De Pakistaanse Asma Sayani schreef een tv-serie om het taboe op echtscheidingen in haar land te doorbreken. Zij vertelt over het stigma, de cases en hoe moeilijk het was om zo’n onderwerp in de Pakistaanse media te krijgen. ‘Hoe kan men zo meedogenloos zijn voor vrouwen?’
Vandaag is het voor Pakistaanse vrouwen nog steeds moeilijk om te scheiden en er openlijk over te praten. In Pakistan zijn echtscheidingen nog steeds taboe.
Maar daar kwam enige verandering in toen in Pakistan de serie Ghalati (in het Nederlands: ‘Een fout’) uitkwam. Een verhaal over prille liefde, huwelijksproblemen, een miskraam, emotioneel misbruik en een echtscheiding. Door het controversiële thema zorgde de serie voor veel ophef en debat op sociale media.
Asma Sayani, die de serie schreef, focust in haar verhaal op het feit dat in de islam een huwelijk officieel beëindigd wordt wanneer de man de echtscheiding drie keer uitspreekt. En dat hij dan ook geen recht meer heeft op zijn vrouw. Het koppel mag dan volgens de islam niet meer samen zijn. Toch worden veel vrouwen na de scheiding “verzocht” om opnieuw bij hun man te gaan wonen.
Asma Sayani had de moed om het thema vast te pakken en schreef de serie in de hoop bewustzijn te creëren onder Pakistaanse vrouwen.
Overweldigende feedback
‘Ik woon in Karachi’, begint Sayani haar verhaal. ‘Ik hoor en zie zoveel gevallen waarin vrouwen beledigd en onrechtvaardig behandeld worden. Waarbij de man bijvoorbeeld drie keer de echtscheiding heeft uitgesproken, maar de vrouw nog steeds als zijn echtgenote wil houden, omdat hij spijt heeft van zijn woorden. In veel gevallen spreekt de man de echtscheiding privé uit en wordt het bewijs achteraf aan de vrouw gevraagd.’
‘Door die situatie voel ik mij heel oncomfortabel’, gaat de schrijfster verder. ‘Ik dacht na hoe mensen zo meedogenloos kunnen zijn tegenover vrouwen. Geen enkele vrouw wil eigenhandig haar relatie verpesten, zeker niet in onze cultuur. Geen enkele vrouw wil in het middelpunt van zo’n situatie staan. Dat was mijn vertrekpunt om dit verhaal neer te pennen.’
"Een Pakistaanse vrouw kiest nooit voor haar eigen geluk, maar altijd voor het geluk van haar echtgenoot en familie."
‘Voor ik aan deze serie kon beginnen, moest ik immens veel research doen. Dit verhaal bevat een sociaal taboe, dus ben ik heel voorzichtig aan de slag gegaan. Tijdens mijn research ben ik langsgegaan bij imams, advocaten, geleerden, noem maar op. Het was heel riskant om dit onderwerp in beeld te brengen, maar nu voel ik me overweldigd door de positieve feedback.’
‘De zender die mijn serie uitzendt, vond het eerst te riskant. Ik moest dus een paar zaken verfraaien zodat de serie toch aangenomen zou worden. Maar ik ben heel blij met de kans, omdat ik vrouwen in onze maatschappij op deze manier eindelijk sterker kan maken. Het doel was het onderwerp bespreekbaar maken. Dat is gelukkig goed gelukt.’
Verschillende thema’s
‘Het hoofdpersonage is een hoogopgeleide dochter van open-minded ouders. Zij trouwt uit liefde met haar eigen neef en ze zijn dolgelukkig. Maar verhalen die positief beginnen, eindigen niet altijd goed. Dat is jammer genoeg de realiteit van veel Pakistaanse vrouwen. Ik bouw op naar de problemen in hun huwelijk, een miskraam en de drie keer uitgesproken echtscheidingen.’
‘Ik wilde verschillende boodschappen verwerken. Zo kiest een Pakistaanse vrouw nooit voor haar eigen geluk, maar altijd voor het geluk van haar echtgenoot en familie. Ze mag beledigd, mishandeld en zwartgemaakt worden, maar zij houdt vol uit liefde en respect voor haar echtgenoot. Het hoofdpersonage, Zaira, wordt emotioneel misbruikt door haar schoonmoeder en -zussen, maar toch probeert ze haar relatie met hen te onderhouden uit liefde voor haar man.’
