Studentenblad in quarantaine

Veto, dwars, Schamper en de Moeial zijn respectievelijk de studentenbladen van de Katholieke Universiteit Leuven, de Universiteit Antwerpen, de Universiteit Gent en De Vrije Universiteit Brussel. Redactioneel onafhankelijk, gratis en voor én door studenten. Al is in tijden van corona niets een evidentie.   

De redactievergadering. Wat een wekelijkse bijeenkomst was waarin creativiteit, discussie en collectiviteit centraal stonden, is voor velen nu een digitale doorn in het oog. “Wij zijn overgestapt naar Skype-calls, louter voor korte updates”, vertelt Jade, redactiechef bij de Moeial. Ook de redactie van dwars schakelde over naar dit platform, zegt hoofdredacteur Tino Mourik. Dat het contact niet overal vlot verloopt, getuigt Ella Roose, coördinator bij Schamper. “Een videocall organiseren met twintig man is niet evident, de structuur is zoek en het verloopt ronduit chaotisch. Daarom kiezen we er nu voor om inhoudelijke zaken te regelen via Facebook.” Bij de redactie van Veto wordt er volgens hoofdredacteur Ana Van Liedekerke creatiever omgesprongen met de huidige beperkingen: “De redactievergadering hebben we vervangen door een systeem waarin de redacteurs filmpjes maken om hun idee voor een artikel te pitchen.”  

Hoe erg lijdt het sociaal contact hieronder? Tino spreekt van een extra barrière: “Sommige studenten blijven liever op de achtergrond. Door het gebrek aan fysiek contact zijn ze nu nog minder geneigd input te geven tijdens een digitale vergadering. Voor iedereen is het trouwens moeilijk inschatten wanneer je iets kan zeggen; je moet lef tonen om iemand anders te onderbreken.” Volgens Ella is feedback en kritiek overbrengen in het echte leven al niet gemakkelijk en wordt dat er op digitale wijze niet beter op.  

Terwijl de redactie van Veto bij het ingaan van de lockdown besloot om de publicatie van de vier laatste magazines dit academiejaar volledig stop te zetten, trachtte Schamper toch nog een gedrukte versie af te leveren. “In overleg met de drukker hebben we de oplage van 4.000 exemplaren verlaagd naar 400, maar we hebben de situatie duidelijk verkeerd ingeschat. Er staan nog dozen vol in het redactielokaal. Die gaan naar het archief, er zit weinig anders op”, vertelt Ella.  

Bij de Moeial merken ze dat de quarantaine ook voordelen heeft; Er worden heel wat kosten bespaard zegt Jade: “We werken momenteel enkel online waardoor er drie gedrukte magazines wegvallen en ons budget onaangeroerd blijft. We spelen met het idee om een abonnementsysteem op poten te zetten en dit academiejaar nog een laatste magazine af te werken en te bezorgen via de post.”   

Continuïteit is belangrijk, zegt Ana. Nu alle content digitaal verschijnt, is dat niet anders: “We houden ook tijdens de quarantaine rekening met de volledigheid van ons archief, een digitaal vormgegeven exemplaar is daar onderdeel van.” Ook de redactie van dwars koos al snel voor de digitale vlucht vooruit. “Met een verlaten campus en afwezige professoren beseften we dat we onze dwarsligger niet op de traditionele wijze aan de man zouden kunnen brengen.” Maar dat hoeft voor Tino geen probleem te zijn: “Onze redactie zet steevast in op web-only artikels, hun aandeel is gewoon fors gestegen.”  

Of die toename aan digitale content een schot in de roos is? De redacties zien de online leescijfers de lucht ingaan. Bij Veto spreken ze over een stijging van 50 procent tegenover dezelfde periode vorig jaar. De Moeial registreert een verdubbeling van het aantal clicks en likes op Instagram en een stijging van 85 procent qua reacties op Facebook.  

Dat corona de actualiteit beheerst, betekent overigens niet dat de studentenredacties zich beperken tot dat thema. Er gebeuren immers nog andere nieuwswaardige zaken. Volgens Tino is het zoeken naar de juiste balans. “De universiteit gaat door, wetenschappelijk onderzoek loopt niet weg, het leven is niet gestopt”, klinkt het. Veto verlegt de focus op de universitaire beslissingen en is bijvoorbeeld ook geïnteresseerd in hoe het gesteld is met de Leuvense daklozen en hoe het toelatingsexamen voor de studenten geneeskunde georganiseerd zal worden. Daarnaast brengen ze ook lichtere thema’s, waaronder recensies van online muziekvoorstellingen. Bij Schamper merken ze vooral de nood van redactieleden om opiniestukken te schrijven, ook lezersbrieven stromen vlot binnen. Ze proberen bovendien meer in te spelen op de actualiteit.  

Nu de online redacties op volle toeren draaien, worden de verschillen pas echt duidelijk. Geen eindredactieweekend. Geen boekje dat gelay-out moet worden. Geen deadline van de drukker. “Het klopt dat er heel wat tijd is vrijgekomen, maar wij proberen daar als redactie nuttig gebruik van te maken. We zetten in op bijkomende eindredactielezingen van onze artikels, om zo de hoogst mogelijke kwaliteit te bereiken”, legt Tino uit. Bij de Moeial noemen ze de eindredactie zelfs de grootste aanpassing die ze hebben uitgevoerd. “Nu er geen boekjes meer gedrukt worden, is het nalezen van de vormgegeven teksten in InDesign volledig weggevallen. Het tijdrovende aspect is verdwenen, artikels worden nu sneller online geplaatst.”  

Artikels op papier behouden wel hun meerwaarde, vindt Ana. “Beeldmateriaal komt beter tot zijn recht op papier. Daarenboven zijn we door de quarantaine gedwongen om meer gebruik te maken van illustraties en stockbeelden.” Bij Schamper maken ze dan weer meer gebruik van cartoons en Photoshop en bij de Moeial worden zelfs gedigitaliseerde schilderkunsten niet geschuwd.  

De hoofdredacties kijken alvast vooruit. Naast de verkiezingen van de studentenraden is het binnenkort hoog tijd om nieuwe hoofdredacties aan te stellen en de toekomst van de bladen te verzekeren. Ana vreest dat de zoektocht naar opvolging van de huidige redactie een van de grootste uitdagingen wordt. “We zijn momenteel nauwelijks in staat om mensen aan te spreken en warm te maken voor een functie binnen de hoofdredactie, dat beschouwen we als een grote beperking.” Naar een platform is het alleszins niet meer zoeken: “Voor de verkiezingen zullen we net zoals voor onze redactievergaderingen gebruik maken van Zoom.” Ook Schamper organiseert zijn verkiezing van een nieuwe hoofdredactie online. Zij verkiezen Microsoft Teams.  

In tijden van nood leren we onszelf beter kennen. En dat is voor de studentenredacties niet anders. “Deze quarantaine is een goed excuus om te kijken wat werkt. We hebben meer tijd om te schrijven en om te experimenteren, we moeten op zoek naar oplossingen”, zegt Tino. Bij Schamper beseffen ze nu dat ze nog niet klaar zijn voor de digitalisering: “We hangen te hard vast aan onze structuur van tweewekelijkse edities, al merken we nu de voordelen van online artikels. Het komt erop aan om onze huidige structuur te herbekijken en bepaalde digitale aanpassingen te behouden. Ook na corona.” En op deze manier komt er ook nog iets goeds voort uit deze crisis.