Achter de kleinschaligere cinema-initiatieven in Antwerpen staan talloze vrijwilligers. Hun inzet straalt een warmte uit die veel verder reikt dan het witte doek. Filmhuizen als Klappei en Lumière zijn daar prachtige voorbeelden van.
In het hart van de volkse buurt Seefhoek in Antwerpen, op de hoek van de gezellige Klappeistraat, bevindt zich een verborgen parel: Filmhuis Klappei. Een filmhuis in een beschermd gebouw met een uiterst rijke geschiedenis.
Jaren geleden diende de locatie als politiecommissariaat. Vandaag kan de filmliefhebber zijn hart hier kwijt. Al vindt er veel meer plaats dan enkel filmvertoningen. “Wij zijn echt een collectieve plek”, aldus Ewa Pradzynska-Kostecka die zich sinds zeven maanden coördinator en bezieler van het project mag noemen.
Zij timmert samen met een team van tussen de 20 en 40 vrijwilligers aan een cultureel buurthuis, dat naast cinema ook als een ontmoetingsplek dient. “Cinema blijft het hart van ons project, maar daarnaast willen we ook allerlei andere activiteiten aanbieden”, vertelt Pradzynska-Kostecka. Elke dinsdag vindt er bijvoorbeeld Taal*Oor plaats, een conversatietafel voor anderstaligen die onder begeleiding van Nederlandstalige taalvrijwilligers kunnen komen babbelen om het Nederlands onder de knie te krijgen. Een zeer welkom initiatief in deze diverse buurt, en lang niet het enige.
Een programmatie voor iedereen
Dat Filmhuis Klappei een plek wil zijn voor Jan en alleman, valt af te lezen aan de programmatie. Die varieert van klassiekers als Dead Poets Society, tot sociaal geëngageerde documentaires als A New Kind of Wilderness, en nieuwkomers als Holy Rosita, het langspeeldebuut van Wannes Destoop. “Elke maand vergaderen we met onze vrijwilligers over de programmatie. Iedereen is welkom om een voorstel te doen, en dan beslissen we samen hoe we het programma samenstellen”, verklaart coördinator Pradzynska-Kostecka.
Ook andere organisaties organiseren evenementen in Filmhuis Klappei, wat zorgt voor een brede waaier aan thema’s. Ewa Pradzynska-Kostecka is er zeker van dat het project een impact heeft op de buurt. “We merken dat veel buurtbewoners deelnemen, niet per se voor de film, maar vooral om samen te zijn op een warme en veilige plek. Er is een gebrek aan zulke plekken in de buurt.”
Een tijdje geleden vond er nog een Afghaanse avond plaats, waarbij een Afghaanse ervaringsdeskundige de topdocumentaire Cinema Pameer inleidde. Achteraf kreeg iedereen de kans om na te babbelen en te genieten van heerlijke Afghaanse gerechten. In Filmhuis Klappei wordt het mooie dat multiculturaliteit te bieden heeft in de verf gezet.
Cinema reikt verder dan de zalen
Over de rol van film en cinema in onze samenleving is de coördinator van Klappei zeer duidelijk: “Het is een bron van entertainment en een gemakkelijke en krachtige manier om een boodschap over te brengen. We zetten veel in op thema’s die wij belangrijk achten, voornamelijk sociale thema’s. We zijn een sociaal-culturele plek en een vzw. Wij doen het niet voor winst, maar voor een groter doel.”
Voor wie het ook allesbehalve om de winst draait, zijn de vrijwilligers. “Zonder hun engagement zijn zulke verbindende projecten onmogelijk”, volgens Ewa Pradzynska-Kostecka. En niet enkel de culturele activiteiten worden bij Filmhuis Klappei georganiseerd door vrijwilligers. De bovenverdiepingen, die eerst bewoond werden door een politiecommissaris en later, tot 2020, door de Antwerpse regisseur en grootheid Robbe De Hert, worden momenteel gerenoveerd door een team gepassioneerde vrijwilligers.
Tijdens ons bezoek aan het Filmhuis vonden twee van hen, Erik en Thierry, de tijd om ons van een uitgebreide rondleiding te voorzien. De heren zijn gepensioneerd en zetten zich momenteel in om de vervallen bovenverdiepingen om te toveren tot een ideale locatie voor een cultureel buurtcentrum. “Wij werken hier samen met mensen met een taakstraf, vrijwilligers, en momenteel is er een Oekraïner, Yevgeni, die ons hier ondersteunt”, weet Erik te zeggen. “We zien het als onze taak om mensen in een lastig parket aan een job te helpen en op die manier een duwtje in de rug te geven.”
Thierry vertelt over een ex-gedetineerde die enkele jaren geleden kwam helpen. “Toen die jongen hier aankwam, dacht hij dat hij niets kon. Ik heb hem dan aan het schilderen gezet en bij elke muur dat die gast schilderde, zag je hem groeien. Na een bepaalde tijd heb ik dan naar een schilder gebeld van wie ik wist dat die op zoek was naar personeel, en tot op vandaag is die jongen daar aan de slag. Dat maakt mij gelukkig.”
Zelf hebben Erik en Thierry geen passie voor cinema, en dat is volgens Erik niet al te erg. “Toen ik hier begon, kende iedereen hier iets van film en cultuur, maar niemand kende iets van renoveren. Daardoor zijn ze voor onze komst verschillende keren opgelicht geweest door louche aannemers. Wij besloten dan maar om het heft in handen te nemen.”
Alle prachtige initiatieven zorgden ervoor dat de mannen verliefd werden op de organisatie. “Al die verschillende nationaliteiten hier zien samenkomen, is hartverwarmend. We komen geregeld mensen tegen die het echt moeilijk hebben. Wanneer zij dan met een glimlach de cinemazaal buitenkomen, zijn wij gelukkig.”
Vrijwilligers als drijvende kracht
En ook aan de andere kant van de Koekenstad worden vrijwilligers ingezet als nodige ondersteuning. Mira De Cleen is al jarenlang gepassioneerde vrijwilligster bij Cinema Lumière en Cinema Cartoons. Daar worden vrijwilligers vooral ingezet om tickets te scannen. En zelfs dat brengt voldoening. “Dat kort, maar enthousiast contact met mensen die zich verheugen op de film maakt mij gelukkig. Als vrijwilliger maak je ook deel uit van een mooi geheel, maar zonder de druk die bij een betaalde job komt kijken. Ik doe de jobs waar ik niet voor betaald wordt vaak liever dan die waarvoor ik wel betaald wordt”, lacht De Cleen, “daar kan je je eigen invulling aan geven.”
De opoffering is voor Mira De Cleen een stuk kleiner dan hetgeen dat ze ervoor terugkrijgt. “Als architect zit ik vaak een volledige dag achter mijn computer. Wanneer ik dan een avond aan de bioscoop kan gaan scannen, kijk ik daar naar uit. Ik ben een vrijwilliger in hart en nieren. Ik rol meestal ergens in, en wanneer ik er dan inzit, haal ik er meer energie uit, dan dat ik er insteek.”
