In deze covid-tijden vertoeven heel veel jongeren in een onzekerheid. Is er een compensatie nu ze hun studentenjob niet kunnen uitoefenen? Waarom wordt er zo weinig gezegd over de examens? En wat met hun toekomst? Aan de hand van enkele getuigenissen, klaren we deze ‘sociale onzekerheden’ uit.
Ze voelen zich een vergeten groep die thuis zit zonder studentenjob. Ze vragen zich af waarom er geen uitkering bestaat voor hen. Zolang een student minder dan 475 uren werkt, draagt hij of zij niets bij. Dat studenten kunnen werken zonder belastingen te betalen, komt gewoonlijk goed uit. Maar nu betekent het dat de overheid geen uitkeringen voorziet omdat ze daar niet voor bijdragen. Studenten die een volledig leerplan volgen, komen niet in aanmerking voor een tijdelijke werkloosheidsuitkering, zegt de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA).
Dasha Wijnen (19): “Na de quarantaine kan ik weer aan de slag bij Kruidvat, wat fijn is, want verder wordt er weinig rekening gehouden met studenten. Ik heb mijn eigen vangnet waar ik op kan terugvallen, maar dit geldt zeker niet voor iedereen en dat is jammer. Ze hadden ook iets kunnen voorzien voor studenten, al is het maar een kleine uitkering. We worden aan de kant geschoven.”
Nu de escape room gesloten is, zit ook Marie Trappers (24) noodgedwongen thuis, samen met haar vriend in Antwerpen. “Ik heb het geluk dat mijn vriend een vaste job heeft en dat hij van thuis uit kan werken. Normaal gezien zullen we heel de quarantaine lang op dat inkomen kunnen rekenen.”
Laura Huygen (23) betreurt het enorm dat studenten weinig tot niet betrokken worden bij de maatregelen in deze crisis. “Bij mijn weten is er nooit gecommuniceerd geweest over uitkeringen of tijdelijke werkloosheid voor jobstudenten die het wel degelijk nodig hebben. En mochten er wel tegemoetkomingen zijn voor studenten, dan wordt er niets over gezegd.”
Meer tijd, minder opties
Studenten die overdag kunnen werken in een bedrijf of sector waar dit wel nog kan, bijvoorbeeld in een supermarkt, mogen dit jaar uitzonderlijk meer dan 475 uren werken. De extra uren moeten ze presteren tussen 1 april en 30 juni 2020. Supermarkten hebben helpende handen nodig en zoeken jobstudenten om bij hen een centje bij te verdienen. Maar als risicopatiënt of als huisgenoot van een risicopatiënt is het niet zo evident om te werken in een supermarkt waar je omringd bent door anderen en kans loopt op besmetting. Je inkomen verliezen en dan maar even elders gaan werken, is niet voor iedereen vanzelfsprekend.
Plamen Nys (22) werkt als barman in een café. Sinds de aankondiging van de lockdown houdt de horeca voor onbepaalde tijd de deuren dicht. Hoogstwaarschijnlijk zijn zij ook de laatste sector die weer open mag. “In het begin van de crisis heeft mijn werkgever me wel een bericht gestuurd, maar ik vermoed dat hij door de manier waarop de overheid communiceert niet veel meer weet dan ik. Het café waar ik actief was, ligt in de studentenbuurt van Gent, waardoor er in de zomer niet zo veel te beleven valt. Zeker nu het EK-voetbal niet kan doorgaan, vrees ik dat mijn hulp niet meer nodig zal zijn.”
Hoe en wanneer de horecasector aanstaande zomer de draad weer kan oppakken, weet niemand zeker. Een zware klap voor de jobstudenten, want volgens Jobat werkt maar liefst 52 procent van de Vlaamse jobstudenten in de horeca. Ook Laura. “Mijn werkgever heeft me al gecontacteerd en zodra de horeca weer open mag, kan ik daar gelukkig opnieuw terecht. Ik maak me er wel zorgen over. Vooral omdat mijn bazin haar zaak nog geen anderhalf jaar geopend heeft. Als de crisis blijft aanhouden, verlies ik de job uiteindelijk misschien wel.”
Marie: “Naast mijn job bij de escape room, werk ik elke zomer op de festivals in Werchter, maar een echte festivalzomer zal er dit jaar helaas niet inzitten. Ik probeer ook uit te zoeken of ik als student misschien freelancewerk kan doen in de lijn van mijn studierichting (communicatiemanagement) om het verlies toch wat te compenseren.”
Plamen: “Ik heb al op enkele plaatsen online gesolliciteerd, maar nog nergens bevestiging gekregen. Ook mijn oude stageplaats kan ik eventueel nog contacteren, maar aangezien die zich in de sportsector bevindt, heb ik ook daar geen hoge verwachtingen."
