“In de jeugdreeksen is het vaak erger gesteld met het racisme dan in het profvoetbal.” Dat zei althans Paul Beloy, schrijver van “Vuile Zwarte” en oud-voetballer bij o.a. Beerschot en Lierse, in een interview met Gazet Van Antwerpen begin september. Hij baseerde zich daarvoor vooral op getuigenissen van jeugdtrainers, omdat er geen officiële cijfers hieromtrent te vinden zijn. Wat doen clubs in de praktijk om dit aan te pakken? En hoe denkt de Koninklijke Belgische Voetbalbond hierover?
Paul Beloy biedt zelf als oplossing om een ‘time-out’ in te lassen wanneer die merken dat een van de spelers lijdt onder racistische uitspraken van een tegenspeler of supporter. Die time-out kan aangevraagd worden door de trainer of kapitein van een team. Zo wil Beloy voorkomen dat er zich situaties voordoen waarbij een speler of supportersgroep vrijuit gaat na het plegen van racistische uitspraken.
Dat er geen officiële cijfers zijn over racisme in het (jeugd)voetbal, toont vooral aan dat er nog steeds weinig onderzoek is gedaan naar racisme in het jeugdvoetbal. Nochtans zijn er genoeg voorbeelden waarbij een speler van het veld stapt omdat hij de racistische gezangen van een tegenspeler of supporter niet meer aankan.
De situatie is echter ernstig. In veel kleedkamers worden regelmatig racistische uitspraken gedaan. Spelers gebruiken het n-woord wanneer ze over een zwarte tegenspeler praten, zonder stil te staan bij de emotionele lading ervan. Vaak is er niemand in de kleedkamer die hiertegen ingaat; wie de uitspraak ongepast vindt, zwijgt.
“Wij hebben bij KFC Turnhout nultolerantie voor racistische uitspraken."
Wat doen clubs om dit aan te pakken?
“Wij hebben bij KFC Turnhout nultolerantie voor racistische uitspraken”, zegt Johan Van Den Broeck, gerechtigd correspondent van de club. “Onlangs was er nog een voorval waarbij een van onze U19-spelers (Under 19, een jeugdploeg voor spelers onder 19 jaar, red) zich racistisch had uitgelaten tegen een tegenspeler. We hebben hem per direct van het veld gehaald en vervolgens ontslagen.”
De club heeft ook richtlijnen voor de spelers die zelf racistisch geviseerd worden. “In het begin van het seizoen raden we de spelers aan om racistische commentaren onmiddellijk bij de scheidsrechter te melden. Vorig seizoen was er een voorval in onze eerste ploeg, waarbij een van onze spelers racistische woorden en geluiden kreeg toegeroepen. Dit was tijdens de wedstrijd tegen Sporting Hasselt. De scheidsrechter heeft toen besloten om de wedstrijd tijdelijk stil te leggen. Na de wedstrijd zette de scheidsrechter deze gebeurtenis in zijn matchverslag en Sporting Hasselt werd gesanctioneerd met een boete.”
Helaas wordt er niet altijd op die manier gehandeld. Er zijn voorvallen bekend waarbij het de slachtoffers zelf zijn die voor hun protest een sanctie krijgen en de tegenpartij, die zich racistisch uit, vrijuit gaat.
Wat zeggen de jeugdspelers?
Jeugdspelers geven zelf aan dat ze dat ze wel ongepaste opmerkingen horen uit het publiek, maar ook dat ze deze uitspraken “al gewend zijn” en ze voorts negeren. De Standaard publiceerde onlangs enkele getuigenissen van spelers uit de jeugdafdeling van de Antwerpse club Antwerp City Pirates (ACP), waarin heel uiteenlopende verhalen naar boven kwamen. Sommigen vertelden dat ze nog geen racistische woorden naar hun hoofd geslingerd kregen, maar anderen zeiden van wel. ACP - sociaal medewerker Yves Kabwe, getuigde in dezelfde krant dat nog niet zo lang geleden een speler uitvloog tijdens een wedstrijd. Een andere speler had hem n* genoemd; het was deze uitspraak die hem zo kwaad maakte. De spelers zelf konden zich naast deze uitspraak en “zwarte piet” geen andere racistische voorvallen herinneren. Die vonden ze niet zo ernstig, maar de trainer vond van wel. Hij zei dat er genoeg gevallen van extremer racisme waren, waarbij toeschouwers dingen riepen als “ga terug naar uw land” en “n*, ik maak je af”. De trainer is van mening dat de spelers nooit mogen denken dat het normaal is om zo aangesproken te worden.
