Met borstkankermaand oktober is dit het ideale moment om op te frissen waarom en hoe je je borsten het best controleert. Dokters benadrukken dat de kans op herstel groter is wanneer je een diagnose vroeg kan stellen. Dat geldt zeker voor jonge vrouwen, bevestigt Anneke Goossens (39): “Voor mij was kanker iets dat enkel voorkwam met mensen die verzwakt waren of een slechte gezondheid hadden.” Tot ze zelf getroffen werd.
Anneke Goossens uit Berlare herinnert het zich nog goed. “In 2018 had ik een knobbeltje in mijn linkerborst. Eerst dacht ik dat het niet erg was, maar diep vanbinnen wist ik dat er iets niet juist was. Ik ben altijd al gevoelig geweest aan fibromen (goedaardige gezwellen) in de borsten.”
“Mijn gynaecologe had tijdens mijn jaarlijks onderzoek gezien dat het niet klopte en ze verwees me door om een mammografie en echografie te laten nemen. Ik kon aan haar gezicht zien dat de resultaten daarvan niet goed waren.” Bij Anneke was een tumor in de linkerborst vastgesteld, die al een grootte had van 6 op 7 centimeter. “Als ik niet jaarlijks op controle was geweest, had ik hier misschien niet meer gezeten.”
Borstkanker is de meest voorkomende kankersoort in België en kost ieder jaar zo’n 2 300 mensenlevens. “Het is een vrij frequent voorkomende problematiek, een op de acht à negen vrouwen krijgt borstkanker. Daarom is het zeer belangrijk dat vrouwen regelmatig zelf de borsten controleren”, zegt dokter Jan Decloedt van de borstkliniek in het AZ Sint-Blasius.
Die zelfcontrole werd vroeger niet zo vaak voorgesteld, maar werpt nu wel haar vruchten af. Vandaag komen namelijk meer en meer patiënten zelf met hun letsels naar de dokter. “Vrouwen moeten hun borsten leren kennen om zo op termijn mogelijke veranderingen tijdig op te merken. Op die manier kunnen ze gerichter een arts raadplegen en ook sneller om een mammografie vragen.”
Erfelijkheid
“Ik was nog maar 37 en dus vrij jong om al borstkanker te hebben, daarom hebben ze een genetisch onderzoek gestart. Daaruit bleek dan dat ik een BRCA2 mutatie heb.” Bij zo’n afwijking kan het borstkankerrisico sterk stijgen, waardoor ook op jongere leeftijd borstkanker wordt vastgesteld. “Bij vrouwen kan de erfelijkheidsfactor ervoor zorgen dat het risico oploopt tot 60 à 80 procent”, aldus dokter Decloedt.
“Tot voor mijn diagnose wisten we nog niet dat die mutatie in onze familie zat. Na mij kregen ook mijn zus en haar dochter hetzelfde nieuws. Zij zeggen dat ik voor hun in de vuurlinie heb gestaan en daar ben ik blij om”, vertelt Anneke trots, al was ze bij het begin van die diagnose zo blij niet.
“Ik herinner mij die confrontatie nog alsof het gisteren was… Ik had net promotie gekregen op mijn werk en dacht: ik toch niet? Voor mij was kanker iets dat enkel voorkwam met mensen die verzwakt waren of een slechte gezondheid hadden. Het is alsof je wereld in elkaar valt.”
Het ergste vond Anneke echter om met die zware diagnose naar haar familie te gaan. “Ik ben zelf iemand die niet te lang bij dingen stil blijft staan, maar ik was niet alleen. De mensen rondom mij hadden ook verdriet en dat was moeilijker om te zien. Je ouders en je kinderen zien wenen komt hard binnen.”
“Ik heb wel direct gezegd: ik ga niet dood! Op dat moment was dat nog ver van zeker, maar dat zat zo in mijn hoofd. Als ze mij klein wilden krijgen moesten ze met iets anders uit de hoek komen. Zelf ben ik altijd optimistisch geweest en dat moet ook, anders ben je een vogel voor de kat.”
Behandeling
Als er, zoals bij Anneke, bij jou ook borstkanker wordt vastgesteld is er nog geen directe reden tot paniek. In tegenstelling tot vroeger word je nu behandeld met het oog op een volledig herstel en wordt er alles aan gedaan om een herval te vermijden. “Vroeger werd borstkanker enkel lokaal behandeld in de vorm van een operatie. Nu zijn we overgeschakeld naar een systemische behandeling die ook de rest van het lichaam omvat”, legt Decloedt uit.
Na het verwijderen van de tumor tot in het gezond weefsel wordt er overgegaan naar hormonale therapie en/of chemotherapie. “Zo’n 60% van de tumoren zijn hormoongevoelig, door het toedienen van anti-oestrogenen blijft de tumor dus weg. Dat kan in combinatie met chemotherapie. Hiermee verkleinen we de kans dat de kanker kan terugkomen in bijvoorbeeld de longen, de lever of het botweefsel.”
Bij Anneke bestond de behandeling uit vier delen: “Eerst vier zware chemo’s, dan twaalf lichte, daarna de amputatie van de borst(en) en tot slot nog bestraling. Na de tweede en derde zware chemo ben ik even door een dieptepunt gegaan. Als ze mij toen kwamen halen was dat oké geweest voor mij. Op die moment was van de zetel naar het toilet stappen een opgave.”
