Timothy Spall vertolkt ‘Mr. Turner’ met verve

Onze reporters brengen een week lang verslag uit vanop het Film Fest Gent. In ‘Mr. Turner’ zag Peter (23) hoe Timothy Spall een fenomenale vertolking ten beste geeft van J.M.W. Turner: “Turner is een van de belangrijkste Britse kunstenaars ooit, maar over zijn persoonlijke leven is weinig geweten. Dat gaf Mike Leigh de vrijheid om binnen de historisch vastgelegde lijnen een onderhoudende, bijtende biopic te regisseren.”

Leigh, die de goede gewoonte heeft zijn acteurs veel te laten improviseren, zette Timothy Spall (bekend van ‘Sweeney Todd’, ‘Secrets and Lies’ en natuurlijk ook als Wormtail in ‘Harry Potter and the Goblet of Fire’) voor de camera. Spalls William ‘Billy’ Turner is een echte Rubens: hij houdt evenveel van vrouwen als van malse varkenswangen en heeft betreft beide zaken een hang naar overvloed.

De romantische landschapsschilder krabt aan zijn rafelige bakkebaarden, spuugt in zijn schilderverf, bepotelt zijn vrouw en de huismeid en gromt in verschillende toonaarden om ‘ja’, ’nee’ en alles wat daartussen ligt te zeggen. Belangrijk: Turner is geestig en aimabel wanneer hij dat alles doet. In Cannes ontving Spall hiervoor de prijs voor Beste Acteur en dat is volledig terecht.

Tragisch lot van schilder

Billy Turner toont zich óók als een vermaarde en excentrieke kunstenaar met een gave om de meest monumentale krachten van de natuur vast te leggen. Toch is en blijft Billy een man van de wereld, zelfverzekerd maar nederig in zijn menselijkheid. Turners enige probleem is dat zijn publiek - aristocraten die zichzelf graag in een weerzinwekkend Queen’s English horen lullen - dat niet is. Nog niet.

In tegenstelling tot zijn maats aan de Koninklijke Academie en het blauwe bloed dat zijn werken koopt, beseft Turner hoe snel de tijd hen allen aan het inhalen is. Dit documenteert de film op meesterlijke wijze, zowel bot (vader Turner strompelt hoestend zijn eigen graf in, fotografie verovert de wereld) als subtiel (Turner zwijgt steeds langer, de soundtrack ebt weg). Leigh injecteert humor en hoop in de vorm van een nieuwe liefde en originele inspiratie, maar ondertussen verzegelt hij het tragische lot van de schilder: de toekomst wordt pas een bondgenoot wanneer ze voorbij is.

Antropologie, kunstwetenschap en filosofie

‘Mr. Turner’ is in de eerste plaats een fictief dagboek van een dode kunstenaar, maar Leigh durft ook de kantlijnen van het script op te zoeken. Met deze biopic modereert hij gedempt maar urgent een debat over afwisselend antropologie (“Hoe kan het zo ver komen dat oppervlakkige beleefdheid wenselijker is dan oprechtheid?”), kunstwetenschap (“Moet de beschouwing van een kunstwerk zich beperken binnen de randen van het kader?”) en filosofie (“Is vergankelijkheid een zegen of een vloek?”).

Vergane liefde, leeftijd en verandering vreten aan een mens, maar voeden een kunstenaar. Met ‘Mr. Turner’ voert Leigh een meesterlijke choreografie op van een strijd op twee fronten voor onsterfelijkheid.