Princela Boatey (22): “Mijn zus en ik werken beiden in een kledingzaak. Wij hopen dat we daar weer aan de slag kunnen zodra de maatregelen versoepeld worden. Indien dit niet mogelijk is, zullen wij ook naar een alternatief moeten zoeken.”
Laura: “Momenteel zit ik nog niet met dringende geldproblemen, maar op lange termijn is dit niet houdbaar. Een andere job zoeken is onbegonnen werk, nu ook de schoolopdrachten exponentieel zijn toegenomen.”
Op is op
Jongeren die het financieel moeilijk hebben omdat ze zelf geen geld meer kunnen verdienen, mogen altijd (telefonisch) aankloppen bij de sociale dienst of studentenvoorzieningen van hun onderwijsinstelling. Zij bekijken dan hoe ze je verder kunnen helpen.
Laura: “In normale omstandigheden betaal ik mijn studies, vervoerskosten en een deel van de kothuur van het geld dat ik verdien als jobstudent, wat nu dus is weggevallen. Ik weet ook niet wanneer ik opnieuw aan de slag kan en hoe het verder moet met mijn kot en mijn studie. Wat zullen de gevolgen zijn? Zal ik het wel kunnen blijven betalen? Ik bekijk alles van dag tot dag.”
Voor Dasha is het momenteel ook even erg krap. Zij betaalt haar studies zelf en kon het inkomen van haar studentenjob goed gebruiken. “Doorheen het academiejaar werk ik tijdens het weekend en in de vakanties als kassierster in Kruidvat om mijn studies te betalen.”.
Marie: “Ik vind het vooral jammer dat we in deze periode bijna niet kunnen sparen. Ik ben ook niet graag afhankelijk van anderen en ga liever zelf werken voor mijn centjes.”
Blijf in uw kot
Ook wat de huur van koten betreft, zitten studenten met vragen. Waarom nog huur betalen als je toch thuis bent? Een contract tussen huurder en verhuurder kan nooit door een van de twee partijen gewijzigd worden. Enerzijds mag de student niet zomaar beslissen om de huur niet meer te betalen. Anderzijds mag de kotbaas je niet verbieden om op je kot te verblijven tijdens de coronacrisis. Studenten kunnen wel overeenkomen met hun kotbaas om voorlopig minder te betalen of om nu hun contract stop te zetten in plaats van in juni of augustus. De KU Leuven bijvoorbeeld roept de kotbazen op om zich solidair op te stellen.
Sinds de Boatey-zussen thuis in quarantaine zitten, staan hun koten in Brussel en Amsterdam leeg. “Wij moeten nog steeds huur betalen, al zitten we nu niet op kot. Dat voel je wel in je portemonnee. Als het echt moet, kan ik gelukkig terugvallen op mijn ouders, maar zij hebben ook geen eindeloze reserves”, vertelt Princela. “Ik betaal ook nog een kamer in Amsterdam, ondanks het feit dat mijn stage niet doorgaat en ik al wekenlang weer thuis woon”, aldus Michelle Boatey (21).
Laura: “Ik krijg geen uitkering of vergoeding, maar gelukkig heeft de kotbaas de huurprijs voor april verlaagd en helpt mijn moeder me voorlopig uit de nood.”
Plamen woont door de coronacrisis nu al een kleine twee maanden weer fulltime bij zijn ouders. “Ik leef volledig op hun kosten nu. Zij betalen zowel mijn studies als mijn kot, waardoor ik weinig financiële druk ervaar. Mijn rekening is wel erg hard geslonken sinds ik vorig academiejaar op Erasmus ging. Ik had gehoopt dit semester, dat iets minder zwaar is dan het vorige, meer te kunnen werken om mijn rekening weer aan te vullen.”
En ik dan, meneer de minister?
Naast de financiële zorgen, vragen studenten zich ook af waarom politici niet meer over hen spreken. Wanneer het over onderwijs gaat, praten politici inderdaad over de kleuters tot 18-jarigen. Voor informatie over het verdere verloop van het academiejaar, examens en stages moeten studenten nu rekenen op communicatie vanuit hun onderwijsinstelling.
Op 17 april keurde de Vlaamse regering een wettelijk kader goed voor het verdere verloop van het academiejaar. De universiteiten en hogescholen krijgen dankzij dit decreet meer mogelijkheden en flexibiliteit. Evaluaties en deliberaties mogen uitgesteld worden. De onderwijsinstelling moet hiervoor minstens overleggen met de studentenvertegenwoordiging of de individuele student. Vervolgens moet de universiteit of hogeschool de studenten tijdig op de hoogte brengen. De boodschap: neem regelmatig een kijkje op de corona-informatiepagina en in je mailbox.
