Abdulaal Hussein werd 24 jaar geleden geboren in Soedan, het land dat hij als politiek vluchteling moest inruilen voor Nederland. Vanuit Europa probeert hij toch nog een rol van betekenis te spelen voor zijn landgenoten. Hussein geeft lezingen en acteert voor theater en televisie. Zijn zelfgemaakt theaterstuk en zijn lezing Ask me anything draaien rond zijn identiteit als vluchteling van het militaire regime in Soedan. “Eerst denken ze dat ik niet zo slim ben en stellen ze mij vragen die je in het jeugdjournaal hoort. Daarna gaan we stap voor stap dieper.”
Is het niet moeilijk om tijdens je lezingen telkens weer te vertellen over zo’n ingrijpende gebeurtenissen?
Abdulaal Hussein: “Het is nooit moeilijk of makkelijk, het is gewoon heel belangrijk. Het gesprek is ook telkens op een andere manier diepgaand omdat elke groep andere interesses heeft. Het publiek komt vaak uit een academische wereld, dus je kan ook heel goed met hen praten. Het standaardverhaaltje vertel ik aan de hand van een filmpje en daarna mogen ze alles vragen. Vandaar de naam Ask me anything.”
“Soms komt vanuit het publiek zelfs de vraag waarom ik naar hier kom aangezien Nederland volgens hen vol is. Ik laat ze dan opzoeken hoeveel procent van het land ingevuld wordt door boerenactiviteit: meer dan de helft, terwijl mensen maar op acht procent van het land wonen (54 procent landbouwgrond in 2020 en 14,6 procent wonen, werken en infrastructuur in 2015, cijfers van Centraal Bureau voor Statistiek, red.). Nederland is dus vol met koeien, niet met mensen!”
“Ik heb ook bij extreemrechtse partijen een lezing gegeven. Met mijn lezingen probeer ik iedereen iets bij te leren, want sommige mensen weten gewoon niet beter. Ik doe hetzelfde wanneer voorbijgangers me soms op straat aanspreken. Mensen willen mij dan een euro of twee geven om mij te helpen. Ik zeg dan al lachend dat ik duizend euro wil. Als ze dat niet kunnen geven, zeg ik dat ze in mijn ogen zelf arm zijn. Ik weet dat mensen uit liefde iets voor mij willen doen, maar ik hoef geen hulp.”
"Ik stel een soort offer: aan mij mogen mensen alles vragen zodat ze niet de hele tijd anderen lastigvallen”
“Ik vind het belangrijk dat ik op zo’n momenten in gesprek ga. Mensen gaan vanuit goede bedoelingen vaak allerlei vragen stellen over mijn leven als vluchteling. Soms ga ik lekker dansen op Lowlands en dan verwachten mensen dat ik over mijn bootverhaal en familiebanden ga vertellen. Ik heb daar op dat moment gewoon geen zin in. En ik wil ook weten wat zij meemaken. Hun leven is ook niet normaal, iedereen heeft problemen en uitdagingen om te overwinnen. Mensen vergeten vaak over zichzelf te vertellen wanneer ze mij zien.”
Maar tegelijkertijd vind je het wel belangrijk om jouw verhaal te delen?
“Klopt, maar ik stel een soort offer: aan mij mogen mensen alles vragen zodat ze niet de hele tijd anderen lastigvallen. En dan bedoel ik op alle vlakken. Ook wanneer mensen bijvoorbeeld mijn haar willen aanraken, leg ik hen uit waarom dat niet fijn is. Ik zeg dan dat mijn haar hetzelfde is als iemands billen. Daar ga je ook niet zomaar aanzitten. En dan moet je je voorstellen dat heel Nederland aan mijn haar wil zitten. Vaak voelen ze zich dan na mijn uitleg heel schuldig. Maar dat hoeft helemaal niet. Mensen zijn vaak gewoon lui en zoeken zelf niets op.”
“Hetzelfde geldt voor de situatie in Soedan, die is al decennia problematisch en komt niet meer in het nieuws. Daarom weet bijna niemand hoe het daar echt aan toe gaat. In Zuid-Soedan is er als sinds 1957 oorlog en hongersnood, maar niemand praat erover. Mijn Soedanese vrienden en familie gaan elke week protesteren en riskeren zo hun leven. Het leger schiet met scherp en doodt wekelijks demonstranten. Maar omdat dit al jaren zo is, komt het niet in het nieuws en weet niemand het.”
