Na Albert en Beatrix is het ook in Spanje zover: de koning treedt af. In het land van de sangria kwamen mensen, onder wie veel jongeren, massaal op straat: tegen de monarchie, voor de republiek. “Ik heb het moeilijk met mensen die teren op een status die een 'normaal' persoon nooit kan bereiken”, klinkt het.
Krijgen we in Spanje binnenkort een scenario zoals in Italië in 1946, toen het Italiaanse volk in een referendum (nipt) de monarchie opdoekte en voor een republiek koos? Als we de Spaanse pleinen mogen geloven wel. Volgens berichten van onder meer The Guardian kwamen in Barcelona en Madrid alleen al tienduizenden mensen op straat om een gelijkaardig referendum te eisen, kort na het nieuws van de troonsafstand van Juan Carlos. Als het van hen afhangt, hoeft troonopvolger Felipe zijn kroon zelfs niet op te blinken.
Wat alvast opviel in de protesterende menigte waren de vele jonge gezichten. Betekent de nieuwe generatie — dé toekomt volgens Juan Carlos — meteen ook het einde van zijn monarchie? Of zijn er onder de jongeren ook nog voorstanders van het koningshuis? Een sluitend antwoord op die vragen is moeilijk te vinden, maar de jonge Spanjaarden die wij spraken, allemaal afkomstig uit Noord-Spanje, zijn wel met de discussie bezig. En opvallend: zo republikeins de pleinen kleurden, zo onbeslist lijken deze jongeren.
Teren op status
“Het waren inderdaad voor een groot deel jongeren die op straat komen tegen de monarchie”, vertelt Alejandro (21), die radiologie studeert. “Oudere mensen hebben al veel langer een koning gekend en zijn misschien niet zo tuk op verandering.” De jongeren vragen blijkbaar om een referendum, in de hoop Spanje opnieuw om te vormen tot een republiek na zo'n 35 jaar monarchie. “Ook al is reeds verschillende keren bewezen dat dat hier niet werkt”, merkt Laura (26), die ook nog studeert, fijntjes op. Juan Carlos volgde in 1979 namelijk dictator Franco op.
Wanneer de jonge Spanjaarden de vraag krijgen of ze bezwaren hebben tegen het koningshuis, volgt vaak eenzelfde antwoord als in België. “Ik heb er geen probleem mee om een koning te betalen met belastinggeld”, zegt Miguel (24), al maanden op zoek naar werk. “Maar dan enkel hem, niet zijn hele familie.” Alejandro ziet het zo: “Ik heb het moeilijk met mensen die teren op een status die een 'normaal' persoon nooit kan bereiken. En een koningshuis kost veel geld. Een president werkt er tenminste hard voor.”
Doofpot
Behalve het prijskaartje van de monarchie, steken ook de strapatsen van hun ex-koning bij de jongens. Dat is meteen nog een belangrijke reden waarom ze hun koningshuis toch met enig argwaan benaderen. “Juan Carlos heeft na de dictatuur veel voor Spanje gedaan”, steekt Miguel van wal. “Maar dat is ook het enige dat hij gedaan heeft. Toen zijn dochter en schoonzoon ons bestalen, heeft hij zijn mond gehouden en het in de doofpot proberen stoppen.”
Eenzelfde geluid klinkt bij Alejandro. “Juan Carlos ging op olifantenjacht, profiteerde van onze maatschappij en gebruikte belastinggeld voor zijn uitspattingen en dure reizen. Zijn zoon Felipe lijkt op het eerste gezicht wel een degelijk man, maar we zullen zien of dat zo blijft na de troonwissel.” Terughoudendheid die we niet terugvinden bij Laura. “Hij is goed voorbereid”, zegt ze, “en ik ben ervan overtuigd dat hij ons goed doorheen de crisis zal leiden.”
Symbool van unie
Maar welke keuze zouden de jonge mensen nu maken, mocht het tot een referendum komen? “Ik hoef geen republiek”, aldus Miguel, “want dan is de president toch maar een marionet van de rechtse politieke klasse. De nieuwe koning, Felipe, lijkt me een degelijk man. Dus... Ole, Felipe!” Ook Laura trekt de kaart van een nieuwe monarch. “Het koningshuis is een symbool van een unie. En dat kunnen we gebruiken met die regio's die zich willen afscheiden, zoals Catalonië.”
Bij Alejandro slaat de twijfel toe wanneer we hem voor de keuze stellen. “Wat mij betreft is van alle bestuursvormen de democratie zonder monarchie de beste. Maar anderzijds kan je in een republiek ook corruptie hebben, en misschien nog meer dan bij een koningshuis, want die zijn maar met enkelen. Aangezien geen enkel systeem perfect is, zou ik voor geen van beide kiezen.”
Een duidelijke pro-republikeinse mening hoorden we alleen van een niet-twintiger. De dame is al 69 jaar, maar werkt nog steeds als poetsvrouw. “Ik wil een republiek, omdat ik zelf wil kiezen wie ons leidt”, zegt Teresa stellig. “Een monarch is gewoon de zoon of dochter van. En Felipe is een goed persoon, maar als je bedenkt dat zijn oudere zus evengoed koningin had kunnen worden... Dat was pas een ramp geweest.” Waarop ze, zacht brommend, verderpoetste.
* Achternamen zijn bekend bij de redactie.
© 2014 – StampMedia – Gunther Malin
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 12/06/2014
