Vandaag is het Belgische nationale vrouwendag. Ik hoor het sommigen al denken: “Daar begint weer een of andere feministische twintiger te zagen over vrouwenrechten. Is er nog niet genoeg gendergelijkheid in België ondertussen?” Wel, sta me toe u te overtuigen: we’re on our way, but we’re not quite there yet’.
Natuurlijk is er ondertussen veel vooruitgang geboekt. Vrouwen hebben in België ondertussen al - hoera - 72 jaar lang stemrecht. We hebben in België ondertussen wetten om discriminatie te bestrijden en om de integratie van het genderperspectief in wetsontwerpen te waarborgen. Sinds dit jaar moet elke magistraat een opleiding volgen over seksueel en intrafamiliaal geweld. De werkzaamheidsgraad van vrouwen is enorm gestegen. Het aantal vrouwelijke parlementsleden groeit en steeds meer vrouwen bekleden leidinggevende posities.
Ondanks deze stappen in de goede richting is het belangrijk om op een dag als vandaag even in eigen Belgische boezem te kijken. Geen enkele vrijheid of gelijkheid is immers voor altijd en in elke omstandigheid verworven. De huidige coronacrisis en de maatregelen die in het leven geroepen zijn om haar te bezweren zijn hiervan een (soms minder) mooi voorbeeld. Het is daarom belangrijk om waakzaam te blijven en te blijven ijveren voor maatregelen die de gelijkheid van vrouwen en mannen nastreven en waarborgen.
Het is ons immers nog niet gelukt om volledige gelijkheid tussen mannen en vrouwen te realiseren. De loonkloof is nog niet gedempt en er is nog geen gelijk loon voor gelijk werk. De werkzaamheidsgraad bij oudere vrouwen en vrouwen van buitenlandse origine is in België nog steeds erg laag. Geweld tegen vrouwen komt nog steeds in alle lagen van de samenleving voor en elke aanranding, verkrachting of vernedering van vrouwen binnen of buiten relaties is er nog steeds een te veel.
Vrouwen nemen vandaag nog steeds meer zorgtaken op dan mannen en ook in de zorgsector zijn voornamelijk vrouwen aan het werk. De huidige coronacrisis maakt extra zichtbaar hoe waardevol dat zorgende werk is en hoe essentieel het is om onze samenleving draaiende te houden. Toch krijgt zorgarbeid niet dezelfde waardering als ‘productieve arbeid’ en veel van die zorg wordt weinig, niet genoeg of niet betaald.
Ook in de Belgische media is er nog een weg te gaan. Als ik zie dat verschillende media bij de berichtgeving over de moord op een burgemeester haar leven reduceren tot een banaal voorval in haar privéleven, dat een vrouw in een krantenkop nog al te vaak geen naam krijgt wanneer ze iets presteert, en dat een krant naar aanleiding van deze nationale vrouwendag een artikel publiceert en hierbij in zijn vraagstelling (aan nota bene haast enkel blanke vrouwen) vertrekt vanuit het “man-zijn” dan zeg ik ... ook in de Belgische media zijn we er nog niet.
Coronacrisis
Naast de ‘gewoonlijke’ uitdagingen op vlak van gendergelijkheid, komt hier dit jaar nog een enorme uitdaging bij. De huidige coronacrisis is naast een gezondheidscrisis ook een enorme economische en sociale crisis. De negatieve gevolgen van COVID-19 zullen wereldwijd veel groter zijn voor vrouwen en meisjes, en dit zowel op vlak van hun gezondheid, zorgtaken, veiligheid, als op sociaal en economisch vlak. In tijden van crisis en quarantaine lopen vrouwen een hoger risico op geweld, op jobverlies, op verlies van inkomen en op uitbuiting en misbruik. Het geweld op meisjes en vrouwen neemt wereldwijd toe ten gevolge van de coronacrisis. Vrouwen worden bovendien nog onvoldoende vertegenwoordigd op de cruciale besluitvormingsplaatsen om te reageren op huidige pandemie.
Toekomst
Dit jaar kende België met Sophie Wilmès haar eerste vrouwelijke premier en de huidige federale regering is de meest vrouwelijke ooit. Het regeerakkoord staat bol van ambitie op vlak van gendergelijkheid en de federale regering heeft de realisatie van gendergelijkheid en de rechten van vrouwen en meisjes tot prioriteit voor België uitgeroepen.
Deze ambities zijn beloftevol en in antwoord op de huidige coronacrisis is het cruciaal om in te zetten op maatregelen die de realisatie van gendergelijkheid tot doel hebben. De manier waarop we op deze crisis reageren zal een invloed hebben op vlak van gendergelijkheid in België. Zoals de secretaris-generaal van de VN Antonio Gutteres onlangs zei: “ook al is het crisis, dit is hét moment om naar een meer gelijke samenleving te gaan. Richt je dus op vrouwen en meisjes in alle inspanningen om socio-economische antwoorden te vinden, ook voor fiscale stimulerende maatregelen, sociale hulpprogramma’s en sociale bescherming.”
Maak de combinatie van betaalde arbeid en zorg mogelijk. Breid vaderschapsverlof uit. Maak van gendergerelateerd geweld een prioriteit, zowel in de strijd tegen huiselijk geweld en geweld op vrouwen als via de aanpak van seksueel geweld. Neem in elke besluitvorming een genderperspectief mee.
Ook de vierde macht kan nog enkele stappen in de goede richting zetten. Gebruik jullie macht om de samenleving te laten evolueren in positieve zin, om geweld op vrouwen niet te tolereren of aan te wakkeren en om uiteindelijk mee te zorgen voor de gelijkheid van vrouwen en mannen in alle opzichten.
En tot slot, zoals de onlangs overleden Amerikaanse opperrechter Ruth Bader Ginsburg antwoordde op de vraag wanneer er genoeg vrouwen in het Hooggerechtshof zetelen: “When there are nine”. Hiermee bedoelde ze niet dat alle rechters vrouwelijk moeten zijn, maar dat wanneer er niemand meer opkijkt van het feit dat alle opperrechters vrouwen zijn (wanneer er negen mannelijke opperrechters zijn, is er namelijk niemand die hier van opkijkt), wanneer het geen nationaal nieuws of ‘opmerkelijk’ is dat er x-aantal vrouwelijke ministers zijn, wanneer een topvrouw gewoon top is, wanneer een programma als Justice for All ook vrouwelijke advocaten cast of nog béter, wanneer gender of de afwezigheid ervan in zijn geheel totaal geen issue is: ja, dan pas zullen we er zijn.
