In 1995 ging het theaterstuk 'Vriendinnen' met Marleen Merckx en Annemarie Picard voor het eerst in première. Pas na zo’n 360 voorstellingen besloten Marleen en Annemarie om ermee te stoppen. Vanwege het grote succes en ter ere van het 40-jarige bestaan heeft Paljas, het theatergezelschap achter de Vriendinnen, er exact twintig jaar later voor gekozen om het stuk opnieuw op te voeren. Alweer een succes.
“In 2015 vierde Paljas haar 40-jarig bestaan, een uitgelezen kans om iets speciaals te doen”, vertelt de Antwerpse Marleen Merckx (59). “Paljas heeft ons toen gevraagd of we 'Vriendinnen' wilden hernemen omdat dat hun succesproductie is geweest. Ik wilde natuurlijk meedoen maar heb gezegd: ‘als ik niet met Annemarie kan spelen, dan doe ik het niet’. Ik wilde het alleen met haar opnieuw doen, want wij zijn natuurlijk ook vriendinnen in het echte leven.”
“We zijn zo goed op elkaar ingespeeld dat ik nooit die kwaliteit zou krijgen met iemand anders”, gaat Merckx verder. “Annemarie en ik wisten natuurlijk ook: als we dit opnieuw spelen, dan wordt dat weer een lange reeks. Annemarie is dus gestopt met haar job als lerares en we hebben de repetities hernomen. Die repetities gingen trouwens heel vlot. We zijn in première gegaan in december 2015, dus alweer bijna anderhalf jaar geleden.”
Twintig jaar geleden waren jullie het stuk beu gespeeld. Nu spelen jullie het opnieuw met veel plezier. Zijn er dan veranderingen aangebracht?
“De tekst is helemaal hetzelfde gebleven en dat is sowieso een bewerkte tekst. De oorspronkelijke tekst vonden we een beetje te ‘Hollands’ geschreven. Pol Goossen heeft de tekst vervlaamst toen hij in 1995 de regisseur was. Maar Pol wilde de herneming van het stuk niet meer regisseren en dan zijn we bij Jeroen Maes terecht gekomen. We werken vaak met regisseurs en dat is altijd wel even aftasten of dat gaat of niet, maar in dit geval mochten de we regisseur zelf kiezen en we wisten dat Jeroen dat uitstekend zou doen. We kenden zijn stijl een beetje. Hij heeft natuurlijk wel andere ideeën en een andere kijk op het stuk. Hij heeft bijvoorbeeld het decor bedacht, terwijl we twintig jaar geleden zonder decor speelden. Ik herinner me zelfs nog dat we toen wat kleren bijeen hadden gezocht bij mij op zolder of in tweedehandswinkels (lacht).”
Vriendinnen is jouw favoriete stuk, Marleen. Wat maakt het juist zo speciaal voor jou?
“Het is uit het leven gegrepen. Wat ik heel leuk vind, is de evolutie die de personages meemaken. Ze beginnen op hun achttien jaar en eindigen in het bejaardentehuis. Hoe die twee elkaar worden, dat is speciaal. Het seutje evolueert naar een vrijgevochten vrouw, de vrijgevochten vrouw wordt steeds seuteriger. Nu staan we veel dichter bij de oude Maria en Florentine, terwijl we twintig jaar geleden dichter bij de jonge versies stonden. Daarom is het nu nog specialer om deze voorstelling te spelen.”
Je zegt dat het uit het leven gegrepen is. Merk je dat ook aan het publiek dat er scènes zijn waarin ze zich echt herkennen?
“(lacht) Ja, elke scène die we spelen heeft iedereen ooit wel eens meegemaakt. We zijn nu twintig jaar verder en ondertussen zijn er in ons privéleven ook al meer dingen gebeurd, ook dingen die in de voorstelling voorkomen. Twintig jaar geleden hadden we die levenservaring nog niet. Uit die herkenning heb ik inspiratie geput om het geloofwaardig over te brengen. Niet alleen het publiek, maar ook ikzelf kan me dus wel inleven in mijn personage en mezelf erin herkennen, hoewel ik absoluut geen Maria ben. Ik ben net als mijn personage Maria katholiek opgevoed, dus daarin herken ik veel dingen. Die katholieke opvoeding heb ik gelukkig heel snel van me afgegooid. Maar ik weet wat het is om zo te zijn en streng, katholiek opgevoed te worden. Mijn moeder was een zeer behoudsgezinde, ouderwetse, katholieke moeder. Laat staan toen ze te horen kreeg dat ik actrice wilde worden…”
In zekere zin delen jij en Annemarie dezelfde man: Pol Goossen. Jij als ‘Simonneke’ in Thuis, Annemarie in het echte leven. Hoe gaan jullie daarmee om? Praten jullie daarover?
