Kristel Sieprath van Burgerlijst is lijsttrekker voor de Vlaamse verkiezingen in Antwerpen. Burgerlijst maakt deel uit van een grotere beweging van geëngageerde, onafhankelijke burgers die de huidige politiek moe zijn en het heft in eigen handen willen nemen – zonder een politieke partij te vertegenwoordigen. Ze willen de burger en zijn mening centraal stellen in de politiek, door middel van burgerraden, referenda, en - hopelijk ooit - een echt burgerparlement.
Dag Kristel, kan je in enkele zinnen Burgerlijst voorstellen?
Sieprath: ‘Burgerlijst is zowel de naam van de lijst als van het concept zelf. Het is een lijst van onafhankelijke burgers die opkomen voor de volgende verkiezingen. En dat doen ze in eigen naam. Wij hebben geen overkoepelende ideologie of partij waar iedereen zich achter moet scharen. Iedereen kan zichzelf zijn én zijn eigen mening hebben. We ondersteunen wel allemaal het principe dat burgers meer directe inspraak moeten krijgen in het beleid en dat alle beslissingsprocessen volledig transparant gebeuren. Iedereen die kandidaat wil zijn, moet een democratische eed afleggen. Die bestaat uit een tiental punten, je kunt het vergelijken met de eed van Hippocrates die dokters afleggen, waarin ze plechtig beloven het eigen gewin niet na te streven, en dat er geen beslissingen genomen worden zonder dat burgers daar inspraak in gehad hebben. Het is bovendien ook de bedoeling dat iedereen maar een keer verkozen wordt, zodat kandidaten geen beslissingen nemen op basis van hoe ze herverkozen kunnen worden.’
Jullie zijn een burgerlijst, geen partij. Waarin verschillen jullie van een traditionele politieke partij?
Sieprath: ‘Op papier is dat wel zo: we voldoen aan alle voorwaarden om een lijst te mogen indienen en mee te kunnen doen aan de verkiezingen. Maar we zien onszelf niet zo. We hebben geen bestuur, budget, voorzitter of partijbureau. Dit is een bottom-up beweging van mensen die ervaring hebben in lokale buurtinitiatieven en burgerbewegingen, die vinden dat ook zij iets te zeggen hebben. Ze willen niet om de vijf jaar een bolletje inkleuren. Ze willen mee constructief het beleid vormgeven.’
'Veel mensen hebben een afkeer van het beleid omdat ze denken dat hun mening niet gevraagd wordt en ze geen invloed zullen kunnen uitoefenen.'
Het burgerparlement en de burgerraden moeten de burger meer inspraak geven. Willen jullie alle burgers hierbij betrekken, of vooral mensen die zelf het initiatief nemen om deel te nemen?
Sieprath: Vandaag bestaat de burgerbeweging voor het grootste deel uit vrijwilligers. Het is voor veel mensen moeilijk om tijd vrij te maken. Dat zorgt ervoor dat je vaak dezelfde mensen over de vloer krijgt. Maar het is niet de bedoeling dat alleen maar mensen met tijd of geld deelnemen, want zo wordt de bevolking niet vertegenwoordigd. Daarom zijn wij eerder voorstander van een lotingssysteem, zoals bij een assisenjury, waarbij mensen willekeurig worden aangewezen om deel te nemen aan het burgerparlement, tegen vergoeding en verlof op werk. Zo is het geen straf of extra werk om in het burgerparlement te zetelen, en bestaat het parlement tegelijkertijd niet alleen uit enthousiaste vrijwilligers die sowieso zouden zijn komen opdagen.
Wat als dit systeem mensen kiest die helemaal niet willen deelnemen? Zullen zij voldoende interesse tonen en hun taak serieus nemen?
Sieprath: ‘Op die manier denken betekent dat we mensen onderschatten. Als iemand een opdracht krijgt met veel verantwoordelijkheid, en weet waarom die opdracht zo belangrijk is, zal die persoon dat goed willen doen. Veel mensen hebben een afkeer van het beleid omdat ze denken dat hun mening niet gevraagd wordt en ze geen invloed zullen kunnen uitoefenen. Maar als je voelt dat er rekening gehouden wordt met jouw stem, zul je er ook meer moeite in steken om het beleid mee vorm te geven.’