We vroegen de Universiteit van Antwerpen (UA) om een reactie op de verontwaardiging van studenten. Woordvoerder Peter De Meyer: “We staan in contact met studentenvertegenwoordigers en beseffen dat het voor iedereen bijzondere tijden zijn. We moeten niet de rol van de overheid overnemen, maar we willen wel zo goed mogelijk communiceren."
"Enerzijds moeten studenten zich niet vergeten voelen, want over de lessen en het verloop van de examens is er vrij snel gecommuniceerd. Anderzijds kunnen we ons wel voorstellen dat de minder persoonlijke communicatie via mail niet aangenaam is en sneller een gevoel van verwaarlozing geeft dan wanneer je toegesproken wordt.”
Princela en Michelle zijn, net als vele studenten, van mening dat de studenten aan hun lot overgelaten worden, zowel op vlak van communicatie als op financieel vlak. Princela: “Ik ben bang voor de toekomst: zal ik nog een job vinden? Ik kom al amper toe en nu ga ik zeker een moeilijke periode tegemoet.”
Michelle: “Zo zie ik het ook. Ik heb het gevoel dat niemand rekening houdt met ons. Ik vraag me af of ik wel zal kunnen afstuderen dit academiejaar. Het ziet er allesbehalve rooskleurig uit.”
Laura: “Ook qua schoolwerk is er helemaal geen begrip voor de situatie, al beweren de hogescholen en universiteiten van wel. Het voelt aan alsof iedereen denkt dat we nu veel tijd hebben en ze ons daarom meer werk kunnen geven. Met de exitstrategie wordt er ook voornamelijk gefocust op de economie, maar hoe zit het dan met het aandeel van studenten erin? Er is zoveel onzekerheid en onduidelijkheid in de communicatie van de overheid, waar je als student al helemaal je plaats niet terugvindt.”
Marie: “Ik heb niet echt het gevoel dat ik betrokken word, maar ik vind dat ook niet zo erg. Noch mijn bazen, noch mijn docenten weten hoe dit zal verlopen. Het is voor iedereen een onzekere periode. Ik volg de maatregelen van bovenaf en doe braaf wat van mij verwacht wordt.”
Plamen: “De groep tussen 18 en 26 jaar wordt volkomen over het hoofd gezien. Op sommige vlakken, zoals werkloosheid, heb ik hier alle begrip voor. Al voor de uitbraak van het virus had België een gat in de begroting, dat alleen maar zal groeien door de tegemoetkomingen die de overheid doet. Dat er dan geen geld meer overblijft om studenten te onderhouden, daar kan ik me wel in vinden. Het gebrek aan begrip voor de moeilijkheden die studenten ondervinden, vind ik echter schrijnend.”
Geen les, wel stress
Op 20 maart besloten de universiteiten om alle lessen voor de rest van het academiejaar enkel online te laten doorgaan. Stages werden uitgesteld behalve wanneer ze kunnen bijdragen aan de zorg. Hogescholen willen nog fysiek onderwijs voorzien voor de hoogst noodzakelijke opleidingsactiviteiten. Vanaf 18 mei zou dat kunnen plaatsvinden, onder de voorwaarden van social distancing. Moest de overheid dit toch verbieden, gaan ook deze lessen niet door. “Dat gaat dan over labo’s of oefeningen die bijvoorbeeld studenten verpleegkunde zeker gedaan moeten hebben”, klinkt het bij de Karel de Grote Hogeschool.
Plamen: “Op financieel vlak maak ik me weinig zorgen. In het slechtste geval zal ik eens het leven herneemt, een paar pintjes minder drinken op café. (lacht) Wat me vooral zorgen baart, is de onzekerheid over mijn academische toekomst. Dit jaar zal mogelijk wat uitlopen, maar zelfs als het dat niet doet, zal het zeker zijn sporen achterlaten. Mijn plannen om komend academiejaar een masteropleiding in het buitenland te beginnen, krijgen op die manier een flinke knauw.”
Ten slotte maken vele studenten zich ook zorgen over hun examens. De verwerking van online lessen of zelfstudie vereist een goede planning, discipline en soms zelfs een aangepaste studiemethode. Thuis studeren is geen evidentie; het is niet overal even rustig. De kans dat de bibliotheek nog zal openen, schat de UA laag in. Ook hier geldt dat je voor studietips en een luisterend oor terechtkan bij de studentenvoorzieningen van de universiteit of hogeschool.
