De Universiteit Antwerpen profileert zich als een instelling die academische vrijheid en wetenschappelijke integriteit hoog in het vaandel draagt. Echter, vraagt Tom Spiertz zich af, hoeveel zijn deze mooie woorden waard wanneer je een extreemrechtse politicus als Thierry Baudet een platform geeft? “Zijn komst gaat niet over een open academisch debat, maar over het normaliseren van schadelijke retoriek onder het mom van vrijheid van meningsuiting.”
Tom Spiertz (1999) is bachelorstudent aan de Universiteit Antwerpen met een major in de Wijsbegeerte en een minor in de Spaanse Taal- en Letterkunde.
Studentenvereniging KVHV Antwerpen organiseert op 18 maart zijn jaarlijkse Staten-Generaal. Als gastsprekers staan onder anderen Marton Gyöngyösi, Hongaars lid van het Europees Parlement voor Jobbik, en Johan Deckmyn op het affiche. Een opvallende naam die ook afreist naar Antwerpen is Thierry Baudet. De Nederlandse politicus staat al langer bekend om zijn controversiële uitspraken en standpunten, zowel in het parlement als daarbuiten. Zo kiest hij openlijk de kant van Vladimir Poetin in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland, en het televisieprogramma Zembla ontdekte directe banden tussen Baudets partij Forum Voor Democratie en het Kremlin.
Daarnaast verspreidt Baudet veelvuldig desinformatie, onder meer met zijn boek het Coronabedrog, maar ook in tweets, waarin hij onder andere covidmaatregelen vergeleek met de Holocaust en ongevaccineerden “de nieuwe Joden” noemde.
Geen onbegrensde vrije meningsuiting
Ook stelde hij dat "wegkijkende uitsluiters de nieuwe nazi's en NSB'ers" zijn en hij vergeleek een ongevaccineerd kind dat niet naar een Sinterklaasfeest mocht met een foto van een kind met een Jodenster. Deze uitspraken moest hij echter op bevel van de rechter van zijn sociale media verwijderen. Diezelfde rechter sprak Baudet toe met de wijze woorden: “Het recht op de vrijheid van meningsuiting voor een volksvertegenwoordiger is niet onbegrensd.”
Als we kijken naar de missie en visie van de Universiteit Antwerpen (UA) vinden we op de site dat één van de krachtlijnen is: “Academische vrijheid gebaseerd op wetenschappelijke integriteit.” Op de website benadrukt de universiteit dat zij van haar personeel en studenten verwacht “dat ze die vrijheid op een integere manier gebruiken en zich daarbij niet onderwerpen aan dogmatische beperkingen, persoonlijk gewin, externe belangen of andere niet-wetenschappelijke drijfveren.”
De illusie dat volledige vrijheid van meningsuiting zonder grenzen mogelijk is, miskent de verantwoordelijkheid die dat recht met zich meebrengt
Dat roept de vraag op: Hoe kan de UA enerzijds vasthouden aan de wetenschappelijke integriteit en anderzijds een platform bieden aan een populistische politicus die herhaaldelijk uitspraken doet die deze principes ondermijnen? Deze twee zaken lijken moeilijk met elkaar te rijmen. Bovendien is het niet ondenkbaar dat Baudet deze gelegenheid zal aangrijpen om opnieuw pro-Russische propaganda te verspreiden, zoals hij dat eerder veelvuldig deed in het Nederlandse parlement.
Een andere belangrijke kernwaarde van de UA is diversiteit en inclusie. Hierin onderneemt de universiteit waardevolle initiatieven, zoals het aanbieden van gratis menstruatieproducten en het ondersteunen van transgender personen tijdens hun transitie. Dat draagt bij aan een veilige en inclusieve omgeving voor iedereen binnen de LGBTQI+ gemeenschap.
Toch staat de komst van Baudet wel haaks op deze inspanningen. Zo heeft hij in het verleden herhaaldelijk uitgehaald op een manier die de rechten en het bestaan van genderdiverse personen ontkent of ondermijnt. Een voorbeeld daarvan is het televisiedebat tussen D66-lijsttrekker Rob Jetten en Thierry Baudet op de NPO vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2023.
