Oona Wyns (20) komt op tegen pesten: “Op school moet je je goed kunnen voelen”

Neen tegen Pesten is een Facebookpagina die een positieve boodschap tracht te brengen om pesten tegen te gaan: een plek waar jongeren terecht kunnen met hun verhaal en waar ze ervaringen kunnen uitwisselen. Peer Support Vlaanderen richt zich op de educatie van leerlingen en scholen. Het doel van peer support is dat sommige leerlingen opgeleid worden tot peersupporter en zo als bemiddelaar of tussenpersoon kunnen optreden bij problemen en pestgedrag op school.

Oona, je richtte de Facebookpagina ‘Neen tegen Pesten’ op toen je zelf nog maar vijftien was. Wat was de aanzet daarvoor? 

“Ik was eigenlijk nog nooit echt met pesten gecronfronteerd. Ik wist natuurlijk wel dat het bestond, maar heb het geluk gehad dat ik naar een goede basisschool ging en zelf nooit gepest ben geweest. Maar op 28 april 2013 kreeg ik een smsje van een vriend: dat zijn broer uit het leven was gestapt. Hij zat ook in de scouts, net als ik. Ik was voordien nog nooit echt met verlies van iemand zo dicht bij me geconfronteerd. Een maand later is ook mijn vriend uit het leven gestapt.”

“Heel deze situatie zorgde ervoor dat ik met veel vragen zat, vooral dan over hoe het kan dat mensen liever doodgaan. Of liever voor altijd willen gaan slapen, zo noem ik dat, in plaats van elke ochtend op te staan. Ik heb veel gelezen en opgezocht, maar wou eigenlijk iets heel concreets doen. Samen met de hoofdleider van de scouts heb ik de Facebookpagina aangemaakt, eerst en vooral om het verhaal ergens kwijt te kunnen en om te proberen voorkomen dat nog andere jongeren zelfmoord zouden plegen.”

Daarna volgde Peer Support Vlaanderen.

“Keano, de broer van mijn vriend, was 13 jaar, dus ongelooflijk jong. Ik denk dat we gewoon wilden zorgen dat het niet nog eens gebeurde en zeker niet zo dicht bij ons. De Facebookpagina is snel opgepikt door de media, we werden vaak uitgenodigd door scholen. Ik kreeg van leerlingen vaak de reactie dat de boodschap veel beter binnenkomt omdat ik het vertelde, een leeftijdsgenoot. Ik ben nog verder gaan nadenken en uiteindelijk uitgekomen bij de methode van peer support. Nadat ik een brief had geschreven aan Hilde Crevits (minister van Onderwijs, red.) over mijn teleurstelling in het beleid, ben ik diezelfde dag nog uitgenodigd op haar kabinet. Toen is de bal aan het rollen gegaan. Howest (Hogeschool West-Vlaanderen) is mee in zee gegaan en samen hebben we gezocht naar subsidies. Zo is Peer Support Vlaanderen ontstaan.”

Het doel van Peer Support Vlaanderen is om scholen een nieuwe manier van leerlingondersteuning aan te leren? 

“De sterkte van peer support is ten eerste het feit dat de jongeren zelf onderling helpen, bijsturen en ondersteunen. Die jongeren zijn goed opgeleid. Ik ben iemand die ongelooflijk hard gelooft in de kracht van jongeren, juist omdat ik na mijn lezingen altijd te horen kreeg dat de boodschap anders overkomt als een leeftijdsgenoot ze brengt. Ten tweede gebeurt peer support op voorhand, zodat er een positief schoolklimaat gecreëerd wordt, waardoor het pestgedrag daalt.”

“Wat ik zelf als leerling ervaarde, is dat er wel het CLB (Centrum Leerlingen Begeleiding), het JAC (Jongeren Advies Centrum) en een leerlingenbegeleider was, maar dat ik zelf vaak de boodschap hoorde: ‘je problemen zijn nog niet erg genoeg om ernaar toe te gaan.’ Terwijl die natuurlijk wel erg genoeg waren. Er bestaat niet zoiets als niet erg genoeg, als het over je goed voelen gaat. Dan is alles serieus genoeg om erover te praten. Door de leerlingen die door de klas als vertrouwenspersoon worden gezien te versterken, willen we eigenlijk een basis creëren waardoor de hele klas zich beter gaat voelen.”

Het klinkt mooi. Op scholen die al een positief schoolklimaat hebben, lukt het mogelijk ook. Maar wat met de andere scholen?

