Twee jaar geleden barstte de #MeToo-affaire los op sociale media en kwam er een schokgolf aan getuigenissen. Hoe voelen jongeren zich vandaag tegenover de #Metoo-beweging? Vier jongeren getuigen.
Semya is 21 en studente Communicatiemanagement aan Thomas More. Ze vlogt op haar YouTubekanaal Sem-Thing.
Dag Semya, heb jij al een MeToo-ervaring gehad?
Semya: “Ik denk dat elk meisje al zo’n ervaring heeft gehad. Bovendien zijn daar ook gradaties in. Er zijn voorvallen die je gewoon bent en die je accepteert, zoals op feestjes of op straat worden nageroepen. Eén van de traumatische dingen die ik heb meegemaakt was op een feestje van de VUB met vrienden. Het was een hiphopavond en ik werd door een groepje jongeren lastiggevallen. Ze raakten me langs alle kanten aan. Het leek precies alsof ik ergens vast zat. Er waren handen waar ze niet moesten zijn. Ik had geluk dat mijn vrienden het op tijd hadden gezien en mij uit die groep hebben weg getrokken. Ik kwam thuis en heb een uur onder de douche gestaan omdat ik telkens weer die handen op mijn lichaam voelde. Elke keer dat ik mijn ogen sloot, speelde de situatie zich opnieuw af.”
“Mensen denken bij MeToo vaak meteen aan aanranding of verkrachting. Maar je kunt je - zoals ik - ook vies voelen door ongewenste aanrakingen." - Semya (21)
Heb je er toen ooit over nagedacht om dat aan te geven bij de politie?
“Neen, waarom zou ik? De groep jongens die mij lastigvielen, waren blanke jongeren die er dankzij hun white privilige onderuit zouden komen. Ik wou de reactie ‘het zullen wel weer allochtone jongeren zijn’ vermijden.”
Het is nu twee jaar nadat MeToo is losgebroken op sociale media, denk jij dat er sindsdien nieuwe gedragsregels gelden?
“Ik heb het gevoel dat het meer voor de schijn is, maar wel dat de drempel om ermee naar buiten te komen lager is, waardoor mensen het wat sneller wordt aangeven. Omdat er minder in de doofpot belandt, zullen sommige slachtoffers zich wel gehoord en begrepen voelen. Ik heb echter het gevoel dat er maar een klein percentage echt wordt geholpen. Zelf wou ik niet gezien worden als een slachtoffer waar mensen medelijden mee moeten hebben.”
Wat denk jij dat er moet gebeuren opdat mensen het serieuzer nemen?
“Er zou meer over seksueel grensoverschrijdend gedrag gesproken moeten worden, en verkrachtingen in films of op televisie zouden meer getoond moeten worden. De scènes die nu getoond worden, zijn oppervlakkig en geven de realiteit niet of onvoldoende weer. Meer literatuur over de problematiek en meer ervaringen van slachtoffers bekend maken, zouden volgens mij kunnen bijdragen aan het bespreekbaar maken van het probleem.”
“Mensen denken bij MeToo vaak meteen aan aanranding of verkrachting. Maar je kunt je - zoals ik - ook vies voelen door ongewenste aanrakingen. Het is hoognodig dat mensen het hele plaatje kennen. Ik vind mijn eigen ervaring weinig voorstellen tegenover vrouwen die ontvoerd of echt verkracht zijn geweest. Maar door die kijk worden mijn ervaringen ook niet serieus genomen. MeToo is gehypet, maar de problematiek en aanpak van grensoverschrijdend gedrag niet.”
"In het maatschappelijk debat zijn de meeste mensen gefocust op het fysieke. Dat aspect krijgt de meeste aandacht, maar grensoverschrijdend gedrag is breder dan dat." - Dita (22)
Dita (22) volgt een master Rechten aan de VUB en is feministe. Ze bracht onlangs haar eerste poëziebundel uit.
Dita, hoe zou jij grensoverschrijdend gedrag definiëren?
“In elke situatie waar de lichamelijke grenzen van een persoon worden overschreden, sprake is van grensoverschrijdend gedrag. Zodra er geen instemming is van de andere persoon, kan dat vallen onder grensoverschrijdend gedrag.”
Denk je dat grensoverschrijdend gedrag altijd fysiek is?
“In het maatschappelijk debat zijn de meeste mensen gefocust op het fysieke. Dat aspect krijgt de meeste aandacht, maar grensoverschrijdend gedrag is breder dan dat. In de veilige zone treden van een persoon kan ook een mentale kwelling zijn. In dat opzicht denk ik vooral aan stalking, aanvallen op sociale media en overdreven emotionele reacties.”
Er wordt meer over gepraat en het wordt ook meer aangekaart. Zijn we voorzichtiger geworden sinds de start van de MeToo-beweging?
