Stevaerts dood legt belangrijke problematiek bloot

Meer dan over het verdwijnen van een prominent volksfiguur, waren sociale media donderdag in de ban van wat zich rond Stevaerts zelfmoord afspeelde. “Waar in mijn deontologiebijbel nog “Gij zult opletten met de dood en zelfdoding” staat, lijkt “de een zijn dood is de ander zijn brood” eerder het credo in het journalistieke werkveld te zijn”, schrijft Jef (20) in onderstaand opiniestuk. Of hoe het overlijden van de oud-minister nog maar eens pijnlijk duidelijk maakt hoe mens en media met de dood omgaan.

“Vergeet alles wat je op school geleerd hebt.” Al glimlachend kijkt de krantenredacteur me recht in de ogen. Dat ik mijn schoolse zinsopbouw vanaf dan in de prullenmand mag gooien, begrijp ik, maar dat hij, misschien onbewust, ook verwijst naar de paar uurtjes beroepsethiek die ik kreeg, dringt op dat moment niet echt tot me door.

Mediashow

Terwijl aerodynamische tijdrijders het beste van zichzelf geven in de Driedaagse van De Panne, rolt er plots een banner boven hun hoofd voorbij. ‘Extra Journaal om 15u15’. Een blik op Twitter leert me dat het over de onrustwekkende verdwijning van Steve Stevaert gaat. Jas en fiets gevonden aan het Albertkanaal, verder geen spoor van de politicus die enkele uren daarvoor nog te horen kreeg dat hij vervolgd wordt in een verkrachtingszaak. Hetzelfde hoor ik van Goedele Wachters, die daarop overschakelt naar een reporter ter plaatse. Die heeft daar eigenlijk niets aan toe te voegen. Zonde van de zendtijd: het nieuws had evengoed in de overrollende aankondiging van het extra journaal kunnen staan.

Maar mijn grootste verontwaardiging gaat op dat moment uit naar TV Limburg, die de hele zoekactie livestreamt als ware het een niet te missen spektakel. Zal ik de popcorn even halen? Als enkele uren later het levenloze lichaam van Stevaert uit het water wordt gehaald, kunnen ordediensten de horde cameramannen en fotografen op een afstand kon houden. Ongetwijfeld een kleine zegen voor mijn tere oogjes.

Déja vu

Stevaerts lichaam is nog niet koud of redacties beginnen naarstig invalshoeken te bedenken om toch maar het verschil te kunnen maken met de concurrentie. Archieven worden ondersteboven gehaald om oude filmpjes op te rakelen en vrienden, waarschijnlijk nog diep onder de indruk, worden opgebeld voor een eerste reactie. “Hoe komt dit nieuws aan?”. Ik wacht nog steeds op de eerste sarcastische held die die vraag beantwoordt met een cynische: “Fantastisch, en nu jullie bellen nog beter zelfs. Schrijf dat maar in uw krant!”

Intussen is de hashtag #Stevaert trending op Twitter. De onbeschofte commentaren verdienen weinig woorden. Aan de dood is weinig relatiefs, zelfs racisme bleekt erbij af (al valt dat natuurlijk niet te relativeren).

Nog geen uur na de bevestiging van Stevaerts dood staat een artikel met de titel ‘Natalia zette Stevaert op zijn plaats in Goedele Nu’ te prijken op de website van Het Laatste Nieuws. Terwijl familie en vrienden bekomen van de schok, refereert een krantensite naar een uitzending waarin de oud-minister het vermeende slachtoffer van verkrachting zou ontmoet hebben. Nieuwswaarde? Nul! Het zal nog minstens een week duren voor de Sp.a-politicus zich eindelijk kan omdraaien in zijn graf.

Germanwings

De ethische kwestie vertoont veel parallellen met hoe een week geleden de heksenjacht werd geopend op al wat en wie met Germanwings-copiloot Andreas Lubitz te maken had. Of hoe een krant enkele jaren geleden kopte met de namen en foto’s van alle kinderen die omkwamen bij het busongeluk in Sierre, terwijl de wereldpers samentroepte aan het betrokken schooltje in Heverlee.

De logische vraag die zich opdringt: is dat wat de lezer/kijker/luisteraar wil? Moeten nieuwsconsumenten worden vetgemest als een varken met overbodige, vaak nutteloze maar sensatiegerichte info? Met het enthousiasme waarmee nieuwssites steeds meer betaalmuren opzetten, mogen ze ook ethische muren opbouwen. Stop. Tot hier en niet verder.

Dood, maar het debat leeft

In een cynische bui zou je kunnen stellen dat de journalistieke ethiek met elk(e) overlijden/zelfmoord een beetje mee sterft. “De media”, zoals ze vaak wel eens in een adem genoemd worden zoals dat ook met Berbers gebeurt, zitten nu eenmaal in een ratrace waarin chefs redeneren dat het commerciële zelfmoord betekent als je de concurrentie niet volgt.

In een cynische bui zou je kunnen stellen dat de journalistieke ethiek met elk(e) overlijden/zelfmoord een beetje mee sterft.

Het is bijgevolg niet de schuld van een trosje journalisten, maar wel van het hele nieuwssysteem waarin zelfs een thema als de dood niet geschuwd wordt om een ander de loef af te steken. Stevaerts tragische dood lijkt de hele problematiek weer op de kaart te hebben gezet. Want meer dan het gisteren condoleances regenden, zag ik hoe mensen zich verbaasden over de manier waarop mens en media met een zoveelste tragische dood omgaan.

Het is in die zin goed dat we het debat over hoe we ermee omgaan weer kunnen openen. We moeten tenslotte beseffen dat wij als nieuwsconsument mee een krachtig signaal kunnen geven. Neen aan sensatie, ja aan respect. Want schuldig of niet schuldig, zo’n levenseinde en de hele hetze errond wens je niemand toe.

Wat ik wel wil toewensen, is veel sterke aan de naasten van Steve Stevaert in deze ongetwijfeld moeilijke tijden.

© 2015 – StampMedia – Jef Cauwenberghs

==
Dit opiniestuk werd gepubliceerd door Deredactie.be op 03/04/2015