We betalen alsmaar vaker elektronisch of mobiel. Landen als Zweden proberen cash geld zelfs aan banden te leggen, en dat lijkt te werken. Is het papieren geldbriefje gedoemd om te verdwijnen?
Cash of met bancontact? Doe maar met kaart, beslissen meer en meer Belgen. Steeds minder betalingen gebeuren contant. Experts noemen het de 'giralisering' van de maatschappij: mensen betalen steeds meer met giraal geld, van hun bankrekening dus.
Isabelle Marchand, de woordvoerster van de Belgische Federatie van de Financiële sector (Febelfin), verklaart de evolutie. “Drieduizend jaar geleden was er al geld. Een eerste bedreiging waren de cheques, daarna begon de opmars van de bankautomaten. Betaalkaarten, smartphones, tablets en andere nieuwe technologieën maken mobiele betalingen veel eenvoudiger.”
“In de jaren 60 bestond nog ruim de helft van de totale geldhoeveelheid uit bankbiljetten”, vertelt professor Andre van Poeck van de Universiteit Antwerpen. “In 2010 was dat nog 16,9%. En het aandeel brokkelt nog af. Het is natuurlijk heel gemakkelijk om met kaart te betalen. Bij diefstal of verlies kan je je rekening onmiddellijk blokkeren. En dankzij kredietkaarten moet je bijna geen vreemd geld meer meenemen op reis. ”
“Minder cash betekent ook minder overvallen”, vertelt Isabelle Marchand van Febelfin. “In Zweden daalde het aantal bankovervallen tussen 2008 en 2011 van 110 naar 16, onder meer omdat steeds meer banken gestopt zijn met het uitwisselen van cash aan de loketten. Heel wat Belgische banken volgen het Zweedse voorbeeld. In de plaats zijn er wel voldoende automaten, waar klanten geld kunnen afhalen en storten.”
Big Brother kijkt mee
Is er dan geen keerzijde? Misschien wel. Elektronische betalingen hebben als gevolg dat heel wat privégegevens niet zo privé meer zijn. “Banken kunnen onze betalingsgewoonten afleiden uit ons betaalverkeer. De overheid moet erop toezien dat die kennis niet gebruikt of verkocht wordt. Zo was er ooit een bank die gegevens doorspeelde aan bedrijven om potentiële klanten aangepaste reclame te kunnen bezorgen. Dat is een brug te ver.”
Isabelle Marchand (Febelfin) begrijpt de angst. “Om de consument te beschermen, zijn de banken aan een heel strenge Europese wetgeving onderworpen. Bovendien moeten banken, net als andere ondernemingen, de privacywetgeving en de bijhorende bescherming van de consument volgen. De banken blijven ook inzetten op de bestrijding van fraude bij internetbankieren. Dat zorgt voor een daling van het aantal fraudegevallen.”
in miljoen euro’s. (Bron: Febelfin)
Banksector versus winkeliers
Het lijkt wel ideaal om cash geld gewoonweg te bannen. Maar Sanderijn Vanleenhove van UNIZO, de Belgische vereniging van ondernemers, denkt dat dat niet haalbaar is. “Elektronisch betalen is veiliger en gemakkelijker, beaamt ze. “Maar het is nog te duur. Elke transactie bijvoorbeeld heeft een kostprijs. Voor een kleine handelaar als een bakker of krantenwinkel is die kost echt wel te hoog in vergelijking met zijn inkomsten.”
“We evolueren naar een less cash maatschappij”
De banksector hoopt nochtans dat bedrijven, zelfstandigen en consumenten sneller overstappen naar nieuwe betaalmiddelen. Ze zijn niet alleen gebruiksvriendelijker en veiliger, maar er is nog een andere reden: cash kost de Belgische maatschappij veel geld. Denk maar aan het verspreiden en verwerken van het cash geld. Studies stellen dat de gemiddelde kost van cash voor een burger uit de EU in 2010 neerkwam op 129,5 euro, wat meer is dan de kosten verbonden aan elektronische transacties.
“Dat is iets waar de politiek zich in moet verdiepen”, aldus Isabelle Marchand (Febelfin). “Banken hebben de taak om de economie te ondersteunen en vlotte betalingen zijn daarbij essentieel. Ze hebben een voortrekkersrol om innovatieve betalingstechnologieën op te sporen en oplossingen aan te bieden die voldoen aan de behoeften van hun klanten.”
Gebruiksgemak
Professor van Poeck denkt dat de meeste winkeliers achter de evolutie staan. “Voor winkeluitbaters is gebruiksgemak heel belangrijk. Het moet snel gaan in een winkel. Ze hebben ook geen overvolle kassa meer waarvan ze de inhoud ’s avonds naar de bank moeten brengen. Een voorwaarde is dat het systeem moet werken. Met grote koopdagen slaat het systeem weleens tilt en wordt het gebruiksgemak een ongemak.”
Sanderijn Vanleenhove van UNIZO spreekt dat tegen. Volgens haar zijn winkeluitbaters geen vragende partij om betalingen met contant geld tegen te gaan. “De winkeliers beseffen de voordelen van elektronisch betalen maar zijn niet volledig gewonnen voor de zaak. Kleinere aankopen blijven handig met cash, zeker voor oudere mensen.”
Volgens Isabelle Marchand (Febelfin) evolueren we eerder naar een ‘less cash’ in plaats van een ‘cashless’ samenleving. Ook Sanderijn Vanleenhove (UNIZO) ziet het zo. “Ik ben vrij zeker dat bankbiljetten nog lang gebruikt worden. Zolang Europa zegt dat cash geld een legaal middel is, moeten wij als lidstaat die beslissing volgen.”
© 2015 – StampMedia/AP Hogeschool - Robin Michiels
Dit artikel werd gepubliceerd door Knack/Moneytalk op 19/01/2015
