Waterloo Uncovered. Zo heet het project dat de opgravingen van de Slag bij Waterloo combineert met de zorg voor oud-strijders. Reporter Amée Zoutberg portretteerde in Waterloo verschillende oorlogsveteranen. En hun tattoos.
In de zomer van 2018 mocht ik aanwezig zijn tijdens de opgravingen van de Slag bij Waterloo. Die kans was me zomaar in de schoot gevallen, nadat ik toevallig mijn professor Journalistiek had afgeluisterd. Een andere studente gaf aan dat ze niet langer zin of tijd had voor het project. Na hun gesprek snelde ik naar het bureau van mijn professor. Tijdens de lunchpauze werd ik aangenomen, en twee maanden later vertrokken we naar Waterloo.
Bijna drie jaar later denk ik nog steeds terug aan die zomer. Ik leerde er voor het eerst de soms keiharde, maar vooral ontzettend hechte veteranencultuur kennen. Het was een wereld waarin iedereen op gelijke voet stond. De veerkracht en onderlinge verbondenheid zal ik niet snel vergeten.
In die tijd viel me ook op dat een aantal veteranen hun ervaringen letterlijk met zich meedroegen in de vorm van tatoeages. Gelukkig mocht ik negen van hen fotograferen, en hun verhalen met jullie delen.
Nederlander Wesley Stoop (43) bestuurde een Leopard 2A5-tank tijdens de Joegoslavische oorlogen. Zijn tattoo verbeeldt een krijgerssymbool uit Borneo. Dat was ook symbool van de Nederlandse tankdivisie in het conflict. Kenmerkend voor deze tatoeage is dat iedereen er een eigen betekenis aan kan geven. De strepen over het lijf van de krijger staan voor Wesleys missies in Joegoslavië: Galaxy 1, Galaxy 2 en Operation Joint Endeavour (1995). Het oog is opgedragen aan zijn vader.
William Pates (38) uit Groot-Brittannië diende in de koninklijke afdeling van het Britse leger, die bekendstaat als de Coldstream Guards. Bij ceremonies dragen die troepen de kenmerkende rode jassen en hoge, zwarte bontmutsen. Op zijn rug tatoeëerde hij een Noords kompas, dat hem altijd het juiste pad wijst. Het is een morele wijzer die het verschil aanduidt tussen kwade en goede beslissingen, en vanuit het duister de weg naar het licht laat zien. William heeft een Cornish-achtergrond, die wortelt in de oude Noordse stammen. De tatoeage is gezet tijdens een trainingsmissie in het oerwoud van Centraal-Amerika.
De Brit William Smith (34) heeft een lange carrière als sergeant van een Brits peloton achter de rug. Op zijn borstkas liet hij een kleurrijke feniks tatoeëren, een historisch symbool voor de hergeboorte. Voor William bij het leger ging, was hij naar eigen zeggen “niet een heel goed persoon”. Dankzij zijn dienst kwam daar verandering in en kon hij zijn oude situatie achter zich laten.
De Britse Paula Rogers (51) ondersteunde jarenlang één van de hoogste officieren van het Britse leger: de Adjudant General. Tijdens een missie in Bosnië in 1998 koos haar jonge dochtertje zelf een tatoeage uit voor haar moeder: Tigger (Teigetje) uit Winnie the Pooh. Op haar linkerschouder kwam daar later een kersenbloesem en een vlinder bij. De bloesems staan voor haar familieleden die overleden zijn, en de vlinder is opgedragen aan Paula’s moeder. Paula wil met beide tatoeages laten zien hoe belangrijk familie voor haar is.
Sebastiaan Loche (45) uit Nederland werkt voor een speciale afdeling van het Nederlandse leger. In Amsterdam tekende hij uit de losse pols deze tatoeage, en liet hem ter plekke zetten. Het eerste resultaat “leek meer op een S”. Later werd de tattoo uitgewerkt tot een voltallig tribal-style tattoo door een meer professionele artiest.