"Raciale stereotypen en vooroordelen zitten geworteld in onze maatschappij en af en toe komen die nog naar boven. De club moet zelf, samen met supporters, werken aan een oplossing.”
Hoe komt het dat racisme in het voetbal zo hardnekkig is?
Ondanks alle campagnes en sancties, blijft racisme in de sport een hardnekkig probleem. Zo plaatste de Italiaanse krant Corriere dello Sport op donderdag 5 december een artikel met de titel “Black Friday” op haar voorpagina, waarin het vooruitblikte op de wedstrijd van de volgende dag tussen Inter Milan en AS Roma. De wedstrijd was een rechtstreekse confrontatie tussen oud-teamgenoten Romelu Lukaku (Inter Milan.red) en Chris Smalling (AS Roma.red). De Italiaanse krant verdedigt zich met de woorden dat het artikel een “ode aan de diversiteit” is, en geen racistisch geïnspireerd artikel.
De afgelopen maanden zijn er nog heel wat vergelijkbare situaties voorgevallen. Rode Duivel Romelu Lukaku werd onlangs, tijdens een wedstrijd tussen Inter Milan en Cagliari Calcio, het slachtoffer van oerwoudgeluiden en andere racistische gezangen van de Cagliari-fans, op het moment dat hij op het punt stond een penalty te trappen. De Inter Milan- supporters beweren in hun open brief, die ze achteraf aan Lukaku schreven, dat de racistische gezangen niet opgevat moesten worden als racistisch, maar dat ze bedoeld waren als afleiding voor de tegenspelers.
“De huidige campagnes missen hun effect”
“Je kan toch duizenden andere dingen roepen naar iemand om hem uit zijn concentratie te halen?”, zegt Anouk Torbeyns, journaliste voor De Standaard die voordien nog op de sportredactie van Het Laatste Nieuws werkte. “Als het enkel over iemands huidskleur gaat, moeten we eerlijk zijn, en zeggen dat dit racisme is. Raciale stereotypen en vooroordelen zitten geworteld in onze maatschappij en af en toe komen die nog naar boven. De club moet zelf, samen met supporters, werken aan een oplossing.” Over de huidige antiracisme-campagnes zegt Torbeyns nog dat ze hun effect missen. “De ‘Say no to racism’- campagne van de UEFA mist zijn effect. Doordat ze al zo lang op tv komt, gaat ze bij veel mensen het ene oor in en het andere weer uit. De supporters moeten zelf voor verandering zorgen door hun medesupporters die zich misdragen streng aan te spreken.” Ze vindt dat er ook een belangrijke rol is weggelegd voor scheidsrechters, trainers en ploegmaats tijdens de match. “Als iemand zich op of naast het veld racistisch gedraagt, is het sterkste signaal om de wedstrijd meteen af te blazen. De scheids kan de wedstrijd stilleggen. De trainer kan zijn spelers van het veld halen of de ploegmaats van de geviseerde speler kunnen zelf het initiatief nemen en van het veld stappen. Die soort solidariteit zal veel effectiever zijn, want je ontneemt daardoor iedereen zijn plezier.”
KBVB lanceert jeugdraad
Wat is het beleid van de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB) hieromtrent? Zet die zijn schouders onder concrete campagnes of acties die strijden tegen racisme? Er is het Fonds Jo Vanhecke dat zich inzet tegen racisme, en voor diversiteit en gelijke kansen bij de jeugd. Dat gebeurt in samenwerking met de Koning Boudewijnstichting, en met de steun van de Voetbalcel van de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken, de Voetbalbond en de Pro League. Ook richtte de KBVB in oktober van dit jaar een jeugdraad op, waarin zestig jongeren praten over discriminatie en racisme. Aan het einde van de bijeenkomst kunnen de jongeren oplossingen voorleggen aan een jury, die de voorstellen in overweging neemt en er op nakijkt of ze haalbaar zijn. Deze jury bestaat uit voetballer Kabwe Kazadi, rapper Dvtch Norris, journaliste Hinda House, Martin Fortez van het Interfederaal Gelijkekansencentrum Unia, en Grace Veys van FARE, een Europese organisatie die werkt rond de aanpak van discriminatie, in samenwerking met de UEFA. Voorzitter van de jury is communicatiedirecteur van de KBVB, Manu Leroy. De jeugdraad zal in de toekomst nog vaker samenkomen om problemen voor te leggen en op zoek te gaan naar oplossingen, die discriminatie en racisme in de stadions in de toekomst moeten aanpakken. De KBVB wil op die manier de stem van jongeren luider laten weerklinken binnen de Belgische Voetbalbond, zodat ook rekening wordt gehouden met hun mening bij het zoeken naar een oplossing.
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 10/12/2019
