Voor sommige jongeren is dit een periode van rust: geen fomo, geen sociale druk. Andere jongeren lijken onder de impact van het coronavirus te lijden. Maar wat met de jongeren die actieve mentale ondersteuning nodig hebben? En wat met psychologische hulp na de lockdown? Zal dit een wake-up call zijn voor grondige hervormingen?
De gezondheidscrisis treft iedereen. Toch lijken vooral jongeren enorm kwetsbaar voor de effecten van de lockdown. Steven Dewulf staat erg dicht bij die doelgroep. Hij is van opleiding psycholoog en is actief in het psychiatrisch ziekenhuis Asster in Sint-Truiden. “De drempel voor opname voor jongvolwassenen tussen 18 en 25 jaar wordt door die jongeren zelf als hoog ervaren”, aldus Dewulf. “Eén derde van de hulpbehoevende jongeren zet de stap naar psychologische hulpverlening, ondanks vele verschillende en waardevolle initiatieven om de drempel te verlagen.” De residentiële geestelijke gezondheidszorg biedt momenteel nog behandelingen aan: jongvolwassenen in crisis kunnen opgenomen worden. Tegelijk zijn er vragen die op dit moment onvoldoende beantwoord kunnen worden, terwijl de situaties waarin zij zich bevinden soms allesbehalve gunstig zijn. Jongvolwassenen zijn dan ook een kwetsbare bevolkingsgroep. Ze zoeken naar autonomie, proberen nieuwe rollen uit, waarbij ze vaak afstand nemen van de context waarin ze zijn opgegroeid. Jongeren kunnen die cruciale stappen nu niet of minder zetten. De huidige crisis veroorzaakt een bijkomende druk. De vraag naar geestelijke gezondheidszorg zal dus vermoedelijk stijgen.”
Online hulp
Dat jongeren meer hulp zoeken is ook merkbaar bij organisaties zoals Tele-Onthaal. “Tele-Onthaal ontvangt tegenwoordig 20% meer oproepen dan gewoonlijk”, zegt coördinator Jennifer Pots. Wij ontvangen zowel telefoon- als chatgesprekken en het zijn voornamelijk de chatgesprekken waarmee we veel jongeren bereiken. De voorbije weken hebben we die gesprekken met 30% zien stijgen. De coronacrisis heeft een beduidende impact op jongeren.”
Heel wat jongeren vallen in deze periode terug op de online bijstand van hun psycholoog. “Ik bel mijn psycholoog om een afspraak te maken, log in op Skype en mijn consultatie kan beginnen”, aldus Kenneth Dobbels, een 24-jarige student. “Het enige wat ik mis, is privacy. Ik kan me wel verplaatsen naar mijn kamer, maar met anderen in huis heb je toch altijd het gevoel dat er iemand meeluistert.” Dat probleem heeft Jelena Lasoen (22) dan weer niet. Zij heeft haar eigen appartement. Haar psycholoog zit alleen in haar bureau en zo is de privacy aan beide kanten verzekerd. “Mijn psycholoog belt me via FaceTime op het afgesproken uur. Het verschilt dus niet zo veel van een gewone consultatie.” Betalen doet ze via een overschrijving met de gsm en dat is het gewone tarief (tussen 50 en 55 euro).
"De manier waarop we momenteel met geestelijke gezond om gaan, is echt schandalig. Er wordt nauwelijks rekening gehouden met onze mentale gezondheid. Deze coronacrisis weegt enorm op mij. Ik heb altijd veel afleiding gehad, was omringd door andere mensen en kon buitenkomen. Dat is nu weggevallen. Ik weet dat de overheid het druk heeft en dat elke sector nadelen ondervindt, maar ik had toch meer mentale ondersteuning verwacht. Dat mis ik echt”, vertelt Jelena. Ze is haar psycholoog erg dankbaar dat hij haar via een virtueel kanaal opvangt.
De terugbetaling van de consultaties gebeurt bij de twee jongeren op een andere manier. “Ik breng het bewijsje binnen bij het ziekenfonds en het geld wordt op mijn rekening gestort”, vertelt Kenneth. Bij Jelena is het een ander verhaal. “Ik ben ondertussen al vijf en een half jaar in behandeling bij de psycholoog en alleen de helft van de eerste twaalf behandelingen heb ik terug gekregen. De afgelopen vier jaar heb ik alles uit eigen zak moeten betalen, ook al ben ik door een dokter doorverwezen”, zegt ze. De terugbetaling van geestelijke zorg wordt door elke mutualiteit op een andere manier georganiseerd.
