“Ze had beter een drukkere autosnelweg genomen”, “Ze had maar niet om middernacht straat moeten opgaan zonder mannelijk gezelschap”, “Ze kon er toch ten minstens voor gezorgd hebben er genoeg benzine in de tank zat”, “Ze had moeten weten dat Pakistan niet even veilig is als haar thuisland Frankrijk”.
Het zijn de woorden van Umer Sheikh, de politiechef van de stad Lahore, die reageert op de groepsverkrachting van een Pakistaans-Franse vrouw vorige woensdag in Lahore. De vrouw was woensdagnacht met haar twee kinderen vanuit Lahore met de wagen onderweg naar Sialkot, toen ze zonder brandstof viel. Ze heeft haar auto aan de kant gezet en gewacht op de wegenhulp. De daders hebben haar in het vizier gekregen, ze werd uit de auto gesleurd en brutaal verkracht in het bijzijn van haar kinderen. De weerzinwekkende reacties zorgden voor een storm van debat op sociale media en leidden afgelopen zaterdag tot een protestmars in Lahore.
De reactie van politiechef Umer Sheikh illustreert perfect hoe victim blaming werkt: was ze niet zonder mannelijke begeleiding op die plek geweest, dan was ze ook niet verkracht geweest. Conclusie: ze heeft er zelf voor gekozen, dus is ook haar schuld dat ze verkracht is. De logica van victim blaming zit diep ingebakken in de Pakistaanse samenleving en geeft verkrachters het gevoel van straffeloosheid. Waarom zou je je verantwoorden voor je daden als niemand dat van je vraagt?
En nu blijkt dat ook nog eens een politiechef, iemand met zoveel autoriteit en gezag, de daders in bescherming neemt. De politie is er om burgers te beschermen en te ondersteunen. Deze vrouw had moeten worden opgevangen, en psychologisch begeleid worden. In de plaats kregen de daders vrij spel en worden ze in feite nog aangemoedigd om verder te gaan met hun pervers gedrag.
Maar seksueel geweld tegen vrouwen is geen louter Pakistaanse zaak. Het is een universeel kwaad, dat moeilijk uit te roeien valt. Het is altijd ‘gemakkelijker’ om de schuld bij de vrouw te leggen - zeker in culturen waar vrouwen al zwaar onderhevig zijn aan strenge voorwaarden om deel te mogen uitmaken van het openbaar leven. Veel vrouwen moeten zich hun hele leven lang aanpassen om ‘veilig’ en ‘vrij’ te kunnen zijn. Maar de redenering dient omgedraaid te worden: wat kunnen we doen om de veiligheid van vrouwen te garanderen? Zou het niet logischer zijn om die perverse mannen een avondklok op te leggen en strenger te bestraffen zodat vrouwen niet belemmerd worden?
Terwijl ik dit schrijf, lopen de koude rillingen over mijn rug. Hoe is zoiets mogelijk? De trauma’s die deze mensen hebben opgelopen, zijn onbeschrijflijk. Maar het slachtoffer heeft ook steun gekregen, en dat deed wel deugd om te zien. Afgelopen zaterdag kwamen er in Lahore, Islamabad en Karachi duizenden mensen op straat om te protesteren tegen de reactie van de politie. Onder hen ook tal van jonge mannen. Het is een teken dat de dingen langzaam maar zeker ook aan het veranderen zijn in Pakistan. Dat er sprake is van een emancipatiebeweging, een die het niet meer pikt dat vrouwen als tweede- of zelfs derderangsburgers worden behandeld. Maar dan meteen stel ik me ook weer de vraag: zal het iets uithalen? Zal de mentaliteit hiermee veranderen? Ik betwijfel het.
Het wordt een werk van lange adem, er moet zoveel gebeuren. In de eerste plaats moet tegen alle vormen van intimidatie streng worden opgetreden. Een ongepaste opmerking, seksuele intimidatie, aanranding, verkrachting, groepsverkrachting: ze moeten allemaal mee in rekening gehouden worden en niet weggelachen worden door de mannen die aan het roer staan. Ten tweede: verlaag de drempel naar de hulpverlening, zodat vrouwen de stap naar hulp sneller zullen zetten. En haal verkrachting uit de taboesfeer, zodat ook mannen durven optreden tegen seksueel geweld en hun vrouw, moeder, zus of nicht kunnen steunen op hun weg naar herstel.
Dat er duizenden mensen op straat moeten komen om zoiets basic als veiligheid en vrijheid voor vrouwen op te eisen, is gewoonweg wraakroepend. De Pakistaanse overheid moet de zekerheid en de bescherming van àl haar burgers garanderen. Niet alleen van de de helft ervan. Maar hoe bereik je zoiets in een door corruptie verteerde samenleving?
Dit artikel werd gepubliceerd door Mirari op 16/09/2020
