In Rusland vindt momenteel het WK voetbal plaats. Over dat land bestaan nog heel wat clichés, terwijl onze kennis erover eerder beperkt is. In haar laatste Rusland-stuk legt onze Russische reporter Alisa de humoristische Sovjetfilm uit.
Wanneer ik het met mensen over Rusland heb, hoor ik woorden als: grijs, gevaarlijk, koud. En dan hebben we het nog niet eens over Poetin gehad. Het is jammer dat Rusland vaak in negatieve zin onder de aandacht komt. En dat terwijl het ook een erg leuk, slim en zelfs optimistisch land kan zijn.
Ik zit op een Russische bus. Naast mij zit een van mijn Belgische vrienden, die voor de eerste keer op bezoek is in Sint-Petersburg. Plotseling vraagt hij mij bezorgd: “Waarom lijkt iedereen hier zo somber en nors, Alisa?” Omdat ze veel problemen hebben, is mijn antwoord. “Iedereen?” vraagt hij verbaasd. Ik zucht en antwoord met treurige ondertoon: “Blijkbaar iedereen.”
Humor bestrijdt problemen
Er is een oude Slavische wijsheid: "Wil je een probleem achter je laten, behandel het dan met humor!” Dat is wat Russische Sovjetfilms me leerden. Sovjetkomedies zijn pure kunst, een schoon humoristisch deeltje van de Russische ziel. Ze verbeelden het grappige en ironische van het Sovjetleven met een lach en een traan.
"Russen zijn vooral geïnteresseerd in humor die tussen de regels door plaatsvindt, in enkele goed gespeelde replieken, en dat maakt de Sovjetkomedies zo tijdloos"
Het is bekend dat de Sovjetperiode een moeilijke tijd was voor de bevolking. Komedies waren een troost voor de Russen en een remedie tegen hun zorgen. De films bevatten een ontelbare hoeveelheid grappen en uitspraken die onsterfelijk geworden zijn bij het Russische volk. Vraag een Rus naar zijn favoriete Sovjetfilm of naar een typische komische uitspraak, en hij zal je er talloze opnoemen.
Tijdloze Sovjethumor
Al die films hebben een ongelofelijke kracht en charme. Ze zijn zo vertederend dat je voor elk personage, goed of slecht, een enorme sympathie krijgt: crimineel, boevenbende, dief, pias. De Russen hebben geen films als American Pie. Ze proberen wel af en toe om iets in navolging van Hollywood te filmen, maar die pogingen waaien zielloos voorbij.
De Amerikaanse cultuur is gewoon niet verwant met de Russische geest en mentaliteit. Russen zijn meer geïnteresseerd in humor die tussen de regels door plaatsvindt, in enkele goed gespeelde replieken, en dat maakt de Sovjetkomedies zo tijdloos. misschien nog meer dan bijvoorbeeld slapstick, de ‘taart in het gezicht' die iedereen doet bulderen van het lachen.
Top tien Sovjetkomedies
In het Westen en in Europa is de rijkdom van de Sovjetcinema jammerlijk onbekend. Daarom, op aanraden van enkele Russische vrienden, heb ik voor jullie mijn persoonlijke top tien van Sovjetkomedies uitgestippeld. Neem eens een kijkje. Wellicht vind ook jij een film naar jouw smaak.
- The Carnaval Night (1956)
Anna (25): “Een leuk nieuwjaarsconcert met veel dans, zang en zelfs goochelarij waarin de vreugde en spontaniteit van het feest de planmatige strengheid van de Sovjets overwinnen.”
- Balzaminov's Marriage (1964)
Vladimir (57): “Hoe bereik je een geslaagd huwelijk? Zoek een antwoord op die tijdloze vraag in een pittoresk gefilmde satire geschreven door Sergey Ostrovsky. Een zogenaamde ‘Russische Shakespeare’.”
- Kidnapping, Caucasian Style (1967), Operation Y and Other Shurik's Adventures (1965)
Lyuba (39): “Een tijdloze, grappige reeks avonturen van de naïeve student Shurik, een echt Russisch karaktertje dat altijd op wonderbaarlijke wijze uit moeilijke situaties komt.”
- Watch Out for the Сar (1966)
Irina (52): “Een politieagent en acteur van een amateursgezelschap is op zoek naar een slimme en ongrijpbare dief die auto’s van rijke mensen steelt voor het goede doel.”
- The Diamond Arm (1968)
Alisa (23): “Doen alsof je een gebroken arm hebt om diamanten te smokkelen in het gipsverband. Een briljant idee, toch? Kijk en leer van een gezagsgetrouwe burger en heldhaftige politieagent hoe zo’n boevenstreek te slim af te zijn.”
- White Sun of the Desert (1970)
Viktoriya (56): “Centraal-Azië, het Rode leger, revolutie - de meest populaire Russische actiefilm die ooit werd gemaakt. Deze film kan beschouwd worden als een metafoor voor de missie van de Russische mens in de wereld.” Klinkt spannend, niet?
- Gentlemen of Fortune (1972)
Katerina (29): “Een grappig verhaal over hoe de directeur van een kleuterschool onverbeterlijke criminelen op het goede pad brengt.”
- Ivan Vasilievich Changes his Occupation (1973)
Margarita (27): “Een scifi-film over tijdreizen. Door de teletijdmachine van zijn buurman reist de bekrompen Ivan, een saaie Sovjetburger, naar het Moskou van de 16e eeuw. Daar moet hij de plaats innemen van de gruwelijke Russische tsaar Ivan de Verschrikkelijk. Spannend.”
- The Irony of Fate (1975)
Dasha (18): “Het ontroerende en tedere Kerstverhaal dat de draak steekt met het overmatige alcoholgebruik van de Russen en de gelijkheid in alles onder de Sovjets: gebouwen, straatnamen … Het toont hoe de Russische spontaniteit soms wonderen kan verrichten.”
- The Pokrovsky Gate (1982)
Frederik (28): “Het sfeervolle verhaal van een typisch Russische Kommunalka, een appartement gedeeld door 6 of 7 families. Een leuke encyclopedie van relaties tussen mensen uit verschillende sociale klassen.”
