De Pakistaanse schrijfster en actrice Mira Sethi (34) legt met haar verhalenbundel Are you Enjoying? de vinger op de zere wonde van de Pakistaanse maatschappij. Al haar personages zitten in een identiteitscrisis en worstelen met zichzelf in hun zoektocht naar vrijheid en zichzelf zijn, in een samenleving die conservatisme en het patriarchaat omarmt.
In Pakistan staat Mira Sethi bekend als een prominente, uitgesproken feministe. Met haar kortverhalen wil ze de rest van de wereld een realistischer beeld van Pakistan geven. “In deze compilatie van kortverhalen wil ik thema’s als identiteit, seksualiteit en mentaal welzijn bespreekbaar maken in Pakistan,” zegt ze. “Daar wordt in Pakistan helaas nog steeds niet voldoende over gepraat.”
#metoo in Bollywood
De verhalen in Sethi’s boek zijn een verkenning van machtsdynamiek tussen de verschillende personages. “Als je op weg bent naar een nieuwe plaats, heb je hoge verwachtingen,” zegt ze daarover. “Maar eens je daar bent, zie je de bittere realiteit. Sethi begon te schrijven aan “Are you Enjoying” nadat ze zelf als actrice enkele Pakistaanse serie’s achter de rug gehad. “Het eerste verhaal, “Breezy Blessings”, gaat over een actrice die een plaats probeert te bemachtingen in de Pakistaanse showbizz, maar tegelijk de bittere realiteit ervan leert kennen. Het gaat vooral over de dynamiek tussen haar en de regisseur, met elementen over seksueel en grensoverschrijdend gedrag, waarmee ik ook refereer naar tal van #me-too getuigenissen die de bom hebben doen barsten in 2018 in Hollywood.”
Je hele leven doen alsof
In “Mini Apples”, een ander verhaal uit het boek, leert Javed, een Pakistaanse nieuwslezer, de Amerikaanse diplomate Marianne kennen. Hij projecteert zijn geïdealiseerde verlangen op haar. Marianne verleidt Javed en belooft hem een leven vol rozegeur en manneschijn, om plots uit zijn leven te verdwijnen. “We denken vaak dat we op een roze wolk zitten, terwijl dat in de realiteit vaak niet zo is,” zegt Sethi. “De meeste van mijn personages zijn artiesten die met zichzelf worstelen. Maar evengoed zijn er personages die hun leven moeten doen alsof - en dus in zekere zin ook een soort acteur zijn - om aanvaard te worden in onze maatschappij.”
“Ik schrijf over jongeren die zichzelf niet kùnnen zijn in deze conservatieve samenleving, waar er enkel plaats is voor mensen die zich aan de ideologie houden en conform de regels leven. Maar jongeren hebben hun eigen regels en willen zichzelf zijn. Pakistanen zitten voortdurend in een dwangbuis die hen oplegt dat ze zichzelf niet mogen zijn. Er zijn tal van jongeren die bijvoorbeeld queer, homoseksueel of ongelovig zijn, maar dat niet openlijk mogen uiten. Zij doen dan alsof dat ze zich aan de regels houden, maar zullen in alle discretie hun geaardheid tonen bij de mensen die ze vertrouwen. Het is interessant om te zien hoe jongeren met die micro-agressie in onze samenleving omgaan.”
“Ik schrijf over jongeren die zichzelf niet kùnnen zijn in deze conservatieve samenleving, waar er enkel plaats is voor mensen die zich aan de ideologie houden en conform de regels leven."
Stel je nooit kwetsbaar op
Pakistan is een traditioneel en conservatief land. “Ten tijde van de Britse kolonisering werd Pakistan gevormd om de minderheden die in deze streek woonden, mee een volwaardige plaats te geven. Maar vandaag slaagt Pakistan er zelf niet in om haar eigen minderheden te beschermen en gelijke rechten te garanderen,” zegt Sethi. “Ik leef in een Islamitische Republiek: de staat legt de islam op aan de burgers. Gelukkig ben ik zelf opgegroeid in een warm en progressief nest, waarin ik vrij was om mijn identiteit openlijk te uiten. Die mogelijkheid wilde ik verder onderzoeken in mijn boek. Alle personages in mijn boek vechten om persoonlijke vrijheid in een traditionele samenleving.”
Toxisch nationalisme
“De staat legt ons regels op, en als individu doe je dat daarom ook bij jezelf. Mensen worden in één bepaalde identiteit gedwongen en dat baart mij grote zorgen. Er rusten ook nog grote taboe’s op bepaalde fundamentele problemen en op de oorzaak van die fundamentele problemen. In één van mijn kortverhalen lijdt één bepaalde personage aan een posttraumatische stressstoornis. Over de oorzaak wordt met geen woord gerept. En waarom niet? Omdat ons met de paplepel wordt meegegeven dat we ons niet kwetsbaar mogen opstellen.” Volgens Sethi is het toxische nationalisme een gapende wonde in de Pakistaanse samenleving. “Je hebt geen toestemming om meerdere identiteiten te hebben,” zegt ze. “Het uitgangspunt van mijn boek is dan ook dat hoe meer dat je iemand iets oplegt, hoe meer er sprake is van agressie binnen de maatschappij.”
“Er bestaat een ideaalbeeld van de Pakistaanse maatschappij. En die houdt in dat iedereen hetzelfde moet zijn, en dat iedereen moet voldoen aan dat ideaalbeeld."
Seks is normaal, maar niet in Pakistan
“In de Pakistaanse samenleving is seks onbespreekbaar. Het is een groot taboe, terwijl het de normaalste zaak van de wereld is,” zegt Sethi. “Er bestaat een ideaalbeeld van de Pakistaanse maatschappij. En die houdt in dat iedereen hetzelfde moet zijn, en dat iedereen moet voldoen aan dat ideaalbeeld. Iedereen heeft een specifieke rol: jongens gedragen zich zo en meisjes zo. Niet iedereen kan dus zichzelf zijn. En dat zet de deur open voor enorm veel seksisme,” zucht Sethi. “Een meisje dat een mannensport beoefent of kort haar heeft, wordt meteen gepest. Een jongen met lang haar of een die van barbie’s houdt: het is schokkend voor de goegemeente. Daar moet verandering in komen. In mijn boek laat ik al die zaken zeer bewust aan bod komen. In “Tomboy” beslissen twee boezemvrienden zelfs om te trouwen in de hoop om op die manier hun seksuele geaardheid te kunnen verbergen.”
Realiteit van de maatschappij
Mira Sethi schrijft toont met Are You Enoying? de bittere realiteit van een diepconservatief land. “Ik wilde alledaagse verhalen vertellen. Verhalen die boordevol tegenstrijdigheden zitten, zoals het leven. Ik wilde de vinger op de zere wonde leggen. Mijn personages zijn gefrustreerd, boos en in de war en dat is helaas ook de realiteit.”
“Als schrijver moet je altijd pure intenties hebben. Dus, lezers: lees dit boek met een open hart, gedachten en ziel. Al mijn personages vechten voor liefde en vrijheid. Laat hen hun leven leiden en focus op jezelf. Leg nooit iemand anders iets op waar jij zelf misschien heel erg in gelooft. Pakistan zit momenteel dan wel in een crisis, maar beetje bij beetje brengen we daar verandering in.”
Dit artikel werd gepubliceerd door Knack.be op 31/07/2021