“Ik heb daar een heel dubbel gevoel over. Ik ben op mijn vijftiende feministe geworden, omdat het onderwerp toen maatschappelijk relevant begon te worden. Als ik de discussies die ik toen voerde, vergelijk met nu, merk ik dat er een veel groter maatschappelijk bewustzijn is rond grensoverschrijdend gedrag. Ik geloof dat het definiëren en aankaarten van de problemen ervoor gezorgd heeft dat de maatschappij zich anders opstelt tegenover grensoverschrijdend gedrag. De drempel ligt ook lager om te getuigen.”
Kijken jongeren anders naar de MeToo-beweging dan oudere mensen?
“Ik denk dat er wel een verschil is, maar dat het bij beiden niet écht positief is. Bij de oudere generatie is het opmerkelijk hoeveel negatieve reacties er zijn over jongeren. Zij zouden overdrijven en alles té serieus nemen. Oudere mensen zijn dan ook met een andere mentaliteit opgegroeid. Idealisme en radicaal zijn is eerder iets waarvoor de jongere generatie bekend staat. Hoe ouder, hoe meer gewend we zijn aan bepaalde maatschappelijke pijnpunten. Bij jongeren is dat niet zo. Anderzijds voelen sommige jongeren ook afgunst voor de MeToo-beweging en de vrouwelijke slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ik zie ook dat het vaak te maken heeft met people-pleasing en dat jongeren willen meegaan in de stroom, omdat ze nog niet sterk genoeg in hun schoenen staan om voor zulke zaken op te komen. Elke sterke actie kan nu eenmaal een even sterke tegenreactie verwachten.”
Hoe denk jij dat we MeToo-ervaringen preventief kunnen aanpakken?
“De problematiek moet op alle vlakken aangepakt worden. Zowel in het onderwijs, in de opvoeding, in de politiek, bij de politie als op de werkvloer. Door het enkel aan te kaarten op één bepaald aspect, gaat de problematiek niet verdwijnen en worden niet alle feiten serieus genomen.”
"Ik vind het heel goed dat mensen worden wakker geschud en dat de ogen opengaan bij zowel mannen als vrouwen. Anderzijds mag je niet zomaar iemand vals beschuldigen zonder daar goed onderzoek over te doen." - Eric (23)
Eric is 23 en student in Antwerpen. Hij getuigt anoniem.
Hoe sta jij als jonge man tegenover de MeToo-beweging?
“Ik heb daar een dubbele mening over. Enerzijds vind ik het walgelijk dat zulke feiten gebeuren. Het is van alle tijden dat grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer of een plaats waar je je thuis zou moeten voelen, voorkomt. Dat je daar, vooral als vrouw, last van hebt, kan echt niet. Daarom vind ik het heel goed dat mensen worden wakker geschud en dat de ogen opengaan bij zowel mannen als vrouwen. Anderzijds mag je niet zomaar iemand vals beschuldigen zonder daar goed onderzoek over te doen. Dat er dan mensen zijn die geruchten direct geloven en verder verspreiden, is onbegrijpelijk. Ik ken iemand in mijn omgeving die dat heeft meegemaakt als jonge scholier. Hij werd bekeken als aanrander, gewoon vanwege onjuiste geruchten.”
Worden echte slachtoffers door die valse beschuldigingen niet meer geloofd?
“Dat denk ik wel. Dat is het moeilijke aan heel de kwestie. Wie liegt er en wie liegt er niet? Uiteraard is het heel erg wanneer een slachtoffer niet wordt geloofd en beschuldigingen over zich krijgt zoals: ‘Je doet dat alleen om aandacht te krijgen’. Het bekendste voorbeeld daarvan is nog altijd dat van Weinstein. De actrices durfden niets meer zeggen omdat ze bedreigd werden. Daarom ben ik net blij dat veel vrouwen zijn opgestaan. Het is een moeilijk onderwerp, maar ik vind wel dat de problematiek serieus moet genomen worden en dat er gepaste straffen moeten zijn, zodat het doordringt dat dat niet kan in onze samenleving.”
Heb je zelf al eens een MeToo-ervaring gehad?
“Eén keer was ik op een studentenfeestje. Ik was niet dronken en ik had eigenlijk ook niet veel zin om te gaan, maar ik werd overtuigd door vrienden. Elke keer dat ik door drukke plekken moest wandelen, knepen er vrouwen in mijn billen. Ik voelde me daar echt niet comfortabel bij en vond het ook echt raar, maar de meesten zagen het als een grapje. Ik kon daar niet echt mee lachen. Je hebt niets gevraagd en dat kan gewoon niet. Dat geldt voor zowel mannen als vrouwen, niet voor slechts één van de twee.”
Zorgt het stereotiepe beeld van de “mannelijke eer” ervoor dat slachtoffers in veel gevallen niet naar buiten durven te komen met hun verhaal?
