Het Vlaams-Nederlands huis voor debat en cultuur deBuren bestaat twintig jaar. Een jubileum dat gevierd werd met een driedaags festival waarbij ‘doorgaan’ centraal stond. “Elkaar ontmoeten blijft enorm belangrijk”, zegt algemeen directeur Willem Bongers-Dek aan StampMedia.
deBuren is een organisatie die zich inzet op talentontwikkeling. Met projecten zoals de schrijfresidentie in Parijs en Nieuw Geluid geven ze geïnteresseerden de kans dieper in contact te komen met de literaire en creatieve wereld, en vooral met elkaar.
Jullie bestaan 20 jaar, gefeliciteerd! Wat heeft jullie organisatie kunnen betekenen de voorbije twee decennia, voor jullie en voor de maatschappij?
Willem-Bongers-Dek: “Ons doel is en zal altijd blijven: mensen samenbrengen. We leven in een maatschappij waar we heel veel dingen los van elkaar doen, ook beleven we veel digitaal. We wandelen naast elkaar en vaak lopen we elkaar zelfs mis in de drukte. Om isolatie en afzondering tegen te gaan is voor deBuren is ‘ontmoeting’ enorm belangrijk.”
“Wij leggen de focus op verbinding tussen Vlaanderen en Nederland. We willen samenkomen om te praten over dingen die ons bezig houden. Het is essentieel voor een mens om uit te spreken wat je belangrijk vindt en tegelijkertijd te kunnen horen waar een ander belang aan hecht. En dan te zien, waar vinden we elkaar? Waar vinden we elkaar niet, of nog niet en hoe komt dat? Dat soort ruimtes hebben we de afgelopen jaren proberen te creëren.”
Je hebt het over praten over onderwerpen die we belangrijk vinden. Welke thema’s bedoel je daar zoal mee?
“We deinzen er niet voor terug om moeilijke gespreksonderwerpen aan te snijden. Zo organiseerden we een debat over hoe in de journalistiek politiek en radicaal rechts te benaderen. Tijdens het festival vond er een lezing plaats, genaamd ‘Genoeg gestraft?’, een vraagstuk over de positie van bekende figuren die een misstap hebben begaan. In welke mate vergeef je hen, vergeet je het en wat betekent dat tegenover de burger die ‘bekend gezicht’ niet op zijn CV heeft staan? Wordt die hetzelfde behandeld?”
“De boog die in ons festival zat, was voor ons heel dankbaar. En voor het publiek volgens mij ook. Het festival heette ‘We zullen doorgaan’, een frase van Ramses Shaffy (Nederlandse zanger, red.). Op deze manier richten we onze blik op de toekomst. We begonnen met dingen die we beter kunnen loslaten, waar we mee moeten stoppen. Er stond een sessie rond doemdenken ingepland die vrijwel meteen uitverkocht was. Zo wordt het je meteen duidelijk hoe groot de vraag voor bijstand in dit thema is, ook al zeggen we dat niet altijd luidop.”
“Wij willen jonge mensen vroeg in hun loopbaan samenbrengen en hen kansen geven om in samenhang te groeien” – Willem Bongers-Dek (Algemeen directeur deBuren)
“De tweede dag van het festival stond in teken van ‘met wie gaan we door?’ of ‘wie hebben we nodig om door te kunnen?’ Zaterdag speelde het thema ‘naar jezelf keren en vooruit kunnen kijken’. We eindigen met wat we nodig hebben. Vaak is dat een speelse houding om ruimte te creëren. Soms wanneer we ons opgesloten voelen, kan spel ons helpen.”
Is ‘doorgaan’ een antwoord op de werking van deBuren de laatste 20 jaar of is dat een spelende rode lijn? Is dat iets dat je nu kan besluiten na 20 jaar: ‘We hebben doorgezet.’ Of eerder een drijfveer voor de toekomst?
“We bestaan twintig jaar. Een reflex die mensen hebben wanneer ze gaan jubileren, is om te gaan terugkijken. We hebben zelf gezegd ‘we gaan verder’, en vooral met een blik vooruit. Voor ons is dit een moment om weer nieuwe dingen te proberen. Bijvoorbeeld met het festival: we zetten allemaal projecten en formules op poten die we nog nooit gedaan hebben. Die zijn we nu aan het uitproberen. De energie die ons dat geeft, die straalt ook uit naar de sprekers en bezoekers. Het komt over, we krijgen feedback en groeien daarmee verder.”