“Dat is werk, hé. Dat is bij ons zo normaal. Werk en privé zijn gescheiden. Nu gebeurt het wat minder omdat we een dag ouder worden, maar vroeger had ik met Pol kusscènes en bedscènes en daar is nooit één woord over gewisseld. In dat vak is dat zo. Annemarie kent mij goed genoeg om te weten dat, als we moeten zoenen, het theaterzoenen zijn. Als we bedscènes spelen dan weet ze dat daar niet echt met elkaar naar bed gegaan wordt. Dat zijn conventies waar je je aan houdt als acteur. Ik ken Pol ook al lang. Ik heb al zijn dochter gespeeld en ook al zijn lief. Zijn moeder nog niet, dat zou wat lastig zijn (lacht).”
Wat doe je het liefst, acteren in Thuis of op de planken staan?
“Dat maakt me niet uit, ik doe het alle twee graag. Ik kan niet zonder het ene, maar ook niet zonder het andere. Ik vind de combinatie die ik nu kan doen ideaal. Maar acteren voor een camera of acteren voor een publiek is niet zo anders. Voor een camera moet je enkel iets kleiner bewegen, hier mag je al eens theatraal doen. Ik ben heel blij dat ik het op deze manier kan doen. Moest ik alleen theater doen, dan zou ik Thuis ook missen. Ik ben een gelukkig mens omdat ik het kan combineren.”
Is het niet moeilijk om abstractie te maken van je rol als Simonneke? Als mensen je gezicht zien, denken ze direct aan Simonneke, niet?
“Niet echt. Simonneke is bijvoorbeeld een bleitkous. De laatste tijd wel wat minder, maar vroeger ‘bleitte’ ze altijd omdat Frank haar bedrogen had. En dat bleiten is blijven hangen. Omdat ik hier, in Vriendinnen, ook begin met te wenen, zou je kunnen denken: ‘Och hier Simonneke, ze is weer aan het bleiten’. Maar ik heb dat nog nooit gehoord bij een voorstelling. Misschien zeggen mensen dat niet omdat het verdere verloop van het stuk zo ver van Simonneke ligt, dat dat vervaagt. Dat is fijn natuurlijk, dat je iets kan doen dat er zo ver vanaf ligt.”
Om nog even terug te komen op het centrale thema van het stuk: vriendschap. Hoe belangrijk is vriendschap voor jou?
“Dat is belangrijk voor iedereen, denk ik. Ik zal niet zeggen dat je heel veel vrienden moet hebben. Echte vrienden hebben, dat is toch zeer waardevol. Ik zou niet zonder mijn vrienden kunnen. Ik heb er een paar hechte waarvan ik weet dat zij er meteen staan, wat er ook gebeurt.”
Dus dat is dan de definitie van een goede vriend voor jou: iemand die altijd klaarstaat voor jou?
“In goede en in kwade dagen… en meestal is het in kwade dagen. Ik weet soms ook dat ik tekort schiet tijdens de goede dagen, totdat er dan iets gebeurt. Dan staan ze er altijd. Zelf ben ik ook zo: ze mogen mij ook bellen in het midden van de nacht. Vroeger gebeurde dat wel eens – nu is dat veel minder. Vroeger reden wij bijvoorbeeld met auto’s die bij wijze van spreken door hun wielen zakten als je er nog maar naar keek. En dan gebeurde het soms dat je in het midden van de nacht iets voorhad en dan stond je daar! Smartphones bestonden nog niet, dus moest je naar een telefoonpaal of benzinepomp om te bellen en iets later stonden ze daar dan. Dat zijn mijn vrienden. Daar weet ik van: die kan ik bellen.”
Het stuk wordt nog gespeeld op 19, 20 en 21 mei in het Fakkeltheater. Ook op andere plaatsen in Vlaanderen is de productie nog te zien. Meer info kan je vinden op de website van Paljas: www.paljas.be
© 2017 – StampMedia – Justine Buyens & Claudia Piot
