Stress, wie heeft er nooit last van? Maar burn-out, komt dat ook frequent voor bij jongeren? You've got news ging de straat op en sprak met een expert op zoek naar antwoorden.
De Vlaamse Scholierenkoepel constateerde vorig jaar dat maar liefst 3 op de 4 leerlingen stress krijgt van school. En dan hebben we het alleen nog maar over schoolstress. Ook je thuissituatie, relaties en social media brengen stress met zich mee.
Alle jongeren die we spraken gaven inderdaad aan regelmatig last te hebben van stress. Vooral door het vele schoolwerk, maar ook door de verwachting om de social media accounts van vrienden te volgen, zelf leuke posts te maken én – best verrassend – door de druk die ze zichzelf opleggen om op alle fronten goed te scoren. Opvallend: een burn-out (lees: te lang en te veel stress waardoor je niet langer normaal kunt functioneren) werd niet gezien als een veelvoorkomend probleem.
Ingrid De Jonghe, psychotherapeute en oprichtster van Tejo waar jongeren terecht kunnen voor psychische begeleiding:
’Tejo ondersteunt al acht jaar jongeren met mentale problemen en in die tijd hebben wij stress bij jongeren enorm zien toenemen. Meer zelfs, wij zien dat stress, na relatieproblemen met bijvoorbeeld ouders of vrienden en depressie en/of laag zelfbeeld, dé oorzaak is voor mentale problemen bij jongeren.’
Jongeren lijden aan PPS: picture perfect stress
’De stijging heeft alles te maken met de stijgende prestatiedruk: het is niet langer enkel school waar jongeren veel voor ‘moeten’ doen, wij merken dat jongeren vandaag ook thuis steeds meer klusjes ‘moeten’ doen én daarbovenop hun social media ‘moeten’ onderhouden. Daarnaast is er nog bitter weinig tijd voor ontspanning en rust’, legt Ingrid De Jonghe uit.
Dat wordt bevestigd door de Universiteit van Utrecht die de link tussen social media en stress onderzocht. De conclusie is duidelijk: hoe meer jongeren social media gebruiken, hoe meer stress ze ervaren.
’Door de social media moet je precies altijd en overal tegelijk zijn’, beamen Maxime (22) en Sen (24) die liever niet op de foto gaan. ‘Je hebt het niet meteen door, maar na verloop van tijd merk je dat het je enorm uitput. De smartphone af en toe wegleggen geeft enorme rust. Dat zegt genoeg.’
Perfectie bestaat niet
’De vele opdrachten van school brengen zeker stress met zich mee’, geven Laura (18) en Emma (19) toe. ’Maar de zwaarste druk komt van onszelf. Je kent het wel, dat vermoeiende – zeg maar uitputtende – perfectionisme om in alles altijd heel goed te zijn’.
Brits onderzoek toont aan dat jongeren vaker met perfectionisme kampen dan andere generaties. Vooral perfectionisme door sociale druk zou de afgelopen drie decennia met maar liefst 30 percent zijn toegenomen. Hoe dat komt? Het is moeilijk om één oorzaak aan te duiden, maar wat zeker impact heeft is dat je vandaag op social media continu vergelijkingsmateriaal hebt. Je ziet er vaak alleen topmomenten van vrienden en kennissen waardoor de druk om zelf ook (alleen) topmomenten te ervaren stijgt. Maar ook de toenemende focus op het individu en materialisme zou een rol spelen.
Wanneer trop te veel is: ‘gewoon stress’ of burn-out?
‘Men zal het niet aan de grote klok hangen, maar burn-out komt absoluut ook bij jongeren voor’, zegt Ingrid De Jonghe. ’Wanneer iemand langdurig stress heeft, leidt de overvraging en vermoeidheid er uiteindelijk toe dat het lichaam protesteert. Dat is natuurlijk niet alleen zo bij volwassenen waarbij het werk vaak een belangrijke rol speelt, maar ook bij jongeren. Men laat zich dan leven, als een soort van robot die functioneert op automatische piloot. Eigenlijk is men dan volledig opgebrand, vandaar de term burn-out.’
’Ik ken niemand met een burn-out’, zeggen Helen (15) en Sam (16) quasi in koor. ‘Maar misschien wordt daar niet over gepraat. Wij ervaren stress alleen maar op momenten die echt belangrijk zijn, zoals een examen. Faalangst, buikpijn, hartkloppingen zijn dan niet uitgesloten. Wat helpt? Je volledig ontspannen met goeie muziek.’
Ingrid De Jonghe: ‘Prestatiedruk als thema is onder jongeren gelukkig wel meer bespreekbaar geworden en zowel ouders als jongeren herkennen vaker de signalen van vermoeidheid en overvraging. Maar omdat we over het algemeen niet gewoon zijn om te praten over emoties, is er nog vaak een gebrek aan steun.’
Rita (16) en Tamara (17), die liever niet op de foto gaat:
’Het is waar, er komt veel op jongeren af. Tijdens de examenperiode moet je veel op korte tijd zien te verwerken, dat is een echt piekmoment van stress. Maar met een goeie planning, veel drinken en bewegen lukt dat wel.’
Compleet uitgeput … en wat dan?
Ingrid De Jonghe sluit af met een advies: ’Elke situatie is anders en vraagt dus een eigen aanpak. Luister vooral naar hoe je je zelf voelt. Het belangrijkste is dat je rust neemt en weet hoe je moet ontspannen. Lukt dat niet, blijf er dan zeker niet mee zitten. Veel jongeren zoeken pas laat hulp, terwijl er natuurlijk niets mis mee is om je op tijd te laten helpen. Dan ben je er ook veel sneller bovenop. Spreek bijvoorbeeld een zorgleerkracht aan in je school, ga eens langs bij het JAC of CAW. Ben je jonger dan twintig? Dan kan je bij Tejo gratis en anoniem terecht bij een therapeut. Studeer je in het hoger onderwijs? Dan kan je meestal ook terecht bij de dienst studentenvoorzieningen voor psychologische begeleiding.’
Dit artikel werd gepubliceerd door WAT WAT op 01/10/2018