“Vroeger dacht ik dat Europa altijd zou opkomen voor mensenrechten. Maar nu zie ik hoe Europa deals maakt met dictatoriale landen als Tunesië”
Het militaire regime in Soedan heeft contacten met de Russische Wagnergroep. Wat zijn de gevolgen daarvan voor het Soedanese volk?
“De Wagnergroep traint het Soedanese leger. Ze verkopen Russische wapens en nemen belangrijke Soedanese goudmijnen over. En goud is niet alleen financieel interessant, maar ook voor verschillende technologische toepassingen. Onlangs heeft CNN hier een reportage over gemaakt. (How Russia could be stealing over $13 billion of gold a year from Sudan, red.) De journalisten bezochten een mijn die onder een Soedanese naam opereert. Toen ze aankwamen, zagen ze de vlag van de Sovjet-Unie al van ver wapperen. De Soedanese arbeiders die er werken, maken het Russische leger elke dag rijker.”
Hoe kijk je naar de Europese migratiepolitiek?
“Vroeger dacht ik dat Europa altijd zou opkomen voor mensenrechten. Maar nu zie ik hoe Europa deals maakt met dictatoriale landen als Tunesië. De vluchtelingen worden daardoor hardhandig tegengehouden en wanneer ze toch de Middellandse Zee bereiken, worden ze aan hun lot overgelaten. De Tunesische president (Kais Saied, red.) noemde de grote groepen zwarte migranten vorig jaar een complot tegen zijn volk. Hij beweerde dat al die vluchtelingen de Tunesiërs dreigden te vervangen. Dit leidt nu tot racistische vervolgingen van alle zwarte migranten. En Europa steunt dit.”
“Dankzij mijn geloof in God had ik een soort vertrouwen, wat de uitkomst ook zou zijn”
Jijzelf bent via Libië en de Middellandse Zee naar Europa gekomen. Hoe kijk je terug op die tocht?
“Ik heb al die herinneringen heel ver weggestoken. Waarschijnlijk proberen mijn hersenen mij zo te beschermen. Ik heb heel veel meegemaakt, niet alleen tijdens de boottocht, maar ik heb ook mishandelingen gezien en gehoord toen ik in de vluchtelingenkampen zat. Zelf ben ik daar ook hard aangepakt.”
“Tijdens mijn lezingen gaat het heel vaak over die ervaringen, maar die gesprekken gaan niet écht diep. Er staat een soort muur rond mij. Ik vertel bijna nooit met emotie, het is eerder alsof het een verhaal van iemand anders is. Mijn verhaal is wel eerlijk, maar zonder de emoties. Dat maakt het makkelijker.”
“Tijdens de hele tocht geloofde ik dat het goed zou komen. En als het niet helemaal goed zou komen, zou dat ook goed genoeg zijn. Dankzij mijn geloof in God had ik een soort vertrouwen, wat de uitkomst ook zou zijn. Ik vind het fijn om op die manier mijn stress en angsten te verwerken. Veel van mijn Soedanese vrienden hebben geen familie, geen geld. Ze hebben alleen hun band met God en daar halen ze veel uit. God is vaak de reden dat ze blijven doorgaan.”
Hoe ervaar jij de religieuze beleving in Nederland?
“Mensen zoeken altijd verbinding. Samen zingen, dansen of iets religieus doen. Niet-gelovigen gaan naar de yoga en hebben daar dan allerlei rituelen waardoor ze zich verbonden voelen. Of mensen die bij een golfclub horen: zij gaan lekker biertjes drinken, kletsen en golfen. We hoeven niet meer de hele dag te werken om te overleven, dus hebben we tijd over. En of het nu religie is of iets anders, we zoeken elkaar altijd op. Als ik naar een moskee in Engeland ga, zal ik mij daar, omdat ik moslim ben, meteen thuis voelen. En als je als Barcelonafan iemand tegenkomt met een shirt van Messi ga je meteen vrienden worden. En dat is gewoon mooi.”
De lezing Ask me anything van Abulaal Hussein kan via LinkedIn geboekt worden. Zijn theaterstuk is binnenkort deel van de theaterserie Future Citizens, regelmatig te zien in verschillende Nederlandse steden.
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 07/11/2023.
