Nuit Debout: actief burgerschap onder de stadshal

De protestactie ‘Nuit Debout’ strijkt ook deze donderdag weer neer onder de Stadshal in Gent. Dat hoeft niemand te verbazen, want alles wat tegendraads, bottom-up en volks is, bekoort de inwoners van de Arteveldestad. Onze reporters namen een kijkje op de derde nacht, en hoorden veel ideeën om anders te gaan leven.

Volksvergaderen is terug van nooit weggeweest en dat hebben ze in Parijs begrepen. Nadat bekend werd dat François Hollande en minister van Arbeid Myriam El Khomri het ontslag wilden vereenvoudigen en de 35-uren week wilden versoepelen, besloten vele Parijzenaren dat het welletjes was geweest. Vanaf nu zouden ze discussiëren met elkaar.

Dat doen ze sindsdien op regelmatige basis en volgens hun eigen regels: zonder officiële leider, op geweldloze manier en terwijl iemand spreekt, kan communiceren enkel via afgesproken handbewegingen. Het doet denken aan de indignados, met gebarentaal als wapen tegen chaos.

Het fenomeen moest een naam krijgen en dat werd ‘Nuit Debout’, wat zoveel wil zeggen als opstaande nacht. In Parijse ging het niet enkel over de arbeidswetten. Er was iets op gang dat al langer speelde. Nuit debout wordt vooral gedragen door jongeren. Jongeren die zich bedrogen voelen, die een andere toekomst willen, die het opgejaagde neoliberalisme nogal beu zijn.

Op Nuit Debout praten ze om tot concrete actie te komen. Na Parijs volgde Brussel, en tot nu vonden er ook twee Nuits Debouts plaats in Gent. De eerste bijeenkomst kon grofweg op zo'n 50 man rekenen, bij de tweede keer bleef het aantal ongeveer gelijk. Driemaal is scheepsrecht, dus trokken wij er naartoe, gewapend met pen, papier en fototoestel.

Voedselbos en studiegeld

Om zeven uur wordt verzameld onder de stadshal/schapenstal. Het komende (?) half uur blijft het volk toestromen terwijl sprekers het woord nemen. Die sprekers zijn gewone burgers met een idee, op zoek naar draagvlak. Sommige ideeën krijgen dat ook, andere minder of gewoon niet. Er is geen beurtrol, de sprekers volgen elkaar gewoon op en dat werkt wonder boven wonder. Een groot verschil met politieke debatten.

Eerst stelt een man voor om om meer zelf te kweken en brouwen. Bier, bijvoorbeeld. Ook wil hij met enkele aanwezigen een stuk landbouwgrond op te kopen om zo gezamenlijk gewassen te kweken. "Want eten hoeft niet duur en genetisch gemanipuleerd te zijn", stelt hij. De man wil vervuilde grond omvormen tot een voedselbos. Een plek waar eten gekweekt wordt, maar ook een plek waar mensen samenkomen.

Daarop volgen enkele studenten die, zacht uitgedrukt, niet opgezet zijn met het verhogen van het studiegeld voor een master-na-master (manama). Sommige van die opleidingen zouden vanaf volgend jaar 5.330 euro gaan kosten. "Van democratisch onderwijs is dan geen sprake meer." Ze roepen andere studenten op om samen met hun stem te laten horen via protest aan het rectoraat van de universiteit.

Meer kleur

De vraag om protest wordt opgevolgd door de vraag om kleur. Twee jongeren stellen voor om in de geveltuinen van Gent bloemen te planten. Dit met de simpele boodschap "wij willen meer kleur in Gent." Niet alle ideeën ontstaan vanuit een woede. Sommige toeschouwers komen naar Nuit Debout omdat ze het volledige politieke systeem verrot vinden, anderen zijn gewoon niet akkoord met bepaalde beslissingen. Anders dan in Parijs, bestaat de Nuit Debout-beweging in Gent (voorlopig) niet uit duizenden burgers.

Waar men in Parijs kan spreken van een samenleving binnen een samenleving, is Gent minder drastisch. Wie naar Nuit Debout komt, is klaar voor actief burgerschap (of misschien wel burgerlijke ongehoorzaamheid?). Nuit Debout staat niet voor radicaal anarchisme, maar voor het heft in eigen handen nemen.

Er volgt een motie dat op het meeste gejuich en gezwaai wordt onthaald – dat is ‘Nuit Debout’-gebarentaal voor "ik ben akkoord”. Het betreft een voorstel voor het legaliseren van weed. "Ik gebruik weed als pijnstiller en zonder zou ik niet tot mijn vijftigste als arbeider kunnen werken", zegt de man met het plan. Een werkgroep voor dit voorstel blijft uit.

Werkgroepen

Sommige sprekers concretiseren hun woorden en vormen een werkgroep. Het publiek kan zich aansluiten bij zo'n werkgroep waar men de komende 60 minuten debatteert over dat specifieke onderwerp. De bedoeling is om in de nabije toekomst zo vlug mogelijk tot actie te komen. Na een uurtje uitwisseling, stelt elke groep voor wat er besproken is.

Rond 22 uur wordt Nuit Debout afgesloten. Er beweegt iets, zoveel is zeker. Steeds meer mensen beseffen dat ze anders moeten gaan leven en dat zoiets ook mogelijk is. Dat is wat de documentaire ‘Demain’ ook wil meegeven. De Place de la République mocht al dienen als open air cinema voor deze documentaire. Die prent laat zien hoe de toekomst er anders kan uitzien. Concrete voorbeelden tonen hoe landbouw, energie, economie, democratie en onderwijs worden heruitgevonden.

De parallel tussen Demain en Nuit Debout ligt in het feit dat beide initiatieven op zoek gaan naar collectieve oplossingen, samen uitgevonden. Met andere woorden: voer voor sceptici.