Opportunistische spijbelaar voor de een. Ecologische supervrouw voor de ander. Love her or hate her maar Anuna De Wever zet dezer dagen de klimaatdiscussie meer dan ooit op scherp.
Amper een dag na de historische opkomst op de tweede klimaatspijbeldag zit Anuna De Wever alweer gewoon op de schoolbanken in het Koninklijk Atheneum van Mortsel. De actie van donderdag, waarop 12.500 scholieren voor het klimaat door Brussel trokken, haalde de internationale pers, van The Washington Post tot zelfs The New York Times. “Ik heb meer dan achthonderd ongelezen berichten”, blaast Anuna. “Wanneer ik wat tijd heb, scroll ik erdoor heen. Alleen zo spijtig dat Greta Thunberg (15-jarige Zweedse activiste die als eerste besloot te spijbelen, red.) nog niets persoonlijk heeft laten weten.”
Dat het leven voor de 17-jarige scholiere tegenwoordig aan een rotvaart gaat, is een understatement. Van de barricaden in Brussel gaat het diezelfde avond nog naar de studio van het VRT-journaal om een uurtje later op een lezing van Nic Balthazar in Gent als held ontvangen te worden. Dat het klimaat haar écht aan het hart ligt, zal ook vandaag nog een paar keer duidelijk worden. Ze slaat op tafel, grijpt zich naar de haren of maakt geestdriftig een verklarende tekening. “Het hele fucking systeem zit fout!”
De opkomst van donderdag overtreft zonder twijfel je stoutste dromen maar je hebt al meermaals aangegeven door te willen gaan tot mei. Veel ouders lieten al verstaan dat ze een of twee keer spijbelen nog wel door de vingers wilden zien maar niet meer. Hoe ga je het momentum zo lang vasthouden?
Anuna De Wever: ‘Al staan we er de volgende keer met duizend, dan nog vind ik dat goed. Ik maak me daarover geen zorgen. Zolang er maar een vaste groep is die zich blijft tonen. Er is inderdaad de schrik dat het door herhaling misschien zijn kracht wat verliest. Daarover denken we momenteel na. We moeten uiteindelijk ook nog samenzitten met klimaatexperts en onze eisen concreet naar de politiek uiten. Pas vanaf die concrete eisen er liggen en aanvaard worden, is onze actie geslaagd. Maar goed, we hebben nu de aandacht en ik hoop dat jongeren ook inzien dat ze zich daarvoor moeten blijven engageren. Het is nu of nooit, dat is het vraagstuk van onze generatie.’
Hoe realistisch is een 2050-doelstelling? Tegen dan zijn we zeven regeringen verder.
“Dat is wat we willen aankaarten: klimaat moet een prioriteit zijn voor elke partij, maakt niet uit wie er aan de macht is. Onze politici zullen inderdaad consistent moeten zijn. Elke partij moet een klimaatpartij zijn. Mensen verslijten ons voor idealistisch of dramatisch maar wie dat zegt heeft niet door hoe urgent dit probleem is.”
Een opvallende aanwezige donderdag was Dries Van Langenhove die pleitte voor de inzet van kernenergie. Is dat iets waar je je in kan vinden?
“Er zijn veel visies op kernenergie. Laat me duidelijk zijn: de kerncentrales die we vandaag in België hebben, kunnen vandaag nog gesloten worden. Die zijn levensgevaarlijk. A way to the new Tsjernobyl.”
Dan zitten we deze winter met een energietekort.
“Dat weet ik. Het punt is dat onze regering te laat komt. Ze hadden vijf jaar geleden al bezig moeten zijn om de stroomtekorten van nu op te vangen. Sommige experten zeggen me dat moderne kerncentrales zoals in Canada een deel van de oplossing kunnen zijn. Anderen kunnen dan weer niet genoeg benadrukken: ‘Anuna, kernenergie is niet de toekomst.’”
En zo bestaat toch het risico dat jullie als jongeren de speelbal worden van volwassen activisten en experten met een eigen visie en agenda?
“We proberen met zoveel mogelijk mensen te praten en laten het kernenergiedebat aan de experten. We kijken naar wat de consensus is en die is dat we niet goed bezig zijn. Ik denk dat we het allemaal eens zijn dat gascentrales geen goed idee zijn. Die visie kunnen wij als jongeren misschien wel beter in de schijnwerpers zetten dan experten.”
Het zal snel moeten gaan. In mei zijn het verkiezingen en de kans is groot dat die meer rond migratie dan klimaat zullen draaien.
“Daarover wil ik niet veel kwijt. Ik wil mij laten horen in het klimaatdebat, niet in de migratiediscussie. Klimaat is de grote prioriteit. We zitten op een punt waarop het nog niet te laat is (tekent eigenhandig grafiekje). Ik heb het gevoel dat iedereen maar wat zit te kijken terwijl als we nu de bocht nemen, we het nog kunnen redden.”
De vermaarde Deense statisticus Björn Lomborg stelde enkele weken geleden in een interview in De Morgen dat zelfs wanneer we de meest ambitieuze akkoorden van Parijs halen we nog altijd maar tegen het einde van de eeuw 0,05 tot 0,2 graden inhalen op de opwarming terwijl het beleid ons jaarlijks 1 tot 2 biljoen dollar kost.