Afstandelijk
“Van zodra de corona-maatregelen versoepelen en ik weer naar de praktijk van mijn psycholoog mag, ga ik er heen. Ik wil terug die face-to-face-consultaties”, zegt Kenneth. Voor hem zijn de virtuele afspraken te afstandelijk. Hij vindt het moeilijk om openhartig over zijn gevoelens te praten. Dat geldt ook voor Jelena: “Mijn psycholoog laat me zelf de keuze of ik, eens de maatregelen versoepeld zijn, weer naar de praktijk wil komen of toch van thuis uit op virtuele consultatie blijf gaan. Geen moeilijke beslissing voor mij: ik verkies fysieke gesprekken boven alles.” Jelena is het eens met Kenneth dat de virtuele gesprekken te afstandelijk zijn en dat ze haar gevoelens niet echt kan of durft te uiten wanneer ze niet in de vertrouwde omgeving van de praktijk zit. “Er zijn te veel belangrijke factoren die meespelen als je niet tegenover je gesprekspartner zit. Denk maar aan gezichtsuitdrukkingen of lichaamstaal. Mijn psycholoog kent me door en door en ziet wanneer ik spanning voel. Dat is niet evident via Skype of Facetime.
Lichaamstaal
En die lichaamstaal is juist zo belangrijk, zegt klinisch psychologe en psychotherapeute Farida Zarouali. “Je mist heel veel kleine hints die weggeven hoe je cliënt zich voelt wanneer je via een scherm moet communiceren.” Uiteraard pik je wel dingen op, want je kan de persoon voor je nog zien, maar therapie is heel intens en diepgaand en daarom is een face-to-face-gesprek veel effectiever.” Volgens Zarouali moeten we nu roeien met de riemen die we hebben. Telefonische gesprekken vindt ze helemaal geen oplossing. “Dan heb je nog minder contact en is het gesprek nog afstandelijker. Ik maak gebruik van Whereby, een klinische software die beter beveiligd is dan Skype of FaceTime. Privacy blijft uitermate belangrijk.”
Psychotherapeute Mariken Becker ziet daarentegen geen graten in telefonische consultaties. “Ik heb het gevoel dat mensen net openhartiger zijn. Via een computerscherm zit je constant naar elkaar te kijken, terwijl je als cliënt in de praktijk even kan wegkijken als het je te veel wordt. Ik merk ook dat mensen veel sneller durven te huilen wanneer er enkel telefonisch contact is. Dat is zeer belangrijk tijdens traumaverwerking. Het lucht op. "
"Zo’n 40 procent maakt gebruik van de online sessies."
Verschillende behandelingen
Volgens Zarouali is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen een psycholoog en een psychotherapeut. Een psycholoog heeft een masterdiploma psychologie en mag zich na vijf jaar ‘klinisch psycholoog’ noemen. Een psychotherapeut verdiept zich verder en volgt bijkomende opleidingen. Zij spitsen zich toe op emotionele begeleiding en dat gaat gepaard met zeer intensieve gesprekken. “Daarom is het in deze tijden ook zo moeilijk voor psychotherapeuten om hun cliënten goed bij te staan. Tijdens de gesprekken moeten we diep graven naar trauma’s en gedachten die mensen juist willen verdringen en zo snel mogelijk vergeten. Ze blijven dan ook vaak voor een lange tijd naar de praktijk komen.” Met nieuwe cliënten voert Farida eerst een intakegesprek om aan te voelen of er een klik is. “Ik aanvaard nu wel nieuwe cliënten van wie de trauma’s tijdens deze crisis aangescherpt worden, maar over het algemeen zijn het voornamelijk mensen die ik al langer opvolg.”
Cliënten maken dan ook gebruik van de online sessies “Zo’n 40 procent maakt gebruik van de online sessies. Sommigen zelfs wekelijks in afwachting van een versoepeling van de maatregelen.” Ook Becker merkt dat haar cliënten er baat bij hebben om hun hart te kunnen blijven luchten. “Het zijn onzekere tijden. Als ik op deze manier mijn cliënten kan blijven bijstaan, zal ik dat zeker doen.”
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 28/05/2020