Tijdens dat debat werden vragen beantwoord uit het publiek. Wanneer de 24-jarige Bram vraagt of Baudet zich wil inzetten voor een veiligere samenleving voor non-binaire mensen, antwoordde Baudet dat er maar twee geslachten bestaan en voegde daaraan toe: “Je zegt dat je iets bent wat volgens mij niet bestaat. Ik kan ook zeggen dat ik een alien ben, maar volgens mij bestaat dat niet, en zijn we mensen.”
Onveilige omgeving
Vervolgens gaf hij aan tegen de “propagatie van genderideologie” (sic) te zijn. Het toelaten van een spreker die openlijk tegen de fundamentele waarden van de UA ingaat, roepen voor veel studenten vragen op over de mate waarin de UA haar kernwaarden daadwerkelijk naleeft.
De vrijheid van meningsuiting is een belangrijk en fundamenteel recht dat te allen tijde moet worden beschermd. Toch kunnen we niet alle uitspraken daaronder plaatsen. De vrijheid van meningsuiting is namelijk pas waardevol wanneer er ook respect is voor de ander. Wanneer Baudet het bestaan van non-binaire personen niet erkent, sluit hij hen bij voorbaat al uit van het debat. Daarmee creëert hij niet alleen een onveilige omgeving, maar ondermijnt hij ook het principe van een open en respectvol debat. De illusie dat volledige vrijheid van meningsuiting zonder grenzen mogelijk is, miskent de verantwoordelijkheid die dat recht met zich meebrengt.
Wanneer moreel handelen enkel voortkomt uit angst voor juridische consequenties in plaats van uit overtuiging, ontstaat een oppervlakkige ethiek waarin het vermijden van sancties belangrijker wordt dan het naleven van fundamentele waarden
Voormalige rector van de UA Herman Van Goethem nam in het verleden het standpunt in dat er geen preventieve censuur mogelijk is en stelde dat de wet onze leidraad moet zijn. Als iemand discrimineert of andere strafbare feiten pleegt, dan moeten we diegene aanklagen, aldus Van Goethem. De morele grens is nu strafbaarheid. Dat geeft figuren als Baudet een grijs gebied waarin hun woorden niet per se strafbaar zijn, maar wel schadelijk.
Je hebt namelijk geen strafbare feiten nodig om een onveilige of vijandige omgeving te creëren. Wanneer moreel handelen enkel voortkomt uit angst voor juridische consequenties in plaats van uit overtuiging, ontstaat een oppervlakkige ethiek waarin het vermijden van sancties belangrijker wordt dan het naleven van fundamentele waarden.
Het is nu aan de huidige rector, Herwig Leirs, om te breken met het moreel tekortschietende beleid van zijn voorganger. Beleid voeren betekent meer dan je te verschuilen achter de wet. We staan op een kruispunt. Blijven we trouw aan de kernwaarden van wetenschappelijke integriteit en een inclusieve academische gemeenschap, of faciliteren we een podium voor iemand wiens uitspraken deze waarden ondermijnen?
Stelling innemen
Thierry Baudet heeft herhaaldelijk desinformatie verspreid, pro-Russische propaganda gedeeld en uitspraken gedaan die bevolkingsgroepen ontmenselijken. Zijn komst gaat niet over een open academisch debat, maar over het normaliseren van schadelijke retoriek onder het mom van vrijheid van meningsuiting.
Daarom roep ik de universiteit op om stelling te nemen en de komst van Baudet te voorkomen. Het toestaan van zijn aanwezigheid ondermijnt niet alleen de geloofwaardigheid van de Universiteit Antwerpen, maar stelt kwetsbare groepen binnen de academische gemeenschap bloot aan een onveilige omgeving.
Mocht de UA er toch voor kiezen dit evenement door te laten gaan, zorg dan op zijn minst dat een onafhankelijke moderator wordt aangesteld die toeziet op wetenschappelijke integriteit en de veiligheid van de deelnemers bewaakt. Alleen zo kan de universiteit nog enigszins recht doen aan haar eigen missie en waarden. Nu is het moment om te handelen. Bescherm onze academische gemeenschap tegen desinformatie en extremistische ideologieën, niet pas wanneer het te laat is.
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 18/03/2025.
