Zwarte Piet is nog lang niet onderweg naar Spanje

Lien groeide op met het Sinterklaasverhaal gecreërd door Hugo Mathijssen en kijkt nog elk jaar uit naar de intocht van Sinterklaas op tv. Mohamed kwam op zijn twaalfde naar België en leerde zo het Sinterklaasfeest kennen. Pas twee jaar geleden op Erasmusuitwisseling in Denemarken vierde hij het feest voor het eerst echt. Beiden schreven voor ons een opiniestuk, daarom traden ze met elkaar in gesprek.

“He, Zwarte Piet!”

Mohamed beleefde het Sinterklaasfeest altijd wat op afstand, maar erkent wel de sfeer en gezelligheid van het feest. “Thuis vieren we het feest niet, maar ik zie wel altijd hoe erg vrienden er naar uitkijken.” Ook Lien heeft niets dan warme herinneringen aan het feest. “Als kind ging ik ‘s nachts regelmatig kijken of de Sint al was geweest. Ik was altijd bang dat hij ons zou vergeten.”

Ondanks de sfeer en gezelligheid heeft Mohamed ook minder positieve herinneringen aan Sinterklaas. “Vanaf mijn dertiende speelde ik voetbal in een lokale ploeg en het gebeurde wel eens dat ik werd uitgescholden voor Zwarte Piet door supporters van de tegenpartij. Daarnaast gebeurt het wel eens dat een kindje op straat me aanspreekt als Zwarte Piet. Dan snellen de ouders toe, excuseren zich en leggen hun kind uit dat ik geen Zwarte Piet ben. Zo ben ik eens op een halfjaar tijd dertig keer voor Zwarte Piet uitgemaakt.”



Lien verbaast zich erover dat Zwarte Piet vaak als scheldwoord wordt gebruikt en vraagt zich af of het niet eerder te maken heeft met opvoeding. “Zijn die volwassenen dan niet in fout? Ik ben voor Zwarte Piet, maar zou dat woord nooit tegen jou gebruiken. Als klein meisje heb ik nooit tegen een zwart persoon Zwarte Piet gezegd. Voor mij is dat een totaal andere context. Zwarte Piet heeft grappige kleren aan en die vuurrode lippen en het uitbundige kapsel zijn kenmerkend voor Piet. Zwarte Piet is een clownesk figuur.”



“Nocthans zien kinderen wel een link tussen mij en Zwarte Piet. Hoe komt het dat een kind die link kan leggen en dat we als volwassenen hier niet over nadenken? Hoe kunnen we er voor zorgen dat kinderen die link niet meer zien zodat ouders daar niet met mond vol tanden staan en zich moeten excuseren. Kunnen we die kenmerken, die verwijzen naar een Afrikaans figuur, niet wegnemen en verder feest vieren?”, antwoordt Mohamed.

Terug de geschiedenis in

Na dat Lien haar opinie schreef, kreeg ze heel wat artikels toegestuurd over Zwarte Piet en de link met de slavernij. Lien: “Met wat in het verleden gebeurde, heb ik niets te maken. Zwarte Piet verwijst voor mij niet naar slavernij en is niet meer het slaafje van Sinterklaas. Dat was in het verleden wel zo. We worden niet meer opgevoed met het idee dat een zwarte een slaafje is van een blanke, dus kinderen gaan die link toch niet leggen.”



In zijn opiniestuk wijst Mohamed erop dat feesten door de eeuwen heen evolueren en dat dit gebeurt met dit feest. “We zitten op een kantelpunt”, legt hij uit. “De inhoud veranderde door de jaren heen al, nu het uiterlijk nog. De hoofdreden om Zwarte Piet zwart te schminken, was onherkenbaarheid.”

Andere kleur

Nederland experimenteerde de afgelopen twee jaar met de kleur van Pieten. Lien is er geen voorstander van. “In Nederland zie je in een tv-programma Pieten van verschillende afkomst. Daarmee neem je het probleem niet weg. Wat als een kind een Chinees persoon ziet en herkent als Piet van op tv? Dan gaat dat kind die persoon toch ook zo benoemen?” In haar opiniestuk pleit Lien daarom voor het schoorsteenverhaal. Waarbij Zwarte Piet naarmate hij ouder is, zwarter wordt geschminkt. Een jonge Piet heeft dan minder roetvegen, omdat hij nog niet zo veel door de schouw is gekropen.



Lien is blij dat het Pietenpact even opzij is geschoven. “Ik schrok me een ongeluk dat mediaspelers een pact ondertekenden. Helemaal uit het niets kwam dat.” Mohamed is het hier niet mee eens. Volgens hem is de discussie al jaren bezig. “De meeste donkere mensen die ik ken, wachten er al langer op. Je moet je voorstellen dat je al heel lang op iets wacht. Dan gebeurt het en krijg je een tegenreactie. Die begrijp ik, maar ik denk dat we op een moment zitten waar Zwarte Piet zoals hij nu is geen stand zal houden. De vraag is enkel welke stappen we nu ondernemen.”

Voor Mohamed is het vooral belangrijk dat Sinterklaas een inclusief feest is. “Ik wil niet dat ik later angst moeten hebben om mijn kinderen in de Sinterklaasperiode naar school te sturen. Ik wil niet dat de maatschappij me verplicht om uit te leggen aan mijn kinderen dat ze geen Zwarte Piet zijn.”

Dialoog

Beiden gaan ermee akkoord dat het het belangrijk is om met elkaar in dialoog te blijven gaan.“Dit gesprek is belangrijk en we moeten op een menselijke manier met elkaar in dialoog gaan”, aldus Mohamed. “Wat veel mensen met een Afrikaanse achtergrond kwetst, is dat er niet over zulke zaken mag worden gepraat. Zodra je erover begint, ben je een Pietenhater en plots geen Belg meer.”



Ook Lien ziet dat er in debatten vooral veel tegen elkaar wordt geroepen. “Nu is iedereen in de war en weet niemand nog wat er moet gebeuren. Zolang die twee kampen blijven vasthouden aan hun principes, wordt er niets opgelost. Maar er wordt ook niets opgelost als achter de rug van iedereen een pietenpact wordt gesloten. Nu spreekt de ene tv-zender niet meer van Zwarte Piet en de andere wel. Door alle discussie verdwijnt het belangrijkste van het feest: de magie.”



Na een uur met elkaar in gesprek te zijn, concluderen Lien en Mohamed dat ze met hun tweetjes geen oplossing gaan vinden. “Het is niet mijn bedoeling om het probleem op te lossen. Ik weet dat we in een samenleving leven die dit probleem niet meer kan pikken. Mensen gaan gedag moeten zeggen tegen Zwarte Piet. Als we een andere Piet kunnen bereiken zijn we als samenleving al goed op weg om een samenlevingsmodel te creëren waar naar iedereen geluisterd en iedereen geaccepteerd wordt”, concludeert Mohamed.



© 2016 – StampMedia – Karolien Segers