“Ik las over een land dat de Parijs-akkoorden niet wou tekenen omdat ze die te laks vonden. Vandaar de high ambition coalition in Katowice (waar België niet bij was, red.), landen die nog beter moeten en willen doen. Ik heb gehoord dat Parijs slechts een stappenplan is en dat we er zo wel kunnen geraken. Maar de marges zijn klein. Iedereen zal zijn steentje moeten bijdragen.”
Twee biljoen dollar is veel. Is het sop de kolen waard?
“Wat winnen we? Heel de planeet! Het is laat maar nog niet te laat. Fossiele brandstoffen en de auto’s die erop rijden moeten weg. Dat is de grootste oorzaak van de opwarming! Openbaar vervoer moet veel internationaler. Je moet van pakweg Rusland tot Turkije geraken met de trein.”
En van Brussel tot New York?
“Uiteraard blijven we vliegen, dat kan gezien het globale karakter van deze wereld niet anders. Maar het zal veel duurder moeten worden.”
Klimaatbewust leven dreigt zo toch een voorrecht voor de happy few te worden? Hetzelfde voor zonnepanelen. Het zullen de armen zijn die de last dragen.
“Daarom dat duurzame dingen veel goedkoper moeten worden. Stop bijvoorbeeld al eens met de subsidie voor bedrijfswagens en investeer het geld in ecologische alternatieven zoals openbaar vervoer. Zorg dat elektrische wagens niet zo duur zijn want veel mensen hebben er het geld niet voor. Twee op de honderd auto’s die in België worden gemaakt zijn elektrisch. In Noorwegen is dat vier op tien.”
Het blijft erg dubbel dat Youth for Climate het beleid op de korrel neemt maar de hand niet goed in eigen boezem durft steken. Al is het maar voor de geloofwaardigheid van de hele beweging.
“We proberen met deze actie ook voor individuele mentaliteitswijziging te zorgen. Er zijn al veel jongeren naar mij gekomen met de boodschap dat ze dankzij ons hun levensstijl hebben aangepast. Mijn generatie kan inderdaad beter, ikzelf ook trouwens.”
Waarom zo naar België en Europa kijken terwijl de BRIC-landen de grootste uitstoot hebben?
“We kijken ook internationaal hoor. Het probleem moet globaal worden opgelost. Multinationals moeten inzien dat ze hun tijd hebben gehad. Het zou een signaal zijn mocht België pakweg McDonalds verbannen en dat de rest dan internationaal volgt. Soms heb ik zin om hun CEO te zeggen: ‘stop er toch gewoon mee.’”
Dat is toch bijzonder idealistisch? Dat zijn bedrijven die miljarden verdienen en een ijzersterke lobby hebben.
“Ik ben 17. Je zal mij niet horen zeggen hoe je het lobbywerk van een multinational nu precies moet aanpakken. Maar geef alsjeblieft een signaal. Symbolisch zou dat veel betekenen. Ook voor multinationals in de petrochemie hier in Antwerpen moeten groene alternatieven komen. De minister zegt me dat zo’n maatregel voor werkloosheid zal zorgen. Maar wat is beter? Dat we binnenkort allemaal dood gaan?”
Mensen die hun huur en eten niet kunnen betalen gaan ook dood.
(zucht) “Eigenlijk zit het hele systeem fucking fout. Het gaat altijd om geld en jobs, jobs, jobs. Er is genoeg eten op aarde om iedereen te voeden. Er zijn genoeg grondstoffen. De overheid moet werklozen opvangen.”
Jullie beweging lijkt loodrecht op de economische logica te botsen.
“Dat weet ik maar fuck de economische logica.”
Dan kan je evengoed zeggen ‘fuck de zwaartekracht’?
“Dat is niet waar. Er is echt iets fundamenteel mis met ons geldsysteem. Willen we binnen 50 jaar zeggen: ‘we hadden de oplossingen maar de economie kon niet volgen’? Ik ken de nevenschade wel maar bijvoorbeeld de Wereldbank zou kunnen bijspringen met geld voor landen die zich inspannen. Het is maar papier, ze hoeven het maar te drukken.”
Dat tart elke economische wet. Zo krijg je torenhoge inflatie.
“Weet ik. Ik wil maar zeggen dat de grondstoffen en oplossingen er zijn terwijl het altijd gaat om jobs en geld. Daar klopt toch iets niet aan? Zorg voor de mensen die slachtoffer worden van klimaatmaatregels. Binnen twintig jaar is het niet meer relevant wie nu wel of geen job had. Uitzonderlijke tijden vragen om uitzonderlijke maatregelen.”
Blijven de acties op donderdag doorgaan? Critici hebben een ideale bliksemafleider en maken er een spijbel- eerder dan klimaatdebat van.
“De mensen die nog steeds zagen over dat spijbelen hebben écht niet door waarover het gaat. De regering spijbelt trouwens ook. Mijn rapport is beter dan dat van hen. Ik zal mijn eindtermen wel halen. Zij niet. Arrogant hè? (lacht).”
Binnenkort word je 18. Is Groen nog niet aan je mouw komen trekken?
“Neen. Ze zijn blij maar doen niet aan politieke recuperatie. Ik heb ook altijd gezegd dat ik de politieke stap niet wil maken. Binnen het systeem kan je de regels niet breken. Het gaat altijd over macht en herverkozen worden in plaats van over echte belangen. Ik heb daar geen zin in.”
Ook niet als partij-onafhankelijk activist?
“Neen (Denkt na). Neen (resoluut).”
Dit artikel werd gepubliceerd door Knack.be op 19/01/2019
