Blauwe truien, mutsen of shirts met de typische gele sterretjes: het Antwerpse kledingmerk European By Choice wil van de Europese vlag opnieuw het symbool van alle Europeanen maken. Maar bestaat er überhaupt zoiets als een Europese identiteit?
European by Choice baseert zich voor deze nieuwe lijn op de symboolwaarde van de Europese vlag. Die staat symbool voor eenheid en vrede na Wereldoorlog Twee: nooit meer oorlog op het Europese continent, waar al deze verschillende volkeren in vrede kunnen leven, ondanks hun grote culturele en taalkundige verschillen. Oprichter en bezieler Senne Dehandschutter wil via kledij het concept Europa promoten en in een positief daglicht plaatsen. “Het is niet de bedoeling om een nieuwe, exclusieve Europese identiteit te ontwikkelen. Ik wilde mensen doen nadenken over Europa en de sterkte ervan. In Antwerpen kom ik veel in contact met Erasmusstudenten. Zij komen van over heel Europa. De enige bindende factor die ze hebben is dat ze allemaal Europeaan zijn.”
Utopisch
Dehandschutter heeft met European by Choice geen politieke bedoelingen. “We koppelen ons daar bewust los van,” zegt hij. “Europa betekent voor mij wat het altijd geweest is: een continent. De Europese vlag, hét symbool van de Europese Unie, bestond al voor de supranationale instellingen in het leven geroepen werden en Europa als politiek orgaan definieerden.”
“De vlag die ik met mijn kledinglijn promoot zaait geen politieke verdeeldheid, integendeel. Ik vergelijk de Europese vlag vaak met de regenboogvlag van de LGBTQ-gemeenschap, die een transnationale boodschap van vrede en samenhorigheid uitdraagt. Waar de leden van die gemeenschap trots op zijn.” Dehandschutter ziet Europa dan ook niet als een politieke constructie – op dat niveau kan het zelfs polariserend werken volgens hem.
Europese identiteit: een sprookje?
Een Europees gevoel stimuleren, zonder een politieke boodschap uit te zenden. Dat is wat European by Choice nastreeft. Maar bestaat dat Europees gevoel eigenlijk wel? Is het vergelijkbaar met hoe de meeste Amerikanen zich voelen: in de eerste plaats Amerikaan en dan pas Texaan of New Yorker. “Nationale en Europese identiteiten bevatten meerdere lagen,” zegt politicoloog Peter Bursens (UA). Hij doet onderzoek naar Europese besluitvorming, Europeanisatie en federalisme. “Uit onderzoek blijkt dat mensen zich niet uitsluitend Europees voelen. Dat ze naast die Europese identiteit ook een nationale identiteit hebben. Het is utopisch en zelfs onnodig om te streven naar een uitsluitend Europees identiteit.”
Volgens Dehandschutter is identiteit een flou begrip. “En dat moet het ook blijven,” zegt hij. “Als je iets te streng afbakent en definieert, sterft het uiteindelijk. Iets dat je laat evolueren heeft een veel langere levensduur. Ik wil ook niet definiëren wat Europeaan zijn betekent voor anderen, maar wil het wel een richting geven. De invulling gebeurt uiteraard volledig persoonlijk.”
Verbondenheid in verscheidenheid
“Vergeet niet dat identiteit een kunstmatige uitving is, net zoals een natie dat is,” zegt advocaat en expert in Europees recht Michel Cornette. “Wanneer een natie ten onder gaat, gebeurt dat ook met haar identiteit. De kunstmatige staten die opkwamen in de 19de eeuw bestonden uit regio’s die noodgedwongen samensmolten. Kijk maar naar het Verenigd Koninkrijk met Welsh, de Schotten en Ieren. En naar Spanje met de Catalanen en Basken. In Frankrijk heb je de Bretoenen en Provençalen etc. Taal, de grondwet, een nationaal lied: het zijn allemaal elementen die bijdragen aan het creëren van een nationale identiteit.”
“Nationale identiteit gaat inderdaad gepaard met het bestaan van een staat,” zegt Swyngedouw. “Er bestaat geen Europese staat op zich – ook geen ‘Verenigde Staten van Europa’ – dus kan men ook niet spreken van Europese identiteit. Mensen zullen zich wel Europeaan voelen in het bijzijn van een Amerikaan of iemand uit Azië, maar een Duitser en een Fransman zullen zich niet verbonden voelen door hun Europese identiteit. Op dat moment zal de nationale of zelfs lokale identiteit primeren.”
Wantrouwen
“Er is inderdaad veel wantrouwen tegenover de Europese Unie,” zegt Cornette. “Mensen vragen zich af waar het geld van de belastingen naartoe gaat en zijn boos omdat de prijzen alsmaar stijgen. Maar ze vergeten daarbij dat een instituut als de EU oorlogen voorkomt en staten unificeert. Het is een belangrijk bestuursorgaan.”
“Verbondenheid in verscheidenheid, dat is de slogan van de EU,” zegt Senne Dehandschutter. “Als de studenten aan wie ik flats verhuur hier uiteindelijk een gezin starten met een Belg of met iemand uit een andere cultuur, zullen hun kinderen een gemengde identiteit ontwikkelen, waarmee ze zich niet zullen vastpinnen op een bepaald land of cultuur. Dan kan een Europese identiteit wel mooi zijn.” Culturele verschillen mogen er volgens Dehandschutter zeker zijn. Maar ondanks die Europese verscheidenheid ziet hij binnen de generaties ook raakvlakken. Identiteit wordt volgens hem niet alleen door je cultuur bepaald. “Ik zat eens in Brusselse sushibar en zag er zoveel verschillende soorten mensen op één plaats. Ik begreep toen dat het de oosterse keuken was ons verbond. We hadden allemaal een raakvlak. En zo zijn er nog meer: muziek en mode kunnen dat ook. Dat wil ik met European by Choice ook bereiken.”
Dit artikel werd gepubliceerd door NewsMonkey.be op 14/12/2018
Dit artikel werd gepubliceerd door Het Nieuwsblad op 21/12/2018