“Als je dat zelf nooit hebt meegemaakt is het heel moeilijk om uit te leggen hoe slecht je je dan voelt.” Chemotherapie heeft echter niet enkel gevolgen voor de binnenkant. “Je huid wordt grauw, je verliest je wenkbrauwen, je haar… Voor mij was mijn haar verliezen een veel grotere opgave dan mijn borsten.”
Het lijkt voor veel vrouwen een nachtmerrie om een deel van hun vrouwelijkheid af te geven, maar voor Anneke was dat anders. “Mijn borsten waren het kwaad en die konden dus niet snel genoeg weg zijn, maar ik was altijd heel fier op mijn haar. Dat is nu al redelijk goed gegroeid, maar nog niet tot de lengte die ik wil, al zie ik dat eerder als een luxeprobleem.”
Op zeven februari onderging Anneke een operatie van acht uur. Daarin werd haar buikweefsel gebruikt om haar borsten te reconstrueren. “Hoewel ik er nooit een traan voor gelaten heb, ben ik toch blij dat ze terug zijn. Daardoor voel ik me terug meer vrouw.” Op drie juli staat haar voorlopig laatste operatie op het programma: de tepelreconstructie. “Dan gaan ze mij opnieuw een beetje meer vrouw maken.”
Gevolgen
Dankzij haar behandeling werd Anneke‘s kans op herval opnieuw even groot als de kans dat eender welke vrouw borstkanker ontwikkelt. “Als ik zou zeggen dat ik niet bang ben om te hervallen zou ik liegen. Nu moet ik nog om de vier maanden op controle gaan. Op die dag voel ik me terug heel klein.”
“Borstkanker heeft mij gemaakt tot de vrouw die ik nu ben. Ik onthoud vooral dat hoewel het veel verdriet teweeg bracht, er ook heel wat goede dingen uit zijn gekomen. Naast een sterkere band met sommige vrienden en familieleden heb ik ook geleerd om meer te relativeren. Sommige dingen zijn namelijk niet belangrijk genoeg om je aandacht aan te besteden.”
Anneke vindt nu haar geluk in de kleinere dingen. “Ik heb geleerd om me minder druk te maken over de banale dingen en meer tijd te steken in de dingen en personen die er echt toe doen. Zoals een uurtje fietsen of genieten van de momenten met je familie. Dankzij Corona heb ik zo ook heel wat gestolen momenten gekregen.”
Samen met haar borstoperatie werden ook de eierstokken weggehaald, daardoor zit Anneke nu vervroegd in de menopauze. “De enige beperkingen die ik heb, komen door mijn menopauze. Ik heb soms last van mijn gewrichten, maar om dat te voorkomen gebruik ik kurkuma en sport ik veel. Als ik dat niet doe, raak ik niet uit bed van de pijn.”
“Ik moet ook calciumtabletten innemen, want door de menopauze is de kans op osteoporose groter. Doe ik dat niet, dan kan ik later makkelijker iets breken.” Bovendien is Anneke moeten stoppen met boksen. “Voor de kanker was ik ongeveer anderhalf jaar bezig. Zo eens goed tekeer gaan tegen een bokszak, dat mis ik wel, maar er zijn genoeg alternatieven… Ik zeg altijd: Ik mag niet klagen. Want eigenlijk ben ik gelukkig.”
Bevolkingsonderzoek
Naast jaarlijkse medische controle helpt de overheid ook een handje om borstkanker preventief op te sporen. “De piek van het aantal gevallen van klassieke borstkanker die geen invloed hebben van erfelijke factoren ligt tussen 50 en 70 jaar. Daarom krijgen vrouwen vanaf die leeftijd om de twee jaar een uitnodiging van de overheid om zich te laten screenen”, vertelt Decloedt.
Het is natuurlijk niet nieuw dat naarmate de leeftijd stijgt ook de risico’s op bepaalde ziektes stijgen. Toch blijft het opmerkelijk dat er jonger dan 50 jaar, zoals het geval bij Anneke, normaal geen controles worden uitgevoerd. “Tenzij het om erfelijkheidskwesties gaat, doen we vanaf 40 jaar nog geen screening. Maar hoe vroeger je de diagnose kan stellen, hoe groter de kans is dat je volledig herstelt.”
Hoe zelf controleren?
Het is dus belangrijk dat je je borsten regelmatig controleert. Zeker als je de leeftijd van 40 bereikt hebt. Maar hoe doe je dat en wanneer doe je dat? Het kan na het douchen, maar best twee weken na de menstruatie. “Op dat moment zijn de borsten iets soepeler en dus makkelijker te controleren”, aldus Decloedt.
Het is belangrijk dat je voor de spiegel uit verschillende perspectieven je borsten bekijkt. Zowel langs de voorkant als de linker- en rechterzijde. Kijk vooral naar de omtrek van de borsten. Zie je in je borsten een verschil als je je armen naast het lichaam houdt vergeleken met als je ze boven je hoofd houdt? Is je tepel wat meer ingetrokken?
Kijken alleen is echter niet goed genoeg. Controleer daarom zeker ook bimanueel! “Je moet met beide handen je borsten controleren op bolletjes die er bij een vorige controle niet waren.” Als je dan regelmatig controleert weet je direct wanneer iets niet juist is. Moest je dus onzeker zijn, aarzel dan niet om bij de huisarts langs te gaan, dan ben je er zoals Anneke tijdig bij.
