Museum Ludwig in Keulen viert zijn veertigste verjaardag met een unieke tentoonstelling die loopt van april tot juli. ‘Fernand Léger. Schilderen in de ruimte’ is de eerste overzichtstentoonstelling ooit over de Franse kunstenaar.
Met een collectie van ruim 170 werken schetst het museum de levensloop van de man vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw tot aan zijn dood in 1955. Curator Katia Baudin raakte per toeval geïntrigeerd door Léger. Een van zijn grote muurschilderingen, ‘Les Plongeurs’ (De Duikers), was reeds aanwezig in de vaste collectie van het museum. Léger maakte deze muurschildering in 1942 voor de privéwoning van de New Yorkse architect Wallace K. Harrison. Op het doek zijn vier mensen te zien in een zwembad, die het gezin van Harrison moeten voorstellen. De inspiratie vond Léger toen hij een bezoek bracht aan een overvol publiek zwembad en niet langer individuele mensen zag maar een zee van ledematen.
‘Les Plongeurs’ maakte Léger in 1942 voor de privéwoning van de New Yorkse architect Wallace K. Harrison. Dit werk gaf de aanleiding voor de tentoonstelling. © Emily Van Campenhout
Onbeperkt schilderen
Fernand Léger studeerde oorspronkelijk voor architectonisch tekenaar omdat zijn ouders hem ontmoedigden om kunstenaar te worden. Heel tekenend voor de collectie ‘Schilderen in de ruimte’ is dan ook die link met de architectuur. Léger wou zijn schilderkunst niet beperken tot een doek maar passen in een sociale of architectonische ruimte. Een thema dat vaak terugkeert, is dan ook de relatie tussen mens, natuur en architectuur.
De reusachtige muurschildering ‘Transport des Forces’ werd geschilderd voor de Wereldtentoonstelling in Frankrijk in 1937. © Emily Van Campenhout
Léger profileerde zich als de perfecte partner voor verschillende architecten onder wie Le Corbusier en Charlotte Perriand. Vooral met Le Corbusier zocht hij in zijn schilderijen naar de gulden middenweg tussen abstractie en figuratie en was er een sterke wisselwerking tussen de stijlen van beide schilders.
Huzarenwerk
Een van de grootste en meest indrukwekkende muurschilderingen uit de tentoonstelling is ‘Transport des Forces’. Dat werd geschilderd voor de Wereldtentoonstelling in Frankrijk in 1937. Sindsdien is deze muurkunst nog nooit verplaatst geweest. Gelukkig voor Museum Ludwig maakte Léger al zijn muurschilderingen op linnendoek in plaats van rechtstreeks op de muur. Hij geloofde niet in eeuwigheid en wou zijn werken flexibel houden. Daarom hanteerde hij een moderne interpretatie van een muurschildering. Het verhuizen van het metersgrote doek bleek voor het museum ook werkelijk een huzarenwerk.
Léger maakte ook schetsen voor theaterkostuums en liet zich vaak inspireren door Charlie Chaplin en diens ‘Modern Times’. © Emily Van Campenhout
Een van de twee werken die Léger maakte vanuit Frankrijk voor de United Nations Headquarters in New York. © Emily Van Campenhout
Techniek, wetenschap en communisme
De kunstenaar geloofde heel sterk in het maakbare van de maatschappij en in technische en wetenschappelijke vooruitgang. In zijn eerdere werken zie je dat ook geregeld terugkomen. Zo liet hij zich bijvoorbeeld inspireren door Charlie Chaplin en zijn ‘Modern Times’. In zijn latere werken gaat hij zich vragen stellen bij de grenzen van het vooruitgangsstreven en keert hij terug naar meer organische vormen.
Léger was bovendien een overtuigd socialist en sloot zich later zelfs aan bij een communistische partij. Dat leverde hem in de jaren vijftig een inreisverbod in de Verenigde Staten op. Dat was problematisch voor de man die veel gevraagd werd in de VS. Verschillende van zijn werken werden dan ook door anderen gerealiseerd door middel van nauwkeurige schetsen, plannen en veel communicatie per brief. Zo ‘maakte’ hij vanuit Frankrijk twee werken voor de United Nations Headquarters in New York. Overigens werden vele werken ook nooit gerealiseerd en bleef het bij louter schetsen. Ondanks dat Léger een grote afkeer had voor religie, zag hij er ook geen graten in om verschillende ontwerpen te maken voor kerken en glasramen.
Je kunt de overzichtstentoonstelling ‘Fernand Léger. Schilderen in de ruimte’ nog bezoeken tot 3 juli 2016 in Museum Ludwig in Keulen. Meer info en adresgegevens op de site van Museum Ludwig.
© 2016 – StampMedia – Emily Van Campenhout
