Reporter Yves Namugunga vindt dat België omwille van zijn historische banden meer aandacht moet schenken aan Congo. Ons land kan een sleutelrol spelen binnen de Europese Unie om het vredesproces in Congo te bevorderen, vindt hij. Maar iedereen in het Westen heeft alle belang bij wat er zich afspeelt in het land in het hart van Afrika. Waarom? Hier vier redenen.
… Maar eerst: de oorlog in Oost-Congo uitgelegd
De oorlog in Oost-Congo is een complex conflict met economische doeleinden. Er zijn meer dan 120 gewapende groeperingen actief in de regio. Rebellen worden gesteund door buitenlandse krachten en deze milities geven het conflict een etnische draai, door inwonende bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten, wat de situatie nog ingewikkelder maakt. De milities terroriseren de bevolking om zo controle te krijgen over strategische posities zoals mijnen in het dorp Rubaya in Noord-Kivu dat recent werd overgenomen door de M23-beweging. In die mijnen vind je mineralen als coltan. Via de buurlanden worden die geëxporteerd en gebruikt om de oorlog te financieren. Coltan wordt onder meer gebruikt voor de fabricatie van de smartphone.
1. Humanitaire crisis
Met meer dan vijf miljoen doden volgens het International rescue committee (IRC), 5,4 miljoen vluchtelingen in eigen land volgens het UN refugee agency en twee miljoen verkrachtingen volgens The American Journal of Public Health is een humanitaire crisis zelfs een understatement voor de laatste jaren in Congo. Dat er weinig over wordt gesproken in de media is voor velen een vraag. Het 18-jarige regime van ex-president Joseph Kabila heeft niet veel kunnen doen aan de veiligheidsproblemen in het woelige Oost-Congo, waar al decennialang oorlog wordt gevoerd. Toen huidig president Félix Tshisekedi de verkiezingen van 2018 won, waren veel mensen teleurgesteld, maar hoopte men toch op verandering. Die is er niet, sterker nog: geweld in de oostelijke provincies neemt toe.
De spanningen tussen Rwanda en Congo zijn aan het escaleren. Congo wijst met de vinger naar Rwanda omdat het rebellengroepen zou steunen zoals de M23-beweging. Deze groep is verantwoordelijk voor talloze schendingen van mensenrechten. Dit doet Congo echter niet zonder bewijs. Enkele maanden geleden werden er twee Rwandese soldaten op Congolees grond aangetroffen. Deze twee waren volgens Rwanda ‘verdwaald’ geraakt in Congo. De Congolese staat heeft deze twee soldaten gerepatrieerd naar hun thuisland.
Naast dit feit hebben vredestroepen van de Verenigde Naties (VN) gezien hoe Rwandese troepen de Congolese grens overstaken om de M23-rebellen te steunen. De internationale gemeenschap was altijd afwezig als het ging over de situatie in Oost-Congo, maar nu heeft de Europese Unie (EU) duidelijk gemeld dat Rwanda wel degelijk de M23-rebellen steunt en heeft Rwanda opgeroepen om te stoppen met het steunen van de M23. Veel Congolezen zijn sceptisch omdat Rwanda een trouwe bondgenoot blijft van grootmachten zoals Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Ze zijn niet onwetend over de situatie, maar sanctioneren niet zoals ze dat bijvoorbeeld wel doen bij Rusland in Oekraïne.
2. Natuurlijke rijkdommen
Het is geen geheim dat Congo een land is met veel natuurlijke rijkdommen. Het gaat om grondstoffen zoals goud, diamant, koper, kobalt, coltan, … Niet lang geleden zijn er grote reserves van lithium gevonden in Tanganyika, een provincie in het zuidoosten van Congo. Deze grondstof is samen met kobalt zeer belangrijk voor de productie van batterijen. Congo herbergt zeventig procent van de kobaltreserves in de wereld. Met de energietransitie wil dit dus zeggen dat Congo met een sterk leiderschap veel macht zou moeten hebben op internationaal vlak. Daarnaast heeft Congo met de Congobekken het tweede grootste regenwoud ter wereld. Dit wordt ook de tweede long van de wereld genoemd. Het is dus van essentieel belang voor iedereen dat men dit woud conserveert.
3. Geopolitieke strijd tussen de Verenigde Staten en China?
Door de rijkdommen is het zo dat iedereen een stukje van Congo wil. Het is geen geheim dat China en de Verenigde Staten nood hebben aan de grondstoffen die te vinden zijn op het Congolees grondgebied. Op vlak van de energieshift naar elektrisch willen ze beiden wereldleiders worden. China is momenteel de leider in het bouwen van elektrische wagens. Dit hebben ze niet alleen gedaan. Van de kobalt dat Congo produceert gaat 80 procent naar China voor verwerking volgens The diplomat. Daarom probeert de VS zijn invloed in het land te vergroten. Vorig jaar in december bezocht de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Anthony Blinken Congo dus niet zonder onderliggende redenen.
4. De verkiezingen
In december zouden de verkiezingen normaal gezien moeten doorgaan. President Tshisekedi heeft zichzelf al naar voren geschoven om zichzelf op te volgen en meerdere oppositieleiders hebben zichzelf gekandideerd. De lokale bevolking is sceptisch, want online vind je telkens meer meldingen van mogelijke fraude. Zo werd er recent nog stemmateriaal gevonden in de jeep van een parlementaire volksvertegenwoordiger en daarnaast circuleren er beelden van een stembus in een privéwoning. Tegelijkertijd zijn de meeste kandidaten spelers die in dit regime of in vorige regimes sleutelrollen hebben gehad en desondanks niet veel hebben kunnen doen. Vraag is wat zij anders zullen doen dan de huidige leiders?
