Bram (25) vindt het voorzien van betaalbaar onderwijs met een gelijke toegang voor iedereen een basistaak van de overheid. "Ik betaal daar met plezier belastingen voor. Maar defensie is een publiek goed en dus zelfs in een zeer liberale benadering van de overheid blijft het een kerntaak", beargumenteert hij in onderstaand opiniestuk.
Nieuwe gevechtsvliegtuigen of niet, het is een vraag die onze politici al meer dan een decennium bezig houdt. Een discussie die we kunnen vertalen naar: ‘wie gaat zijn nek uitsteken om aan de bevolking uit te leggen dat we deze weinig populaire investering in defensie gaan doen, en zich op die manier aanbieden als gratis schietschijf aan de oppositie van dienst?’.
En inderdaad, de inkt over dit voorstel van Peeters I was nog niet droog of de oneliners vlogen al op ons af. “Waarom inschrijvingsgelden verhogen en toch F35’s kopen?, “5 miljard, weet je hoeveel wachtlijsten we daarmee kunnen verkorten?” of “De mensen vragen om te besparen en zelf wat prestigeaankopen doen, wereldvreemd die meerderheid!”.
Platte demagogie
Als het vertrouwen van de mensen in de politiek daalt, is het exact omwille van dit soort platte demagogie die niemand iets bij leert over de kern van de zaak. Natuurlijk vinden veel mensen het belangrijker dat hun kind in een crèche terecht kan dan dat het leger nieuw speelgoed krijgt, maar ik verkies een politicus niet om als een schaap de massa achterna te lopen, ik wil dat mijn land bestuurd wordt door mensen met visie die verder durven kijken dan de eigen leefwereld en ook de moed hebben om aan zijn of haar kiezers uit te leggen waarom bepaalde keuzes belangrijk zijn.
In deze discussie is de term publiek goed van essentieel belang. Een goed is publiek wanneer iedereen er vrij gebruik van kan maken en waarvan de waarde niet verminderd naarmate er meer of minder mensen dit doen. Het klassieke voorbeeld uit een economieboek is straatverlichting. Als één iemand een straat volzet met lantaarns dan kan iedereen in de straat daarvan genieten, ook als je er niet voor hebt betaald. En of er nu 1, 2 of 100 mensen door de straat wandelen, de verlichting zal even fel blijven schijnen.
Typisch aan dit soort publieke goederen is dat je een ‘freeriders’ probleem hebt, mensen die niet bijdragen genieten evenveel van het publiek goed als mensen die er wel voor betalen, de toegang kan immers niet beperkt worden. Om dit probleem zo goed als uit te sluiten is de organisatie van dit soort publieke goederen een van de basistaken van de overheid, het financieren met belastingsgeld maakt freeriden ineens heel wat complexer.
Defensie is een basisvoorbeeld van zo een publiek goed, vraag een vrije bijdrage voor defensie en quasi niemand zal investeren, toch profiteert een land van een degelijke landsverdediging. De vrede blijft namelijk gewaarborgd en de grenzen worden bewaakt. Het lijkt misschien wat minder relevant in de huidige maatschappij, maar je moet niet eens 2.000 kilometer verder kijken om te beseffen dat een degelijk defensieapparaat zeker geen overbodige luxe is. En toch kampt ons leger al jaren met problemen die zelfs voor een leek als ik duidelijk zijn. De investeringen zijn bijna helemaal opgedroogd, er is te weinig geld voor onderhoud van gebouwen en materiaal en het leeuwendeel van het defensiebudget gaat naar personeel. In de praktijk betekent dat dat we binnen dit en 10 jaar nog wel soldaten hebben, maar geen materiaal meer om deze soldaten in te zetten, in zo ver dat nu al niet het geval is.
En toch lijken we niet verder te komen dan debatten over waarom geld voor straaljagers niet naar de bejaarden gaat. De gedachte dat de politiek één grote pot geld heeft en je dat die maar over je posten moet verdelen vind ik niet alleen weinig inspirerend maar ook erg beklemmend. Uiteraard ben je beperkt in financiële middelen, maar mijns inziens moet een regering nadenken over wat haar kerntaken zijn, wat ze juist wil bereiken en op welke manier. Ze moet kijken welke uitgaven ze gerechtvaardigd vindt en er dan de inkomsten voor gaan zoeken. En ze moet op basis van de kost van de geleverde dienst daar een rechtvaardige belasting tegenover zetten, of die nu op kapitaal, inkomst of consumptie wordt geheven.
Eerlijke discussie
Ook ik vind het voorzien van betaalbaar onderwijs met een gelijke toegang voor iedereen een basistaak van de overheid en ik betaal daar met plezier belastingen voor. Maar defensie is een publiek goed en dus zelfs in een zeer liberale benadering van de overheid blijft het een kerntaak.
Met andere woorden, de vragen of we inschrijvingsgeld van onderwijs moeten optrekken of niet en wat me met de wachtlijsten moeten doen zijn compleet irrelevant in deze discussie. De enige discussie die in het kader van deze investering zou moeten gevoerd worden is waar we in godsnaam naartoe willen met onze defensie. Dus oppositie, als jullie zeggen dat F35’s nu reeds verouderd zijn en dat we eerder moeten investeren in drones dan ben ik één en al oor. Als jullie me proberen te overtuigen dat we ons beter specialiseren en ons terugplooien op onze marine-activiteiten dan luister ik geïnteresseerd. Zelfs als jullie claimen dat een leger vandaag de dag niet meer nodig is, zal ik jullie argumentatie proberen te volgen.
Maar alsjeblieft, behandel me niet als een idioot en sleur er in deze discussie geen dingen bij helemaal niets met defensie of straaljagers te maken hebben. Kies voor de eerlijke discussie voor de toekomst van het Belgisch leger en niet voor gemakkelijke populistische uitspraken, het vertrouwen van de burger in de politiek zal er wel bij varen.
© 2014 – StampMedia – Bram Smits
Dit opiniestuk werd gepubliceerd door Allesoverjeugd.be op 05/09/2014
