De Hongaarse journalistiek krijgt het tegenwoordig zwaar te verduren. Hoe kritiek is de situatie en is het nog mogelijk om als onafhankelijke krant het hoofd boven water te houden? Reporters Matisse Van der Haegen en Igor Bulcke gingen langs bij de Hongaarse krant ‘Magyar Hang’. “In 2010 heb ik zelfs nog voor Fidezs gestemd.”
Matisse Van der Haegen en Igor Bulcke trokken naar Hongarije om te kijken hoe het land toeleefde naar de verkiezingen van 3 april en hoe journalisten vandaag omgaan met de beperkte persvrijheid in het land van Viktor Orban.
Update: Intussen is de uitslag van de verkiezingen bekend. Viktor Orban en zijn partij Fidesz boekten een ruime overwinning. Orban is op weg naar een vijfde ambtstermijn.
Na het beloofde bakje troost uit te schenken, neemt hij zelf plaats aan de tafel. Lukasz is met dertig jaar ervaring gepokt en gemazeld in de journalistiek. Het soort vakman dat drie dagen non-stop documenten kan uitpluizen op niet meer dan koffie en de bijhorende sigaret, zo stellen we ons voor. Hij toont ons het nieuwste exemplaar van de wekelijkse krant en legt ons uit dat er een klein wonder in staat: een advertentie. In het groot staat er een foto van oppositiekandidaat Peter Marki-Zay. “De advertentiemarkt in Hongarije werkt niet meer”, legt hij uit. “Het wordt gecontroleerd door de Fidesz-overheid onder Viktor Orban. Alle bedrijven hebben hun zaken met de overheid en ze willen geen risico’s nemen.”
“Wij steunen geen enkele politieke partij” – Csaba Lukasz (manager director ‘Magyar Hang’)
“Onze krant werkt heel democratisch. We hebben dus gestemd en uiteindelijk besloten om politieke advertenties te accepteren. Naast die van de oppositie hebben we nog een andere die wat vreemd is. Het is een advertentie van de extreemrechtse partij ‘Mi Hazank Mozgalom’. De wet verplicht ons om geen onderscheid te maken tussen de politieke partijen die willen adverteren, maar we hebben ons leespubliek duidelijk gemaakt dat we niemand politiek steunen.”
Zal de burgemeester het weten?
Op de vraag waarom hij Magyar Hang mee heeft opgericht, antwoordt hij droog: “We hadden geen keuze, we werden ontslagen. De eigenaar van de Magyar Nemzet was Lajos Simicka, een oligarch die het goed kon vinden met Orban. In 2015 hadden ze echter een dispuut. Dat was de meest vrije periode uit mijn carrière: Simicka liet ons schrijven wat we wilden. Niet veel later legde hij echter onverwacht alle boeken neer en gaf de krant over aan Fidezs. Voor mij bewijst dit dat hij bedreigd werd. Als zakenman geef je geen bedrijven aan de competitie. Toen zijn we met 25 journalisten ‘Magyar Hang’ begonnen. Momenteel zijn we zelfs met 32, allemaal oud-collega’s van de ‘Magyar Nemzet’.”
“We zouden nog willen groeien, maar er is een tekort aan competente journalisten en we kunnen maar een bescheiden loon bieden. Alle meubels en ook de computers zijn tweedehands. Niemand hier zal rijk worden, maar we zijn wel onafhankelijk. Wist je dat we zeventig procent van onze kranten los op de markt verkopen en maar dertig procent via abonnementen? Overal in de wereld is het net omgekeerd. Mensen hebben schrik om onze krant te kopen. We krijgen vaak genoeg telefoontjes: ‘Ik woon in een klein dorpje, zal de burgemeester het weten als ik bij jullie abonneer?’ We weten het niet, want de post is in handen van de overheid.”
“In 2010 heb ik zelfs nog voor Fidesz gestemd, maar Orban is sindsdien fel veranderd”
"Kijk, ik ben een conservatief. In 2010 heb ik zelfs nog voor Fidesz gestemd, maar Orban is sindsdien fel veranderd. 2002 was volgens mij een keerpunt, toen verloren ze de verkiezingen na een goede regeringstermijn en realiseerde hij zich dat deze strategie niet werkt. Hij heeft media nodig die zonder te veel vragen in de pas lopen. Dit zijn journalisten die het overheidsstandpunt copy-pasten. Ik ken veel mensen die dit doen, maar het zijn geen vrienden meer. Ze zijn zelfs een lastercampagne tegen me begonnen en noemden me een pedofiel.”
“Ook op Facebook ontvang ik dagelijks bedreigingen. Onze job wordt er niet makkelijker op. Jaarlijks krijgen we twintig rechtszaken aan ons been. We winnen ze wel allemaal, maar ze vergen veel tijd en energie. Interviews van Fidesz-politici krijgen we al lang niet meer en we worden niet uitgenodigd op de persconferenties. Als we toch een mail krijgen, mogen onze reporters niet binnen want ‘we staan niet op de lijst’. Natuurlijk staan we niet op de lijst. (lacht) Je wist misschien ook al dat we onze kranten in Slovakije laten drukken, omdat niemand in Hongarije dat meer aandurft? Overschakelen naar een website zou misschien makkelijker zijn, maar ik ben een journalist van de oude stempel.”
Niet onze job
Op de vraag wiens schuld de toestand van het medialandschap is, fronst hij even. “Kijk, om eerlijk te zijn, willen wij weinig te maken hebben met politiek activisme. Dat is onze job niet, wij zijn journalisten. We willen de overheid geen argumenten op een presenteerblaadje geven als ‘ze willen Orban verslaan’. Wie de verkiezingen wint, maakt ons niet uit. Dat is misschien moeilijk te begrijpen en zelfs onze lezers verwachten soms meer activisme. Gisteren kreeg ik nog een telefoontje: ‘Nu is niet de periode om onafhankelijk te zijn, help de oppositie’. Dat is niet onze job!” Hij aarzelt even. “Ergens is het voor ons misschien wel beter als Orban opnieuw wint. Ons lezerspubliek bestaat voornamelijk uit teleurgestelde Fidesz-kiezers, wij noemen ze Fidesz-weesjes. De economische situatie is ook moeilijk en met een verdeelde overheid zou het niet goed aflopen, denk ik.”
“Er is er maar eentje die wakker is, dat is de Magyar Hang-lezer”
Aan de muur hangt de zwanenzang van de Magyar Nemzet ingekaderd. De titel van de laatste editie was: ‘Het einde’. Toch is dat niet waar Lukasz aan denkt. Hij drukt ons voor we doorgaan nog een magneet van ‘Magyar Hang’ in de handen. Er staat ‘er zit leven in’ op geschreven. Hij wijst naar de schaapjes die eronder staan afgebeeld: “Kijk, er is er maar eentje die wakker is, dat is de Magyar Hang-lezer”, en lacht. We krijgen nog een laatste verbrijzelende handdruk en worden de deur gewezen. Het werk wacht.
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 05/04/2022.