‘In Pakistan worden dochters vaak als een last aanzien.’
‘Het verhaal vordert zo dat ook de echtgenoot haar emotioneel misbruikt. Uit woede spreekt hij de eerste echtscheiding uit. Ondanks de gebeurtenissen houdt Zaira vol en blijft ze stil. Maar na de derde uitgesproken echtscheiding beslist ze op te komen voor zichzelf. Haar echtgenoot vraagt vergiffenis en wil haar terug als vrouw. Dat was de belangrijkste passage. Ik wil Pakistaanse vrouwen aanmoedigen om eindelijk voor zichzelf op te komen.’
‘Volgens de islam mag je nadat de echtscheiding drie keer uitgesproken is, niet meer terug samen zijn. Zaira’s echtgenoot Saad probeert haar terug te nemen en wijs te maken dat de echtscheiding ongeldig wordt wanneer je het goedmaakt na één of twee uitgesproken echtscheidingen. Maar dat klopt niet.’
‘Daarnaast zijn er tal van cases in Pakistan waarbij de ouders een dochter als last aanzien. Maar als ouders hun dochter uithuwelijken, moeten ze niet denken dat die hun verantwoordelijkheid niet meer is. Een dochter moet heel haar leven lang op haar ouders kunnen rekenen, ze moet in staat zijn om terug bij hen in te trekken na een scheiding. Dat is de reden waarom ik Zaira’s ouders zo open-minded maak. Zij vangen hun dochter op tijdens de donkerste periode van haar leven.’
‘Het huwelijk is veel meer dan zorgen voor een man en kinderen.’
Sterke vrouwen
‘Er wordt in onze maatschappij altijd neergekeken op de vrouw. Een man kan na een scheiding gewoon verdergaan, maar over de vrouw wordt slecht gesproken. Meestal krijgt zij de schuld. Er gaan praatjes rond: dat ze haar eigen huis en gezin niet heeft kunnen redden.’
‘Maar voor vrouwen moeten dezelfde principes gelden als voor mannen. Zij moeten zoals Zaira verder kunnen gaan met hun leven. Vrouwen zijn sterke wezens. Het huwelijk is een belangrijk onderdeel van het leven, maar het is niet alles. Er is veel meer dan zorgen voor een man en kinderen. De maatschappij heeft geen recht om de vrouw de relatiebreuk te verwijten. En als dat gebeurt, heeft ze alle recht om zichzelf te verdedigen en haar stem te laten horen.’
‘Ik vind het jammer dat het grootste deel van onze maatschappij nog steeds de ouderwetse, traditionele denkwijze hanteert. Vrouwen worden wijsgemaakt dat hun waarde en geluk afhangt van het geluk van hun echtgenoot en hoe ze een huis onderhouden. Daar kan ik helaas geen verandering in brengen. Het enige wat ik kan doen, is onze vrouwen aanmoedigen. Door content naar buiten te brengen via Pakistaanse media.’
‘Het huwelijk is veel meer dan zorgen voor een man en kinderen.’
Eigenwaarde
‘Ik heb voor 90 procent positieve feedback ontvangen. De overige 10 procent zijn kijkers die de scheiding niet kunnen aanvaarden. Ze blijven mij berichten sturen, dat ik er alles aan moet doen om het goed te maken tussen Zaira en Saad.’
‘Ik ben sprakeloos over zo’n mentaliteit. Hoe kunnen mensen nog steeds niet begrijpen dat je niet meer terug kan, eens een echtscheiding drie keer uitgesproken is? Mensen moeten begrijpen dat de vrouw dan haram is voor de man en omgekeerd. Bepaalde mensen hebben me ook een bericht gestuurd met de boodschap dat ik echtscheidingen in onze maatschappij promoot. Die mensen begrijpen de boodschap achter Ghalati dus totaal niet. Met hen heb ik echt medelijden.’
‘Ik ben heel trots op sterke vrouwen die elke dag volhouden uit liefde voor hun familie, maar ik moedig hen toch aan om hun eigenwaarde als prioriteit te zien. Om steeds te kiezen voor het eigen geluk. De meisjes van de nieuwe generatie durven gelukkig meer hun stem laten horen. Dat vind ik de max. Ik kijk heel positief naar de toekomst van Pakistaanse vrouwen. Er zal sprake zijn van vrouwenemancipatie.’
Dit artikel werd gepubliceerd door MO Magazine op 9/06/2020
