Op zoek naar juweeltjes in het Brusselse straatbeeld

Je hoeft niet ver te zoeken om kunst te vinden in Brussel, en je hoeft er al helemaal niet voor te betalen. Onze hoofdstad zit boordevol kunst. Meer nog, ze ís kunst. Artiesten van over heel de wereld zakken af naar de Europese hoofdstad om er hun oeuvre als een watermerk achter te laten. Toch is het moeilijk om te weten waar je moet beginnen als je zelf niet uit hartje Brussel komt.

We legden ons oor te luister bij Björn Van Poucke, curator van The Crystal Ship en oprichter van ‘Street Art Belgium’. “Er zijn natuurlijk enkele vaste waarden in de street art die je niet mag missen”, vertelt hij. “Bonom en Jaune bijvoorbeeld. En neem zeker ook eens een kijkje aan het noordstation.”

En dat is dan ook waar onze zoektocht begint. Vertrekkend aan het Noordstation wandelen we heel Brussel af, op zoek naar verborgen parels in het straatbeeld. Zo nu en dan komen we bekladde en overschilderde kunstwerken van onbekende artiesten tegen. Maar we doen ook heel wat verbluffende ontdekkingen. Stil uw honger naar kunst gratis en voor niets met de volgende tips.

Een van onze ontdekkingen staat op de Kiekenmarkt. Daar springt meteen een enorm werk in het oog. Le M.U.R. (voluit ‘moduleerbaar, urban en reactief’) is een eclectische verzameling van kunst die zonder meer het toonbeeld is van de Brusselse diversiteit.

Creatievelingen laten hun spuitbussen, inkt en acrylverf los op dit enorme reclamepaneel van drie bij negen meter, met de meest uiteenlopende kunstvormen tot gevolg. In de mengelmoes van genres kan iedereen er wel iets vinden wat hem of haar aanspreekt. En zo wordt de symbolische barrière tussen straatkunst en publiek kundig met de grond gelijk gemaakt.

Wanneer we onze weg vervolgen richting Grote Markt, stuiten we in een van de zijstraten op een groep foto’s nemende toeristen. Wanneer ze doorwandelen, zien we dat ze kiekjes aan het nemen waren van een eerder klein kunstwerk. Zo een die je gemakkelijk voorbij zou lopen als je er niet naar op zoek was. Het is eentje zonder naam of initialen, maar dat is ook niet nodig. Een troepje vuilnismannen die jacht maken op een vuilzak, dat kan alleen maar van de hand van Jaune zijn.

Al sinds 2011 zet deze jonge dertiger ‘inferieure’ gemeentemedewerkers, die tegenwoordig nog maar nauwelijks een ‘goedendag’ krijgen, in de kijker met zijn minuscule creaties. Als je goed zoekt, vind je in Brussel zo’n vijftal goed verstopte werken. Geloof ons, ze zijn allemaal de moeite waard.

Een beetje verder maken we kennis met Pauliine, Hämar en Leelo. Drie lieftallige Estse dames die al een tijdje vertoeven in het Brusselse straatbeeld. Het geniale brein achter dit bewonderenswaardige trio is de Est Edward Von Lõngus. Dat is althans zijn pseudoniem, want zijn echte identiteit is nog steeds onbekend.

Door zijn vaak politiek getinte werken en zijn specifieke werkwijze – het gebruik van sjablonen – wordt door velen de vergelijking met de legendarische straatartiest Banksy al snel gemaakt. Nog opvallend is trouwens dat zijn oeuvre deel uitmaakt van een interactief kunstproject genaamd ‘(R)estart Reality’. Scan het werk gewoon met de gelijknamige app en laat het de personages tot leven komen.

Wanneer we onze weg vervolgen richting de Ancienne Belgique, duiken we een zijstraat in en treffen we er een enorm werk aan. Het is een initiatief van de stad Brussel, die graag kunst in de kijker wil zetten. En dat is zeker gelukt, want het werk van ruim 100 vierkante meter kan je gewoon niet missen.

Voor de creatie riep de stad de hulp in van de Chileense Otto Schade. Resultaat: een prachtig Zuiders fresco met invloeden uit de abstracte kunst en het surrealisme. Een vergelijking met Salvador Dali zou misschien te kort door de bocht zijn, maar daar zou de Chileen wel eens zijn mosterd gehaald kunnen hebben.

‘Wauw, dit is echt prachtig,’ roept Carl Bex, een street art-liefhebber in hart en nieren, verbaasd uit wanneer we aankomen bij de kruising van de Eclipsstraat en Groot Eiland. Inderdaad, wauw. Niemand minder dan de fameuze Mr. Doodle liet er zijn creatieve zelf los op de muur van het Anneessens-Funck Instituut, met dit prachtige resultaat tot gevolg.

De Engelse kunstenaar staat ook wel bekend als ‘Graffiti Spaghetti’, omdat zijn werk veelal bestaat uit dichte clusters van zwart-witte lijnen, gekke karikaturen en onoverzichtelijke patronen. Het contrast met Otto Schades werk kon trouwens niet groter zijn. Zo kleurrijk, warm en rustgevend het olifantenwerk is, zo kleurloos en gecompliceerd is de doodle van Graffiti Spaghetti. Dat doet natuurlijk niets af van de amusementswaarde van de creatie, die een en al levendigheid en absurditeit uitstraalt.

Dit is misschien wel het opwindendste en bekendste werk dat je in Brussel zal aantreffen. Aan de Brigittinenstraat, nabij het station Brussel-Kapellekerk, kan je het reusachtige werk op een van de flatgebouwen gewoon niet missen. De gruwelijke schildering van een bebloed hangend lichaam vervolledigt een reeks van reeds eerder verschenen provocerende en erg expliciete straatkunst, zoals de penismuur en de onthoofdingsmuur.

Net als de onthoofding is ook dit werk een verwijzing naar een bekend schilderij. De lijken van de gebroeders De Witt, van de hand van Jan de Baen, vertoont althans een erg treffende gelijkenis met het verschenen fresco. Wie de serieschilder is, is voorlopig nog niet bekend, al zijn er wel vermoedens: “Dat is zonder twijfel eentje van Bonom”, meent Van Poucke. Maar Bonom zelf heeft dat nooit toegegeven.

Ons toetje halen we in de Moretusstraat. Op de kruising met de Poincarélaan stoten we op een nogal overweldigend gekleurde gevel. Het fresco is het werk van de artiest SozyOne. Hij is geboren en getogen in Brussel, maar zijn wortels liggen elders. In Spanje, meer bepaald.

Zijn werken zijn veelal kleurrijk en abstract, en als je goed kijkt kan je er vaak een gezicht in herkennen. Een beetje à la Picasso, maar dan in een street art-jasje. Het zou ons, met zijn Spaanse roots in het achterhoofd, dan ook niet verbazen dat hij zich door die grootmeester heeft laten inspireren.

Je ziet het, Brussel is een broeierige voedingsbodem voor creatie en ontdekking. Dankzij de centrale ligging van Europa trekken kunstenaars van over heel de wereld naar onze hoofdstad, elk met hun eigen identiteit, geloofsovertuiging en culturele gewoonten. En het is net die diversiteit die haar eigen is.

Eén bezoek en je komt via straatkunst al meteen in contact met de meest uiteenlopende visies op kunst. En dat kan allemaal kosteloos, zolang je maar beschikt over een gezond paar ogen dat niet vastgekleefd zit aan je smartphone.