschouwen sommige witte Vlamingen zich als een minderheid? Waarom denken sommige van hen dat ze gediscrimineerd worden?
De afgelopen decennia zijn de westerse steden geëvolueerd van een diverse naar superdiverse samenstelling. Onderzoek wijst uit dat tegen 2050 de minderhedengroepen in West-Europa en de VS de meerderheid zullen vormen. Ook in Vlaanderen is dit de realiteit: Antwerpen en Brussel zijn voorbeelden van minority-majority cities, steden waarbij de minderhedengroepen de meerderheid vormen. Volgens velen zullen deze steden in de toekomst de norm worden in het Westen. Dat schrikt veel witte mensen af, en er is een deel van hen dat zich bedreigd voelt door de minderhedengroepen en zich daarvoor baseert op stereotiepe en zelfs foutieve denkbeelden.
Nonsens
Het is de voedingsbodem voor wat sinds een aantal jaar ‘reverse racism’ heet: een kluwen van vooroordelen, discriminatie of antagonisme op basis van ras tegen een lid van een dominante of bevoorrechte raciale groep. Het revers racism-discours wordt tegenwoordig door rechts-populistische en extreemrechtse groeperingen, die geloven dat minderhedengroepen de Westerse cultuur zullen verwoesten. Dat is natuurlijk nonsens, maar het leidt wel tot een stijging van extreemrechtse terreurdaden in het Westen. Het meest recente en frappante voorbeeld daarvan is de aanslag in Christchurch in Nieuw-Zeeland, waarbij er 50 doden zijn gevallen.
Deze aanslag is uiteraard een zeer extreme vorm van racisme, meestal gaat het om subtielere vormen. In 2016 steeg het aantal nieuwe dossiers met klachten over discriminatie, haatspraak en haatdelicten bij het Interfederaal Gelijkekansencentrum Unia met 20%. Vooral op de arbeidsmarkt en in het onderwijs komt discriminatie het meest voor. Maar ook op de woningmarkt worden mensen met een migratieachtergrond structureel gediscrimineerd. Uit een Unia-studie uit 2014 blijkt dat 42% van de vastgoedmakelaars ingaat op het verzoek van verhuurders om mensen met migratieachtergrond te weigeren. 12% van hen geeft dat ook uitdrukkelijk toe. Het watervalsysteem in het middelbaar onderwijs dat een structureel probleem blijft, derdelanders die hier komen met een diploma hoger onderwijs, maar uiteindelijk worstelen met werkloosheid. Zwarte vrouwen die onder druk gezet worden om hun kroeshaar te stijlen om zich aan te passen aan de Westerse idealen en ook op deze manier meer kans maken op een job.
Geef het goede voorbeeld
Kortom, mensen met een migratieachtergrond blijven slachtoffer van structureel racisme. Dàt is het racisme dat we moeten aanklagen en waar we moeten tegen vechten. Het zogenaamde ‘reverse racism’ is niet relevant, en ik geloof ook niet dat het op hetzelfde niveau kan gezet worden als structureel racisme, omdat witte mensen zelden deel zullen uitmaken van een systeem dat doordrongen is van discriminatie op basis van afkomst of huidskleur. Bovendien zijn zij lid van de dominante sociale klasse, wat hen al minder vatbaar maakt voor racisme.
Voor wie me niet gelooft: witte mannen zijn nog steeds in de meerderheid in overheidsfuncties en in raden van bestuur en directieraden van grote Belgische bedrijven en multinationals. Als de Vlaamse en de Belgische overheid en de bedrijfswereld al zouden beginnen met het goede voorbeeld te geven kunnen ze daarmee een signaal geven aan de KMO’s en bij uitbreiding aan de bredere bevolking. Gelukkig neemt die bevolking zelf wél initiatieven voor een diversere samenleving. WannaWork, opgericht door Sihame El Kaouakibi, wil diverse talenten matchen met multinationals.
Zolang er niets gedaan zal worden aan de discriminatie op de sociale grondrechten en zodra dat instellingen zoals de overheid en multinationals geen voorbeeldfunctie uitoefenen om deze discriminatie tegen te gaan, zal ik niet geloven in reverse racism
