Les femmes de Pakadjuma, zo heet de roman van de Congolese journaliste Ange Kasongo Adihe, over de jonge Frans- Congolese Ophélie, die na vijftien jaar in Frankrijk terugkeert naar de wijk Pakadjuma, in haar geboortestad Kinshasa.
Na 15 jaar in het Franse Rijssel te hebben gewoont, beslist Ophélie dat het tijd is om terug te keren naar Pakadjuma, de beruchte wijk in Kinshasa, die al decennia met een slechte reputatie kampt. Bij haar aankomst moet ze besluiten dat de wijk nog niets veranderd is en dat de andere Kinois er nog steeds zo ver mogelijk weg blijven. «Sommige Congolese journalisten beweren dat uit Pakadjuma kom, maar mijn boek is niet autobiografisch, » zegt Kasongo Adihe. « Mijn band met Pakadjuma heeft vooral te maken met mijn hart. Kinshasa is mijn stad. Limete is de gemeente waar ik op de wereld kwam. Het feit dat Pakadjuma als een gevaarlijke zone wordt gezien, vond ik best opwindend. Ik laat mijn pen graag ronddwalen in verboden zones. »
Ange Kasongo Adihe is een Congolese journaliste die in Kinshasa voor het Franse persagentschap AFP werkt. Ze studeerde politieke wetenschappen aan de hogeschool voor journalistiek in Lille en aan het Institut Facultaire des Sciences et Communications (IFASIC) in Kinshasa. Als kind zag ze hoe haar vader naar de radio luisterde terwijl hij zat te lezen of te schrijven. Dat beeld heeft haar erg beïnvloed en leidde uiteindelijk tot de beslissing om journaliste te worden.
Hoe kwam je op het idee om een boek te maken over de vrouwen in Pakadjuma?
Kasongo Adihe : « In Kinshasa heeft de wijk een zeer negatieve reputatie. In liedjes, op tv, in video's : nergens hoor je een goed woord over Pakadjuma. Ik was benieuwd naar hoe het er in het echt aan toe ging. Ik vroeg me af of er nu werkelijk niks anders viel te vertellen over de wijk. Ik wist alleen niet goed hoe ik eraan moest beginnen. Maar toen ik in 2017 een teaser op Facebook postte, met daarin in het Lingala de woorden Nakeyi Pakadjuma – wat zoveel betekent als ‘Ik ga naar Pakadjuma’ – kreeg ik heel veel reacties. Dat motiveerde me om op onderzoek uit te trekken, en antwoorden te vinden. »
Maar het ging om meer dan nieuwsgierigheid bij Ange Kasongo Adihe. « Onde de Congolezen leefden en leven er veel clichés over deze wijk. Toch wil niemand die er niet woont ook maar een voet binnen zetten. De meeste mensen willen gewoon kritiek geven en oordelen vanop afstand. Ik ben naar Pakadjuma vertrokken met heel veel vragen. Het oorspronkelijke idee was om een artikel in drie delen te schrijven. Maar er viel zoveel te vertellen ! Bijvoorbeeld over de manier waarop politie en dieven soms onder één hoedje spelen. Ik moest mijn bronnen beschermen, en dus besloot ik een personage te creëren. Dat leek me een goed idee. »
Waarom wilde je specifiek over de vrouwen in Pakadjuma schrijven?
« Vrouwenrechten hebben me altijd geïnteresseerd. De Congolese regering bestaat voor 83% uit mannen. En dat terwijl in 2013 al aanbevolen werd om het aandeel van de vrouwen naar minstens 30% op te trekken. En waar staan we nu? Congolese vrouwen hebben veel onontgonnen potentieel, en dat weigeren beslissingsnemers soms in te zien. Congolese vrouwen hebben zoveel moed en kracht. Die kunnen ze laten gelden op diverse gebieden, om ons land te ontwikkelen. Als ik de kans krijg, praat ik erover. »
« De vrouwen worden in deze wijk vaak met de vinger gewezen, maar ik was juist geïnteresseerd in hùn stem. Ik ben altijd geïnteresseerd in zij die geen stem, geen paraplu, geen dak, geen steun en geen aanbeveling hebben. »
Was het moeilijk om dit boek te schrijven?
«Het was een zeer ingewikkelde kwestie. Alleen al het administratieve gedeelte, om toestemming te krijgen van de verantwoordelijken. En dan de moeite die je moet doen om de vrouwen te doen praten. Sommigen hadden de toestemming hebben van hun levenspartner nodig. »
Je hebt vroeger ook over Kinshasa geschreven. Ben je een grote fan van de stad?
« Ik ben een Kinoise in hart en nieren. In mijn boek staan ook stukjes in het Lingala. Het is mijn manier om mijn liefde voor Kinshasa te betuigen.»
Wat brengt de toekomst? Komen er nog boeken of documentaires?
‘Voor 2020 heb ik twee boeken in de steigers staan. Les femmes de Pakadjuma en Aux creux des mots werden gepubliceerd in 2019. Wij moeten zelf onze eigen geschiedenis vertellen. In onze eigen woorden, met onze ervaringen, met onze blik en onze passie voor dit land. »
Dit artikel werd gepubliceerd door Congoforum op 24/12/2019
Dit artikel werd gepubliceerd door Femmes d'Afrique op 26/12/2019 (Frans)