'Mensen mogen van mening verschillen, maar dat moet in een veilige ruimte kunnen gebeuren, zonder dat dat tot een conflictsituatie leidt.'
De Griekse filosoof Plato had een afkeer van de democratie. ‘Als je je op een schip midden in de zee bevindt, wie zou je dan liefst aan het roer hebben: ervaren en bekwame zeelui, of een toevallige gast op het schip?’ Had hij een punt?
Sieprath: ‘Ik denk niet dat we er zo over moeten denken. Burgers beslissen niet zomaar om een wet of stelling goed te keuren of af te wijzen. We schotelen ze geen blad voor met vijftig stellingen, om bolletjes in te kleuren op basis van wat hun buikgevoel hen vertelt. Het burgerpanel wordt geïnformeerd door experten, zowel voor- als tegenstanders uit verschillende sectoren die een breed spectrum van standpunten vertegenwoordigen. Op die manier kunnen ze geïnformeerd over politieke kwesties oordelen.
Jullie streven naar conflictvrije politiek en besluitvorming. Mag ik dat dat naïef vinden?
Sieprath: ‘Mensen mogen van mening verschillen, maar dat moet in een veilige ruimte kunnen gebeuren, zonder dat dat tot een conflictsituatie leidt. De politieke campagne vandaag gaan amper over de inhoud, maar bestaan uit het zwartmaken van elkaar en persoonlijke aanvallen. Dat willen wij eruit.’
Er zijn nog veel andere burgerlijsten in België. Werken jullie onderling samen?
Sieprath: ‘Toen alle lijsten voor de verkiezingen binnen moesten zijn, zagen we in iedere provincie tientallen gelijkaardige lijsten. Het is een teken van een tijdsgeest, zeker omdat we op voorhand geen contact met elkaar hebben gehad. Na de gemeentelijke verkiezingen zijn we enkele keren samengekomen, met zowat alle burgerlijsten van België, om te zien of we ons konden verenigen, maar de tijd was te kort, dus verenigen we ons nu enkel per kieskring. In Antwerpen heb je Burgerlijst, in Vlaams-Brabant en Limburg is er PRO, in Brussel is er Agora en in Wallonië is er Oxygène. Hopelijk kunnen we in de toekomst nauwer samenwerken.’
'Wie blanco stemt, beloont gewoon de partijen: ze krijgen met minder stemmen meer zetels. Een stem voor een burgerbeweging is dus beter dan een blanco stem.'
Hoe schatten jullie de kansen op succes in voor deze verkiezingen?
Sieprath: ‘De gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar verliepen moeizaam. In Antwerpen worstelen we altijd met hetzelfde probleem: alles draait er om Bart De Wever en Meyrem Almaci. Het wordt heel moeilijk om er bovenuit te steken. De zaadjes zijn geplant, maar mensen moeten nu nog gewoon worden aan het idee dat het ook helemaal anders kan. Veel mensen zijn ook ontmoedigd: naar schatting zal meer dan 10% van de Antwerpenaren niet of blanco stemmen. Wij willen hen overtuigen om voor ons te stemmen. Want wij zijn ook zoals zij: mensen die wel geïnteresseerd zijn in politiek, maar die zich niet thuis voelen in dit systeem. Wie blanco stemt, beloont gewoon de partijen: ze krijgen met minder stemmen meer zetels. Een stem voor een burgerbeweging is dus beter dan een blanco stem – vinden wij. We zijn mensen die graag op zoek gaan naar consensus, die niet zo hard roepen, maar die wel trouw blijven aan de eigen stijl. Er zijn veel mensen die sympathie krijgen voor onze beweging.’
Hoe ben jij bij de Burgerlijst beland?
Sieprath: ‘Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in politiek, maar ik vond nooit de motivatie om me bij een partij aan te sluiten. De manier van aan politiek te doen, het hele partijsysteem, daar voelde ik mij niet in thuis. Een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen las ik in de krant dat er in Antwerpen een burgerlijst zou zijn die het helemaal anders zou doen – onafhankelijke mensen, burgerlijke inspraak, transparantie – en ik dacht, ‘Wow, hier heb ik lang op gewacht’. Als het zo zit, wil ik wél meedoen, dacht ik. Vanaf de eerste infoavond waar ik naartoe ging was ik verkocht. Dit is een geloofwaardig verhaal, met geloofwaardige mensen.’
