Waarom voelen we ons Belg, Vlaming of een andere etnische of nationale identiteit? “We willen gewoon ergens bij horen”, vertelt antropoloog Johan Leman.
Het Europees kampioenschap voetbal in Frankrijk draait deze maand op volle toeren. Gezinnen uit heel België halen dan de Belgische vlag boven om ze uit het raam te hangen. Maar waarom voelen we ons op dat moment meer Belg dan anders?
“We willen allemaal ergens bij horen”, vertelt antropoloog Johan Leman. “Mensen zoeken naar groepen waarvan ze deel kunnen uitmaken. En wanneer je in zo’n groep zit, voel je je ermee verbonden en zal je je Belg, Vlaming, moslim, kunstenaar of iets anders noemen.”
Ons leven makkelijker maken
Maar er zijn nog redenen waarom we ons met een groep willen identificeren. “We willen ons leven er makkelijker door maken”, gaat Leman verder. “Door jezelf bij een bepaalde groep te beschouwen, kan je jezelf uitleggen waarom je voor of tegen iets bent. Een Vlaming zal bijvoorbeeld makkelijker kunnen vertellen waarom hij Vlaamse onafhankelijkheid wil. Een Belg zal dat standpunt natuurlijk moeilijker kunnen verdedigen, omdat hij het land niet wil splitsen.”
Tenslotte speelt ook groepsdruk een rol. “Als iedereen in jouw wijk bijvoorbeeld fan is van de voetbalclub Anderlecht, zal jij dat misschien ook worden”, vertelt Leman. “Mensen schikken zich naar groepen zodat ze potentiële problemen in hun leven kunnen vermijden.”
Meerdere groepen
Mensen voelen zich niet enkel verbonden met een nationaliteit of een etnische identiteit. “Eigenlijk identificeren we ons met een aantal groepen”, voegt Leman toe. “Zo kan iemand zich op bepaalde momenten een Belg voelen en op andere momenten een Vlaming, een Limburger, een moslim of zelfs een kunstenaar. We springen naargelang de situatie over naar een bepaalde groep.”
“Of we nu Vlaming, moslim, kunstenaar of Waal zijn, op het einde van de dag voelen we allemaal Belg.”
Die situaties komen voor wanneer je jouw groep moet verdedigen tegen een andere. “Denk bijvoorbeeld maar aan een voetbalmatch”, lacht Leman. “Wanneer België tegen een ander land moet spelen, zwaaien we met Belgische vlaggen en tekenen we de Belgische vlag op onze wang. Maar wanneer er een communautair probleem is tussen Vlamingen en Walen, zullen we ons eerder lid van een van die groepen voelen. En als je in Antwerpen wordt uitgelachen omdat je een Limburger bent, zal je natuurlijk jouw provincie verdedigen.”
Toch maar één groep?
Toch beschouwen bepaalde personen zich enkel lid van één groep. Zij noemen zich bijvoorbeeld enkel Vlaming terwijl elke andere identiteit is voor hen minderwaardig. “Zij zijn onzeker door de vele identiteiten die op hen afkomen”, legt Leman uit. “Daardoor kiezen ze ervoor om zich met één groep te identificeren. Ze gaan hun leven zeer extreem vereenvoudigen.” Dat levert volgens de antropoloog problemen op: “Het is een heel zwart-wit manier om naar de wereld te kijken. Andere groepen hebben in hun ogen altijd ongelijk.”
Gelukkig is dat voor de meesten onder ons niet het geval. We behoren allemaal tot een hele reeks groepen. Ondanks die superdiversiteit zijn we daardoor met elkaar verbonden. Of we nu Vlaming, moslim, kunstenaar of Waal zijn, op het einde van de dag voelen we allemaal Belg. En tijdens het EK steken we dat met onze talrijke Belgische vlaggen, truitjes en spandoeken niet onder stoelen of banken op de tribune.
© 2016 – StampMedia – Matthias Vanherle
Dit artikel werd gepubliceerd door Newsmonkey.be op 22/06/2016
