Zeventien jaar en al een solidariteitsprijs winnen van de Europese Unie? De Poolse Krystyna Paszko deed het. Ze richtte tijdens de coronapandemie een valse webshop voor schoonheidsproducten op. Alleen verkoopt ze geen producten, maar biedt ze zo hulp aan slachtoffers van huiselijk geweld. StampMediareporter Maxine De Wulf Helskens sprak met haar over huiselijk geweld in Polen, hoe het project inspeelt op het probleem en haar visie op de toekomst.
‘Rumianki i bratki (Kamille en Viooltjes)’, zo heet Krysia’s - dat is hoe ze liever genoemd wordt - webshop. Op het eerste gezicht lijkt het een normale Facebookpagina waar je natuurlijke cosmeticaproducten kan kopen. Maar het geoefende oog merkt al snel de veelbetekenende boodschappen op die verborgen zitten in de berichten: ‘Hou vol’ en ‘Je bent niet alleen’. Aan de andere kant van de virtuele muur zitten namelijk geen schoonheidsspecialisten, maar psychologen. De webshop dient als dekmantel voor een hulplijn, waar slachtoffers van huiselijk geweld op een veilige manier terecht kunnen.
De cijfers over huiselijk geweld zijn tijdens de pandemie wereldwijd gestegen.
Waarom besloot je dit project op te richten, Krysia?
“Ik was erg aangedaan toen ik hoorde dat de cijfers over huiselijk geweld gestegen waren tijdens de pandemie. Dat gebeurde trouwens niet alleen in Polen, maar wereldwijd. Ik vond dat we hier iets aan moesten doen en besloot een webshop op te richten die het mogelijk maakte voor slachtoffers van huiselijk geweld om in het geheim om hulp te vragen. Ik kwam op het idee nadat ik een Frans initiatief leerde kennen dat slachtoffers van huiselijk geweld hielp door hen een codewoord te geven waarmee ze naar de apotheek konden stappen en zo hun situatie kenbaar konden maken. Mensen die ons contacteren kunnen rekenen op psychologische en juridische ondersteuning. We kunnen ook in hun plaats de autoriteiten verwittigen dat ze gevaar lopen.”
Is de webshop een succes?
“Zeker wel, zelfs groter dan ik had verwacht. Oorspronkelijk heb ik het project ontworpen voor mijn vrienden en bij uitbreiding hun vrienden. Maar ik kreeg al snel een heleboel berichtjes van mensen buiten mijn vriendennetwerk. Blijkbaar werd mijn project massaal leuk gevonden en gedeeld: de magie van het internet (lacht). Ik besefte dat dit project veel groter moest worden en heb toen naar The Centre for Women’s Rights (een Poolse NGO die zich inzet voor de rechten van vrouwen, red.) gebeld met de vraag of ze mij konden helpen. We werken nu al even samen. Zij regelen de psychologische en juridische ondersteuning, terwijl ik vooral de manager van het project ben.”
Welke rolt speelt de terugtrekking van Polen uit de Conventie van Istanbul in de stijging van de cijfers van huiselijk geweld?
“De pandemie is de grote oorzaak van de stijging van die cijfers. Dat blijkt ook uit internationaal onderzoek. Maar specifiek voor Polen spelen de beslissingen van de overheid ook een grote rol. Ik heb het er erg moeilijk mee dat de Poolse overheid zich wil terugtrekken uit de conventie. Voor hen gaat dit over een ideologische oorlog, waarin ze willen bewijzen dat ze niet afhankelijk zijn van andere landen. Maar het gaat hier niet over politiek. De conventie beschermt de rechten van vrouwen. Mensen beschermen en helpen, dat is waar het om draait.”
"Tot voor kort bestond er een hulplijn gericht op het helpen van kinderen die te maken krijgen met huiselijk geweld, maar de overheid besliste om daar de stekker uit te trekken."
Een van de argumenten die de Poolse overheid aanhaalt om zich terug te trekken uit de conventie is dat ze zelf genoeg doet om vrouwen te beschermen. Ben je het daarmee eens?
“Helemaal niet. De overheid doet niets, ze praat er alleen over. Daarnaast zijn er zoveel organisaties zoals The Centre for Women’s Rights die goed werk verrichten en steun kunnen gebruiken. Toch helpt de overheid niet, zelfs niet financieel. Integendeel. Tot voor kort bestond er een hulplijn gericht op het helpen van kinderen die te maken krijgen met huiselijk geweld, maar de overheid besliste om daar de stekker uit te trekken. Dus nee, de overheid doet niets.”
Jouw project won een solidariteitsprijs van de Europese Unie ter waarde van 10 000 euro. Wat betekent dit voor jou?
“Die prijs is heel belangrijk, niet alleen voor mij, maar ook voor de slachtoffers van huiselijk geweld. Het brengt het probleem onder de aandacht. Het is belangrijk dat het deel uitmaakt van het publieke debat en dat we nadenken over hoe we slachtoffers kunnen helpen en ondersteunen. Daarnaast is de prijs ook een belangrijke opsteker voor alle mensen die aan dit project meewerken. De advocaten, psychologen en andere medewerkers doen dit grotendeels vrijwillig. De prijs toont hen dat hun werk belangrijk is en gewaardeerd wordt.”
Wat zijn je toekomstplannen voor jezelf en dit project?
“Het project blijft sowieso bestaan tot het einde van de pandemie. Daarna moeten we bekijken of we het verderzetten of een nieuw project oprichten. Dat nieuwe project zou kunnen uitgaan van meer directe communicatie met de slachtoffers, maar dat moeten we nog bekijken. Veel zal afhangen van hoe de situatie na de pandemie is. Ook over wat ik met het prijzengeld ga doen, moet ik nog nadenken. Daarvoor heb ik nog geen concrete plannen. Wat ik wel al zeker weet, is dat ik volgend jaar rechten ga studeren aan de universiteit. Ik zit nu nog in het middelbaar, maar wil me in de toekomst volledig toeleggen op de rechten van mensen en dan vooral van vrouwen en kinderen. Ik wil rechter worden om mensen te helpen.”
"Weet dat je nooit alleen bent en er altijd mensen zijn die jou willen helpen. Je hoeft ze alleen te vinden."
Vormt al de media-aandacht een risico voor een project dat geheim moet blijven?
“Dat valt wel mee. De webshop heeft nogal een moeilijke naam en veel mensen die de pagina bezoeken hebben niet door dat het gaat over een dekmantel. We werken undercover, dus ik denk niet dat het een risico vormt. Het belangrijkste is dat er aandacht komt voor het probleem.”
Welk advies zou je geven aan andere jongeren die iets gelijkaardig willen ondernemen?
“Het enige wat belangrijk is dat je een goed idee bedenkt waar de maatschappij nood aan heeft. Eens je dat hebt, just do it! Je kan alles doen, maar je moet er tijd in willen investeren en creatief uit de hoek komen. Weet ook dat je nooit alleen bent en er altijd mensen zijn die jou willen helpen. Je hoeft ze alleen te vinden.”
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 08/03/2021