“Ja, dat denk ik wel. Het stigma ‘Je bent een man, en je moet maar niet flauw doen’, bestaat nog steeds. Ik zeg het niet vaak tegen mensen dat ik mij zo voelde op dat moment. Enkel tegen goede vrienden en mijn partner. In nog ergere gevallen, zoals verkrachting of aanranding bij een mannelijk slachtoffer, zal er niets gezegd worden omwille van de angst om niet geloofd te worden, en ook door de schaamte. Ik denk zelfs dat we vaak mannelijke slachtoffers tegenkomen die verkrachtingen hebben meegemaakt, zonder dat we het beseffen.”
"De grens om iets te doen ligt hoger, maar eenmaal je kust of seks hebt, denken ze nog altijd dat alles mag zonder het te vragen.” - Annelies (20)
Annelies is 20, biseksueel en is zeer actief als vrijwilliger bij verschillende organisaties.
Ben jij ooit in contact gekomen met grensoverschrijdend gedrag?
“Op mijn stage, ongeveer vijf jaar geleden, hebben twee verschillende mannen mij uit het niets gezoend en aan mijn billen gezeten, toen er niemand bij was. Ik was toen zestien en die mannen waren rond de vijftig. Ik heb daar toen weinig over gezegd, omdat ik niet goed wist wat dat allemaal was. Ik begreep het helemaal niet. Deze zomer heb ik nog iets meegemaakt, waar ik nog altijd over nadenk. Ik had met iemand afgesproken en hij bleef slapen, waarna we seks hadden. Ik had daar geen probleem mee en vond dat oké, maar in het midden van de nacht maakte hij mij opeens abrupt wakker om nog meer te krijgen. Niet beseffende wat ik toen deed, omdat ik vermoeid was en nog half sliep, heeft hij dan zijn ding gedaan. Pas de ochtend erna besefte ik dat ik daar geen toestemming voor had gegeven en ik het eigenlijk écht niet wou.”
Heb je er ooit over nagedacht om dat aan te geven bij de politie?
“Neen, ik heb het wel altijd tegen de daders proberen zeggen. Ik wou het eigenlijk nooit echt aangeven bij de politie, omdat ik het gevoel heb dat daar niet écht naar geluisterd wordt. Ik zou de reactie ‘Ja, maar je hebt hem zelf binnen gelaten’ krijgen en dat wou ik echt vermijden. Het vertrouwen in de politie, om slachtoffers serieus te nemen, is zeer klein. Daarnaast ben ik ook bang voor reacties van mijn omgeving. Ik ben bang dat ze de schuld in mijn schoenen zouden schuiven.”
Wat waren de reacties van de daders in deze situaties?
“De eerste twee mannen op mijn stage zeiden: ‘Allee, het was toch maar een mopje’ en ‘We zijn vrienden, dus dat moet toch kunnen?’ Bij de andere man was de reactie: ‘Ja maar je had gezegd dat ik mocht blijven slapen, dus ik had verwacht dat ik dat mocht doen.’”
Hoe voel je je nu bij die situaties?
“Ik heb het er nog altijd moeilijk mee. Als ik met iemand afspreek denk ik sneller na over hoe ik naar huis kan en nergens hoef te blijven slapen. Omdat ik bang ben dat het opnieuw zou gebeuren. Ik wil niet dat de andere persoon denkt dat ik blijf slapen om meer te hebben dan een babbel. Ik deelde tot nu toe mijn ervaring ook alleen met mijn therapeut en mensen die ik goed ken.”
Kijkt de maatschappij nu anders naar #MeToo?
“Ik denk dat men er anders naar kijkt, omdat mensen misschien sneller doorhebben dat ze niet zomaar hun handen op iemands billen mogen leggen. Maar ik denk nog altijd dat ze ervan uitgaan dat als er één ding is gebeurd, plots alles mag. De grens om iets te doen ligt hoger, maar eenmaal je kust of seks hebt, denken ze nog altijd dat alles mag zonder het te vragen.”
Je bent zelf biseksueel en je bent actief in verschillende LGBTQI+-organisaties als vrijwilliger. Wat is jouw ervaring met LGBTQI+ rond de visie op grensoverschrijdend gedrag?
“In de groepen waar ik als vrijwilliger werk, liggen de grenzen naar mijn gevoel nog altijd iets lager. Eenmaal je in een gaybar bent, voel je aan dat iedereen meer durft zonder het te vragen. Iedereen doet wat hij/zij wil, omdat het een “veilige omgeving” is, hoewel dat niet altijd zo is. Je moet altijd vragen of het oké is voor de andere persoon. Het is niet omdat ik ook op vrouwen val dat elke vrouw mij zomaar mag zoenen als ik in een gaybar ben. Ik voel vaak aan dat dat soms wel de denkwijze is, en dat is écht niet oké, want je moet altijd toestemming vragen.”