“Ik was daar ongelooflijk bang voor, omdat ik zelf altijd naar heel fijne scholen ben gegaan. De sterkte van ons project is ook dat we geen Ikea-pakket aanbieden. We gaan met de school zelf aan de slag om te zien wat er is. Niet enkel met de leerkrachten of met de directie, maar ook met de leerlingen. We hebben met de jongeren echt op maat van hun school een peer support-systeem gemaakt.”

“Eén van die jongeren in die eerste sessie was al twee keer blijven zitten en was bekend als de jongen die elke week naar de strafstudie moet. De leerkrachten merkten op dat ze niet snapten waarom hij meedeed aan het project. Hij zei: ‘Oona, ik ben nog nooit zo graag naar school geweest, sinds ik deze opleiding heb.’ Van alle leerlingen is dat volgens mij de sterkste peersupporter die ik al heb opgeleid. Gewoon omdat niemand in hem geloofde en dacht dat hij het deed om lessen te skippen.”

“Doordat de school zo’n diverse groep aan peersupporters heeft gecreëerd, worden zij door heel de school gedragen. Dit bewijst voor mij dat zo’n persoonlijke aanpak wél werkt. Er zijn zoveel peersupport-projecten geweest in Vlaanderen die gewoon falen omdat elke school hetzelfde pakket krijgt.”

Wil je zelf ook aan de slag in het onderwijs of komt die motivatie van ergens anders? 

“Ondertussen wel. (lacht) Ik doe nu Pedagogische Wetenschappen. Maar toen ik eraan begon, was het nog nooit in me opgekomen. Ik wist niet van het bestaan van die richting, mijn dromen lagen toen elders – ik wou toneel doen. Maar mijn leven heeft in de laatste vijf jaar een wending genomen die ik nooit had verwacht. Ik werd door iets gecronfronteerd waar ik erg geïnteresseerd in geraakte. Ik onderneem graag, dat is zeker ook een factor. Ik ben ook wel een idealist, een optimistische realist. Ik denk dat er ongelooflijk veel mis gaat in onze wereld. Zelf een steentje kunnen bijdragen, is mijn grootste motivator.”

“Ik denk dat het allerbelangrijkste nog altijd is dat ik niet wil dat die jongen niet voor niets gestorven is. Ik kan niet snappen dat een school waar je zoveel tijd spendeert, waar ik zelf graag geweest ben, dat dat de plek is waar je je zo slecht voelt. Ondertussen ben ik inderdaad aangestoken door het onderwijsvirus en liggen mijn dromen wel een beetje anders, Hilde Crevits haar job bijvoorbeeld. (lacht) Het hele project heeft mijn leven gigantisch hard beïnvloed, op elk vlak.

Zijn er al concrete verhalen of getuigenissen waarvan je dacht: Wauw, het werkt echt wel.

“We geven drie soorten opleidingen voor de leerlingen: bemiddelaars, vertrouwensleerlingen en de combinatie van de twee. De bemiddelaars komen bij conflicten tussen. Dat zijn leerlingen die in gesprek gaan met de twee actoren van het conflict, en dan proberen te bemiddelen zonder slachtoffer of dader aan te duiden. Dat gebeurt zonder leerkrachten.”

“Een iets minder groot verhaal: leerlingen die tegen mij zeggen dat ze eindelijk weer graag naar school gaan. Dat is voor mij de reden dat ik het doe. Elke keer als iemand dat zegt, ook al heb ik het even gehad, denk ik: ik ga toch weer verder.”

Je bent zelf ook actief op politiek vlak, bij sp.a en de Jongsocialisten. Is dat iets waar je een carrière in ziet?

“Ik had er nooit bij nagedacht dat dat kon, tot ze het me vroegen. Ik ben erover beginnen nadenken: als ik echt iets wil veranderen, kan dat dan zonder zo’n functie? Nu heb ik ongelooflijk veel connecties, doordat ik met zoveel mensen in aanraking kom. Maar mij maakt het niet uit van welke politieke partij of van welk kleurtje. Het moet nog altijd over de mensen gaan, dat is voor mij de belangrijkste focus.”

“Ik ben zo’n politieke nerd die de verslagen van parlementaire zittingen leest. Als ik dan zie hoe weinig bepaalde thema’s aan bod komen… Maar ik zeg altijd: als ik moet kiezen tussen Peer Support en politiek, dan heb ik heel snel gekozen.”

Het is dus zeker nog niet gedaan met het project? 

“Neen, helemaal niet! Ik zeg altijd dat we blijven gaan tot we zeven miljard volgers hebben. Dan is heel de wereld pestvrij, als idealist moet ik zeggen dat dat een bereikbaar doel is.”