(PIDMAG) Gebaren kun je in het Vlaams, in het Nederlands, maar ook in het Engels of Frans. Kortom: de ene gebarentaal is de andere niet. “In West-Vlaanderen zijn er gebaren die niet gebruikt worden in Limburg. En omgekeerd.”
Het is niet omdat twee mensen gebarentaal kunnen, dat ze elkaar perfect begrijpen. Een Belg en een Amerikaan gebruiken vaak totaal andere tekens. Over het hoe en waarom van die verschillen spreken we met Myriam Vermeerbergen, docente Vlaamse Gebarentaal (KU Leuven) en voorzitter van de taalgroep Vlaamse Gebarentaal.
Hoe werkt gebarentaal precies?
Vermeerbergen: “Wat in een gesproken taal woorden zijn, zijn hier handgebaren. Een gebarentaal heeft ook een specifieke grammatica, met veel meer mogelijkheden. Zo kan je in een gesproken taal bijvoorbeeld geen twee woorden tegelijk uitspreken, maar bij gebarentaal kan je wel je twee handen gebruiken. Je maakt ook gebruik van de ruimte voor en langs je lichaam. Het is een zelfstandige taal met een eigen grammatica en een eigen gebarenschat.”
Waarom is er geen universele gebarentaal?
Vermeerbergen: “Deze talen zijn spontaan ontstaan in gemeenschappen van dove mensen, zoals ook gesproken talen spontaan ontstaan en gegroeid zijn. En net zoals niet alle horende mensen op een kluitje zaten toen taal is begonnen, was dat ook niet zo bij doven. Verschillende gebarentalen zijn onafhankelijk van elkaar begonnen, maar hebben soms overeenkomsten doordat ze met elkaar in contact kwamen.”
Zijn er evenveel gebarentalen als gesproken talen?
Vermeerbergen: “Neen, want die hebben niets met elkaar te maken. Het is niet omdat je in Vlaanderen Nederlands spreekt en in Nederland ook, dat de doven dezelfde gebaren gebruiken. Daarnaast bestaan er ook regionale variaties. Dialect is misschien een te groot woord, maar in West-Vlaanderen zijn er bijvoorbeeld gebaren die niet gebruikt worden in Limburg en omgekeerd. Die variaties verdwijnen stilaan, omdat jongeren meer contact hebben met elkaar. Dove jongeren doen mee aan internationale evenementen en houden contact via het internet. Vroeger kon dat niet. Je kon wel mailen, maar dat deed je dan in het Nederlands. Nu zijn er veel meer mogelijkheden.”
Bestaan er zoiets als een gebarenwoordenboek?
Vermeerbergen: “Er bestaat een online woordenboek voor de Vlaamse gebarentaal. Dan tik je een woord in en zie je welke gebaren daarvoor bestaan in Vlaanderen. Het is nog niet volledig, maar daar wordt aan gewerkt.”
© 2015 – StampMedia - Emily Van Campenhout
Dit artikel verscheen eerst in PIDMAG, het magazine van StampMedia – Jaargang 3 Nr.9 p. 8
Dit artikel werd gepubliceerd door Knack - online op 10/04/2015
Dit artikel werd gepubliceerd door Allesoverjeugd.be op 18/04/2015
