Twee jaar. Zo lang deed het Gentse restauratiebedrijf SVM Piano’s er over om een Pleyel piano uit 1846 in zijn oorspronkelijke staat te restaureren. De unieke restauratie diende om de originele klank terug te toveren. De restaurateurs zijn bijzonder trots op het resultaat: “Dit is een primeur in België.”
“Als ik me sterk en energiek genoeg voel, heb ik behoefte aan een Pleyel.” Het is een uitspraak van de wereldberoemde Pools-Franse componist Chopin. Hij was een grote fan van het merk. Vooral exemplaren van voor 1850 – waarvan sommige bespeeld werden door de man zelf – zijn bijzonder in trek. Ignaz Pleyel – de bouwer van het instrument - was namelijk een vriend Chopin. Hij richtte het bedrijf Pleyel op in 1807 en werd daarmee een van de bekendste pianobouwers ter wereld.
Een Pleyel Piano is niet zomaar een muziekinstrument. Het is de Rolls Royce onder de piano’s.
Konijnenvilt in plaats van schapenwol
Een Pleyel Piano is niet zomaar een muziekinstrument. Het is de Rolls Royce onder de piano’s. De hamertjes van het snaarinstrument waren in de originele uitvoering namelijk bedekt met konijnenvilt, voor een optimaal resultaat. Toen dat te duur bleek, schakelden veel pianobouwers over op schapenwol – ten koste van de klank. De restaurateurs besloten daarom om de hamertjes opnieuw te bekleden met het originele konijnenvilt. Waarmee deze Pleyel Piano voorlopig het enige instrument is dat op deze manier in België werd gerestaureerd.
Een piano is zowel een slag-, toets- als snaarinstrument. De toetsen zijn verbonden met een hamertje, dat bij het induwen, een snaar aanslaat. De hamerkop, het bovenste deel van het hamertje, bestaat uit een houten kern, bekleed met stof. Die bepaalt voor een groot deel de klank van een piano. Uit de studie ‘Henri Pape and his contribution to hammer-coverings of Pleyel piano’s during the Choping-ero’ door M. Di Mario blijkt dat van 1830 tot 1849 de hamerkoppen van piano’s bekleed waren met konijnenvilt.
Gekocht op Facebook
Thomas Boodts, eigenaar van het instrument, studeerde piano en pianoforte aan het Koninklijk Conservatorium in Antwerpen. Boodts speelt regelmatig op historische instrumenten uit de Romantische periode. “Authentieke instrumenten hebben een veel intiemere klank,” zegt hij. “Dat maakt het bespelen ervan zo geweldig.” Naast de Pleyel piano uit 1846 is Boodts ook de ambassadeur van een Kadel piano uit 1827 in het bezit van het Vleeshuis, een kopie van een instrument uit 1747 gemaakt door Jan Van den Hemel en nog een Pleyel uit 1890. Hij tikte de piano op de kop via Facebook. “Ik zag een advertentie van een bedrijf uit Orléans en heb geen seconde getwijfeld. Ik betaalde er zo’n 7500 euro voor.” Boodts ontdekte dat de Pleyel piano’s uit 1846 dat met konijnenvilt beklede hamerkoppen hadden. Na een bezoek aan Olivier Fadini, een Franse restaurateur, besloot Boodts zijn piano ook met het originele vilt te laten restaureren.
"Door de restauratie zijn we weer een stap dichter bij de originele klank en dus bij de muziek uit die tijd."
Stillere, intieme klank
In de loop der jaren werd het konijnenvilt uiteindelijk vervangen door een modernere variant: schapenwol. De overschakeling van konijnenvilt naar schapenwol is een combinatie van duurzaamheid en gemak. Het konijnenvilt creeërt een intiemere, stillere klank, geschikt voor kleinere ruimtes. Maar door de populariteit van pianoconcerten, werden er steeds meer concerten gehouden in grotere concertzalen, waar het konijnenvilt niet geschikt voor was. Het tere konijnenvilt versleet snel en moest regelmatig vervangen worden. Schapenwol daarentegen, kan tegen een aardig stootje en klinkt bovendien luider.
“Het correct restaureren van een authentieke piano geeft een tijdsbeeld van componisten zoals Chopin,” zegt Thomas Boodts. “We zijn dan wel in het bezit van de muziek uit die tijd, maar ze zal nooit exact hetzelfde klinken als in de 19de eeuw. Door de restauratie zijn we weer een stap dichter bij de originele klank en dus bij de muziek uit die tijd. Mijn Pleyel piano zie ik dan ook als een vorm van tijdreizen: zet hem naast een andere variant van het merk, en ze zullen allebei een andere klank hebben: de ene wat zachter of hoger dan de andere. Tegenwoordig streven we naar een ideaal, waarbij alle moderne piano’s dezelfde klank hebben. ”
Alles uit de kast
Volgens Stephan Van Meirhaeghe, eigenaar van SVM Piano’s, was de restauratie een moeilijk proces. Het was zijn eerste Pleyel-restauratie, waarbij hij veel uit de kast heeft moeten halen om tot het einderesultaat te komen. Na de restauratie zal de piano dienen voor concerten en opnames. Ook geïnteresseerde muzikanten of studenten kunnen het instrument uitproberen. Er zijn ook plannen met onder andere het muziekinstrumentenmuseum Vleeshuis in Antwerpen, dat het gerestaureerde instrument voor de eerste keer zal tentoonstellen.