“Het is bij mensen een natuurlijke reflex om, wanneer het minder gaat, naar binnen te kijken. Om binnenin te kijken en te denken: ‘Dit ben ik en hiermee doe ik het’. En ik denk dat dat net iets is wat je los moet laten om vooruit te blijven kijken. In onzekere tijden heb je een bepaalde wendbaarheid nodig. Je moet jezelf heruitvinden, terwijl je aan het doen bent.”
Wat kan deBuren het publiek meegeven?
“Talentontwikkeling. Wij willen jonge mensen vroeg in hun loopbaan samenbrengen en hen kansen geven om in samenhang te groeien. We creëren een context, bijvoorbeeld een schrijfresidentie, waarbij jonge makers van hun interesse hun werk willen maken. Door hen in die context te zetten en te ondersteunen, in contact te brengen met hun collega’s, zoeken zij die verbinding met elkaar op. Jonge makers vinden elkaar vervolgens ook buiten ons om. Ze geven elkaar kansen en bouwen zo een netwerk op. Dat ontstaat door mensen die allemaal bezig willen zijn met die taal, creativiteit, journalistiek, opinievorming, ... Wij willen bouwen aan een netwerk om dat zo goed mogelijk te doen. Wij geven daar een eerste zetje in, soms langer, soms doen zij dat zelf.”
“In de zaal zitten mensen met minstens zo veel kennis, ervaring of interesse als degenen die op het podium staan. De nieuwe kijk die je krijgt van het publiek is een belangrijke factor in ons werk” – Willem Bongers-Dek (Algemeen directeur deBuren)
Wat kan het publiek deBuren bijdragen?
“Een blijvende kern in ons werk is: met het publiek in gesprek gaan. In de zaal zitten mensen met minstens zo veel kennis, ervaring of interesse als degenen die op het podium staan. De nieuwe kijk die je krijgt van het publiek is een belangrijke factor in ons werk. Die wisselwerking is heel belangrijk, interactie is waar het op neerkomt.”
“Twee jaar geleden zijn we begonnen met een vrijwilligerswerking. We hadden nooit gedacht dat dat zo veel zou brengen. Niet alleen in wat mensen doen voor ons, ook de ideeën die ze meebrengen. Uiteenlopende achtergronden werken hier samen binnen de organisatie en dat is een enorme meerwaarde.”
Hoe zien de komende twintig jaar voor deBuren eruit?
“De Vlaamse minister van Cultuur en de Nederlandse ambassadeur hebben zich allebei vorige week luid en duidelijk uitgesproken: ‘Nog eens 20 jaar deBuren!’ Ze waren en zijn heel enthousiast over onze werking. Dat doet goed als je zo’n duw in de rug krijgt. We zien ons groeien in de rol van talentontwikkelaar. In Nederland zitten er enkele moeilijke jaren aan te komen. Met de opkomst van extreemrechts, de PVV die aan de macht komt, is het bestuur dat in hun handen ligt heel spannend. De reflex van mensen wanneer grote dingen veranderen – die niet altijd leuk zijn – is keren naar behoud, houden wat er is. Maar we denken dat talentontwikkeling net een cruciale rol kan spelen om ook nieuwe horizonten te blijven openen.”
Om af te sluiten: welke poëtische zin is je bijgebleven tijdens je reeds lange carrière bij deBuren?
“’Dictatuur is het bepalen van de werkelijkheid door één persoon, democratie is het betwijfelen van de werkelijkheid door meerdere personen.’ Het is een zin van Ester Naomi Perquin. Het betekent voor mij dat je je niet mag laten opsluiten in éénstemmigheid, maar dat je moet durven betwijfelen wat je om je heen ziet. En dat je daar ook jezelf tegenover kunt stellen als een waardevolle stem.”
“Erkennen dat je zelf een waardevolle stem hebt, en dat anderen dat ook hebben. Dat je samen het gesprek kan aangaan over wat we meemaken, wat om ons heen gebeurt en wat zich als werkelijkheid manifesteert. Zodra je ervan overtuigd bent dat de echte waarheid van één persoon komt, weet je dat dat dat moment is om net te beginnen twijfelen.”
