“Ik sta liever niet met mijn gezicht in een magazine, maar iedereen mag mij wel altijd volgen op Instagram.” Het was een van de meest opvallende uitspraken van jongeren in de Antwerpse straten tijdens een gesprek over privacy. Privacy lijkt belangrijk, maar populariteit ook…
Jongeren zijn het er allemaal wel over eens dat privacy inhoudt dat je bepaalde aspecten van jezelf afschermt voor anderen. Maar wat betekent dat dan in de praktijk? Uit een onderzoek van Mediaraven en Mediawijs van 2018 blijkt dat slechts 59% de algemene privacy-instellingen op sociale media gebruikt. Dat bleek ook uit de antwoorden van de jongeren die we in het kader van de Pidmag rond privacy bevroegen. Sommigen vonden het niet eens nuttig om een wachtwoord in te stellen. Hoezo is privacy dan belangrijk?
(H)echte vrienden?
Uit datzelfde onderzoek blijkt dan weer dat 71% van de jongeren voorzichtig omgaat met het accepteren van vriendschapsverzoeken. Dat is natuurlijk een goede zaak, maar langs de andere kant staan jongeren volgens ons te weinig stil bij wie ze al als vriend hebben. Of heeft iedereen tegenwoordig 500 échte vrienden? Laat ons eerlijk zijn, de gemiddelde Facebookgebruiker heeft er slechts een tiental. De overige ‘vrienden’ weten pas dat je bestaat als ze hersenloos door Facebook scrollen op je verjaardag. In de gesprekken op straat bleef er bovendien maar weinig over van die voorzichtigheid. Hoewel jongeren steevast claimden dat privacy voor hen belangrijk is, gingen ze na afloop van het gesprek vrijwel allemaal akkoord met ons vriendschaps- of volgverzoek op sociale media. “Wij zagen er betrouwbaar uit.” Kan jij nog volgen?
Bovendien waren de jongeren in de straat ervan overtuigd dat hun posts op sociale media onschuldig zijn. Op hun profiel stond naar eigen zeggen niks dat verborgen moet worden. Zelfs niet voor die twee ‘betrouwbare journalisten’. Toch lukte het ons om via hun profiel heel wat informatie over hun levens te verzamelen. Stalkers, zeg je? Nee hoor, de informatie lag gewoon voor het rapen. Basisgegevens, namen van vrienden en familie en vakantiefoto’s. Op het eerste gezicht vrij irrelevante informatie, maar is die informatie wel zo onschuldig in de handen van mensen met slechte bedoelingen? Zelfs in zulke banale gegevens ligt een schat aan informatie. Denk maar aan de gepersonaliseerde reclame die tegenwoordig op je Facebook verschijnt. Om nog maar te zwijgen over de mooie vakantiekiekjes die vreemden naar hartenlust overnemen om valse profielen aan te maken. Toch niet zo onschuldig allemaal…
Veiligheid versus volgers
Jongeren creëren hun eigen wereldje online, da’s niets nieuws. Maar onbewust zetten ze de kraan open voor meer - en vooral onbekende - volgers waardoor hun populariteit de hoogte in schiet. Op die manier vormen hun eerder beperkte privacy-instellingen volgens ons slechts een illusie van controle. Waarom zou je immers een privé-profiel aanmaken of vriendschapsverzoeken reguleren als je toch vrijwel iedereen toelaat jou te volgen? Een snelle scan van andermans profiel lijkt immers voldoende om die extra volger dan toch toe te laten. Bovendien lijkt de online wereld een snel medium om vriendschappen te smeden. Want ja, bijna elk vriendschaps- of volgverzoek van ons werd positief of zelfs wederkerig beantwoord door de jongeren in de straat.
Als we ons op de gesprekken die we hebben gevoerd baseren, is privacy belangrijk voor jongeren, maar wordt dat besef nog niet voldoende omgezet in daden. Onze leeftijdsgenoten zijn zich volgens ons nog te weinig bewust van de gevaren. Want laat ons eerlijk zijn, ook wij werden ons pas echt bewust van de gevaren door aan de Pidmag mee te werken. Maar hoe kunnen jongeren die woorden dan omzetten in daden, zeg je? Wat ons betreft zijn privacy en populariteit twee moeilijk verenigbare begrippen. Kiezen is verliezen. We begrijpen heus wel dat populariteit belangrijk is voor jongeren, maar het mag hen niet in slaap wiegen voor alle online gevaren. Échte online privacy kan volgens ons pas bereikt worden als je bereid bent een deel van die populariteit in te leveren. Ontvolgen maar!