Rachel Willis (47) uit Groot-Brittannië diende haar land als adjudant-chef. Tijdens haar carrière deed ze meerdere pogingen om een kindje te krijgen. De voorste twee sterren staan voor haar eerste IVF-behandelingen. In 2009 liep haar eerste traject ten einde door een miskraam. Het tweede sterretje leidde tot de geboorte van haar zoontje Thomas, die dit jaar 9 wordt. De laatste drie sterren staan voor verdere IVF-behandelingen, die helaas misliepen. Rachel laat ruimte voor nog één sterretje, maar ze vindt het mentaal en fysiek te zwaar om nog een keer de procedure te doorlopen. Voor haar staat deze tatoeage voor de “vier engeltjes die direct doorgingen naar de hemel, en eentje dat bij mij gebleven is.”
Midge Spencer (65) uit Groot-Brittannië was tijdens de opgravingen vaak achter zijn laptop te vinden, waar hij aan zijn eerste scriptie werkte. In zijn diensttijd verpleegde hij gewonden tijdens veldslagen. In deze tatoeage is de ‘i’ vervangen door een ‘;’. De afgelopen jaren werd de puntkomma een symbool voor zij die hun mentale gezondheidsproblemen overleefden. Het prikkeldraad symboliseert de ervaring “een gevangene te zijn van je eigen gedachten”. Beide tattoos werden recentelijk (2015 en 2017) gezet. Waterloo Uncovered was en is voor Midge elk jaar nog een levensveranderende gebeurtenis. “Het is een geweldige omgeving om je herstel te beëindigen. Of te beginnen.”
De Brit Malcolm Iliffe nam in oktober 1969 exact dezelfde tatoeage als zijn beste vriend. Kort daarvoor liepen ze toevallig samen het rekruteringsbureau van het leger uit. De tatoeages zouden altijd als aandenken dienen, als één van hen kwam te overlijden. Vanaf die dag zijn ze altijd vrienden gebleven. Om de paar jaar ontmoeten de twee elkaar, beiden nog altijd gezond en springlevend.
Sylvain Robert Malbete (25) uit Groot-Brittannië dient een speciale afdeling van de koninklijke Coldstream Guards. Hij wist al langer dat hij één van zijn armen wilde vullen met tatoeages, maar niet precies met welke. Uiteindelijk koos hij voor een Harry Potter-thema, naar de boeken en films die zijn jeugd bepaalden. “In het begin herkennen mensen het thema niet vaak. Ik wilde iets dat compleet anders was, en tegelijkertijd stijlvol.” Zijn eerste tatoeage liet hij zetten in oktober 2017. De sleeve groeide onophoudelijk door tot in maart 2018. In 2019 kwam daar nog een hert bij op zijn knokkels. Tijdens lange reizen doet deze tattoo altijd denken aan thuis. “Het is een goede samenvatting van mijn persoonlijkheid: stiekem ben ik een gigantische nerd.”
De Brit Mike Mortimore (69) diende als sergeant bij de Koninklijke Marine. In 1969 gaf hij zich samen met zijn broer op voor het leger. Toen zijn broer de diagnose van terminale kanker kreeg, liet Mike het symbool van hun divisie, een commandodolk, op zijn kuit tatoeëren. Zijn broer was erbij toen de tatoeage gezet werd. Rechts bovenaan doorklieft een recent operatielitteken het woord ‘com’, voor commando. “Daarvoor heeft de chirurg later nog persoonlijk zijn excuses aangeboden.”
Waterloo Uncovered is een Britse liefdadigheidsorganisatie die door middel van archeologische opgravingen van de Slag bij Waterloo veteranen (sommigen met PTSS) een veilige en dynamische omgeving biedt om gedurende twee weken aan niets anders te denken dan metaaldetectors, troggen graven en sterke verhalen vertellen. Meer weten of doneren? Kijk dan hier.
